Μπορεί να ακουστεί προβοκατόρικο και δήθεν, αλλά θα ξεκινήσω με το εξής απλό: τα τελευταία δύο άλμπουμ των Swans δεν μου άρεσαν. Καθόλου. Δεν πα’ να ωρύεται το διαδίκτυο πως πρόκειται περί τιτάνιων δίσκων; Εγώ το μόνο τιτάνιο που βρίσκω σε αυτούς είναι οι διάρκειές τους και τίποτα παραπάνω. Στο γιατί θα επανέλθω αργότερα.
Οι Swans είναι μια από τις λίγες μπάντες για τις οποίες θα έπαιζα ξύλο όπως οι μεταλάδες των 80’s, συνοδευόμενο από γαρδελική φρασεολογία. Μπάντα που με έχει παιδέψει ψυχοσωματικά, που η μουσική τους ποτέ δε με έκανε να αισθανθώ όμορφα, μα με μαζοχιστικό τρόπο με έκανε να επανέρχομαι σε αυτή. Που ο μπροστάρης της, Michael Gira είναι ένας άνθρωπος ο οποίος δε θα έπρεπε να αποτελεί πρότυπο για κανέναν, μα μουσικά δικαίως αποθεώνεται. Που τα live τους δεν είναι τόπος διασκέδασης μα ψυχικής οδύνης, ό,τι πιο κοντινό σε θρησκευτικής φύσεως αυτομαστίγωμα μπορώ να φανταστώ, εντούτοις θεωρώ πως είναι μια εμπειρία που όλοι πρέπει να ζήσουν. Γενικώς, μια μπάντα η οποία αρέσκεται στο να βασανίζει τον ακροατή με τον πιο ευχάριστα δυσάρεστο τρόπο. Και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο λατρεύεται όσο λίγες.
Μια βασανισμένη ψυχή της Αμερικής τη δεκαετία του ’60, έφυγε από την αρρώστια της ζωής με τη διαζευγμένη αλκοολική μητέρα του για να ζήσει κάποια χρόνια με τον πατέρα του. Παράτησε όποια ευκαιρία είχε για μια φυσιολογική ζωή και ταξίδεψε στην Ευρώπη, ξέρναγε σε συναυλίες των πρώιμων Pink Floyd και έκανε φυλακή στο Ισραήλ προτού γυρίσει στη «Νέα Γη». Ο Michael Gira έμελλε να γίνει ο μεγαλύτερος ηχητικός bdsm master που έχει γνωρίσει το πεντάγραμμο. Η φιλοσοφία του για τη μουσική αποτυπώθηκε πλήρως στο όνομα του συγκροτήματός του, Swans, καθώς «οι κύκνοι είναι μεγαλοπρεπή, πανέμορφα πλάσματα. Με πολύ άσχημη ιδιοσυγκρασία». Με τους Swans διήνυσε τρεις φάσεις (εκτός των προσωπικών του τερτιπιών, των World of Skin και, μετά την πολυετή διάλυση της μπάντας, των Angels of Light). Την πρώτη που αφορά στους τέσσερις πρώτους δίσκους τους και τα δύο πρώτα EP’s τους. Η ηχητική βία αυτής της πρώτης περιόδου αποτελεί με άνεση τους πιο εμφανώς ζόρικους δίσκους του συγκροτήματος που μπορεί να ακούσει κανείς.
http://youtu.be/9d7j_HFp164
Θορυβώδεις, μονολιθικοί, επαναλαμβανόμενοι σαν ηχητικό βασανιστήριο, προκλητικοί σε καινοφανή επίπεδα σοκ, καθόλου ευχάριστοι ως άκουσμα, μπορούν να φτάσουν στα όρια τους και τους πιο σκληροτράχηλους νοιζάδες. Κάθε φράση που προφέρει ο Gira στο ντεμπούτο της μπάντας, Filth, και ένα ράπισμα στα αυτιά, κάθε tape loop και ένα γρατζούνισμα με ξυραφάκι. Το «Why Hide» από το Cop θυμίζει πως είναι μάταιο να κρυφτείς, αφού ο βασανιστής θα σε βρει. Και ανάμεσα σε όλα αυτά, στο Young God EP ξεπροβάλλει και ο πρώτος ύμνος της μπάντας, το «I Crawled». Κάπου μέσα στο 85-86, όμως, είναι που έρχεται το θηλυκό άγγιγμα στη μπάντα, το οποίο αρχικά (στα Greed και Holy Money δηλαδή) θα περιοριστεί σε σκόρπια φωνητικά μέσα στους δίσκους προτού καταλήξει να θεωρείται απαραίτητο μέλος της μπάντας και να ορίσει εν μέρει μια άλλη εποχή για τους Swans. Τη δεύτερη περίοδό τους δηλαδή.
Το Children of God, αν και εκδίδεται μόλις ένα χρόνο μετά το βιομηχανικό βασανιστήριο του Holy Money (το 1987 δηλαδή), βρίσκει τη μπάντα με άλλες διαθέσεις. Τέρμα η κατά μέτωπο επίθεση, ο καλύτερος πόλεμος είναι ο ψυχολογικός. Ράγισέ τους συναισθηματικά και θα λυγίσουν. Το «Like A Drug (Sha La La)» μπορεί να θυμίζει το μουσικό τους προηγούμενο, αλλά από ‘κει και πέρα τους συναντάμε στην καλύτερη, ίσως, φάση αυτής της περιόδου. Ο Gira ανακαλύπτει πως μπορεί όντως να τραγουδήσει και, όταν δεν ουρλιάζει «The sex in your soul will damn you to hell», σχεδόν ψιθυρίζει λέξεις οι οποίες υπονοούν μια απροσδιόριστη απειλή. Ο δήμιος δεν ένιψε τας χείρας του, άλλαξε τις τακτικές του.
Εδώ πρωτοσυναντάμε και ένα ακόμα σήμα κατατεθέν της μπάντας, τη μετατροπή της κιθάρας από όργανο που βγάζει στριγκούς ήχους ή παράγει θορυβώδεις χαμηλοκουρδισμένες συχνότητες σε παραγωγό μελωδιών αλλά και ενός ογκώδους ηχητικού τείχους που σχεδόν μπορείς να αισθανθείς δια της αφής. Και, στο ενδιάμεσο, η Jarboe με το πιάνο της και τα μελαγχολικά της φωνητικά βυθίζει σε μια αιθέρια πίκρα. Το «Blackmail» αν δε λεγόταν έτσι θα μπορούσε να είναι από τα πιο ρομαντικά ερωτικά κομμάτια που γράφτηκαν ποτέ. Αλλά όχι, κάτω από την ομορφιά υπάρχει ο πόνος και ο φόβος.
http://youtu.be/FUKmSfp0toY
Ακολουθεί ο πιο μελωδικός δίσκος των Swans, το The Burning World. Ένας δίσκος που ο Gira με τα χρόνια αποκήρυξε, καθώς όχι μόνο πάτωσε, μα θεωρεί ότι ποτέ δεν τον εξέφρασε καλλιτεχνικά. Κι όμως, μέσα σε αυτόν υπάρχουν και στιγμές όπως το «Mona Lisa», «Mother Earth», το «I Remember Who You Are» και το «God Damn The Sun» που κάθε μουσικόφιλος οφείλει να ακούσει και να ερωτευτεί. Και μετά, η δεύτερη κορυφή της οροσειράς της μπάντας, το «White Light From The Mouth Of Infinity». Οι κιθάρες γκρεμίζουν τα πάντα, ο Gira ακούγεται πιο συγκρατημένα απειλητικός από ποτέ, από το «Better Than You» μέχρι το «The Most Unfortunate Lie» δεν υπάρχει διαφυγή από τη μαύρη τρύπα αρνητισμού του δίσκου. Το αγαπημένο τραγούδι του γράφοντα από όλη τη δισκογραφία της μπάντας, το «Power And Sacrifice», όπως και ένα τεράστιο fan favorite, το «Love Will Save You» βρίσκονται εδώ. Πριν το μέτριο Love Of Life και την διεστραμμένη post punkιά του The Great Annihilator –στο οποίο βρίσκεται και το καλύτερο noise rock κομμάτι όλων των εποχών, το «Celebrity Lifestyle».
Λίγο πριν τη διάλυση της μπάντας, κυκλοφόρησε μια συλλογή ακυκλοφόρητων κομματιών τους, υπό τη μορφή διπλού άλμπουμ, το Soundtracks For The Blind. Ο Gira ίσως αισθανόταν περήφανος αν του έλεγαν πως αυτό είναι το δικό του White Album, όντας οπαδός των Beatles. Πολυσυλλεκτικοί (λόγω συλλογής βέβαια) και πλήρως ετερόκλητοι, θυμίζουν τόσο τις post punk ρίζες της μπάντας, όσο και το τι και ποιους «δημιούργησαν» (το «I Was A Prisoner In Your Skull» είναι όλο το αφηγηματικό post rock του 21ου αιώνα σε έξι λεπτά). Και μετά σιγή. Βαθιά σιγή δεκατεσσάρων χρόνων. Swans Are Dead; Όχι ακριβώς.
Γιατί έρχεται η Τρίτη και σύγχρονη φάση που διανύει το συγκρότημα. Από την παλιά σύνθεση της μπάντας έχουν πλέον μείνει μόνο ο Gira και ο Norman Westberg. Μαζί με τέσσερις ακόμα μουσικούς, θα κάνουν το απαραίτητο ηλεκτροσόκ στους Swans που θα επαναφέρει τους παλμούς τους και θα κυκλοφορήσουν το My Father Will Guide Me A Rope To The Sky. Χαράς ευαγγέλια, ό, τι αγαπήσαμε στους Swans είναι και πάλι εδώ. «No Words/No Thoughts», χαίρετε, μας λείψατε, πως ακούγεστε τόσο φρέσκοι μετά από τόσα χρόνια; Διάθεση πειραματισμών με τα «Jim», «Inside Madeline», συγκίνηση με τα «You Fucking People Make Me Sick» και «Eden Prison». Η πρώτη συναυλία στην Ελλάδα. Νέα ακυκλοφόρητα κομμάτια ζωντανά, το «Sex, God, Sex», το «I Crawled», ο Gira στο φουαγιέ να μη ρίχνει ξύλο σε κόσμο ή να τους απειλεί πως θα τους ξεριζώσει το λαρύγγι. Πλέον δεν τον ενοχλεί το headbanging σε συναυλίες, καλωσορίζει τους οπαδούς του και σφίγγουν χέρια, τους ευχαριστεί.
http://youtu.be/bzdw1MVJQME?list=PLUcXHQ7VorrWZwLE5j2m89ltgsvbHMPPX
Και το 2012 βρίσκουν τη νέα συνταγή που θα ακολουθούσαν και φέτος, στρέφοντας όλα τα κεφάλια προς το μέρος τους. Το The Seer περιέχει πάνω από δύο ώρες μουσικής. Μουσικής διεστραμμένης, θεατρικής, αποκαλυπτικής, ανά στιγμές bluesy,πιο kraut (όπως οι Faust και όχι οι Popol Vuh όμως) ο Gira ωρύεται μαινόμενος. Το ίδιο και στο To Be Kind. Ανέκαθεν οι Swans «ξεχείλωναν» χρονικά τις συνθέσεις τους στο σανίδι, τώρα το κάνουν και στο στούντιο, για να τις κάνουν ακόμα πιο αγνώριστες όταν ξαναβγούν να τις παίξουν live. Προσπαθούν να αποδώσουν το live κλίμα τους σχετικά πιο τιθασευμένο σε κανονικούς δίσκους. Το κοινό το λατρεύει αυτό. Εγώ από την άλλη όχι και τόσο. Υπερβολικά χαώδεις και μη Swans για τα γούστα μου, σαν μια άλλη μπάντα από αυτή που αγάπησα, η οποία τυχαίνει να έχει το ίδιο όνομα. Να μην παρεξηγιέμαι, ζωντανά τις απολαμβάνω αυτές τις συνθέσεις, ακόμα και όταν η ένταση του ήχου με φέρνει στα πρόθυρα του εμετού, είναι γραμμένες για να παίζονται επί σκηνής ή να ακούγονται σε ζωντανά ηχογραφημένα άλμπουμ. Μα δεν θα κάνω το ίδιο και με τους studio δίσκους. Δε με καθηλώνει αυτή η νέα τους μορφή, που φοβάμαι πως τείνει να γίνει η νέα τους μανιέρα. Μου λείπει αυτό το τείχος κιθάρας στο οποίο αναφέρθηκα προηγουμένως και ο χαμηλόφωνος Gira.
Τελικά το πρόσημο που αφήνουν οι Swans του σήμερα, ποιο είναι; Παρά τις αντιρρήσεις μου με την τροπή του ήχου τους και δεδομένων των σπλαχνικών (κυριολεκτικά) συναυλιών τους, δεν μπορώ παρά να συνηγορήσω πως είναι μια από τις μπάντες που δικαίως μας απασχολούν. Λίγοι έχουν την ηχητική σύλληψη αυτής της παρανοϊκής ιδιοφυίας που ονομάζεται Michael Gira και του κουρμπετιού του. Και δεν είναι και κανένα παιδαρέλι για να μιλάμε περί νέου αίματος, έτσι; Καλώς ή κακώς, για μια ακόμα φορά οι έμπειροι ανοίγουν πόρτες στους νεότερους, δείχνοντας πως η έκφραση δεν έχει όρια και επιτρέποντας στον κόσμο να καταλάβει άλλες «ζόρικες» στο αυτί μπάντες όπως οι Godflesh και οι Neurosis. Όσοι δεν ήσασταν στα προηγούμενα live, μην αφήσετε το κακό να τριτώσει. Πάρτε τις –απαραίτητες, κυριολεκτικά- ωτοασπίδες και αφήστε το στόμα του μακελάρη δημιουργού να σας καταπιεί. Θα είναι μια εμπειρία εξαγνιστική, σας διαβεβαιώ.
Oι Swans θα εμφανιστούν στο Plissken Festival Athens & Thessaloniki Winter Edition θα διεξαχθεί στις 4 & 5 Δεκεμβρίου στην Ιερά Οδό (Ιερά Οδός 18 – 20) και στο Principal Club (Γεωργίου Ανδρέου 56, Θεσσαλονίκη).
20.00 μ.μ.
Εισιτήρια: Aθήνα: 25 € (προπώληση), 30 € (ταμείο)- Θεσσαλονίκη: 20 € (early birds), 25 € (προπώληση), 30 € (ταμείο)
Προπώληση: Αθήνα: Viva.gr & τηλεφωνικά στο 11876, στα καταστήματα Public
(on-line στο www.public.gr), Παπασωτηρίου, Ianos, Seven Spots, Reload Stores και 123tickets.gr.
Θεσσαλονίκη: Viva.gr & τηλεφωνικά στο 11876, στα καταστήματα Public
(on-line στο www.public.gr), Παπασωτηρίου, Ianos, Seven Spots, Reload Stores, Musicland, Lotus Record Store, Stereodisc, Rover Bar και 123tickets.gr.
