Μόνο το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε χώρες με πραγματικά ελεύθερα πανεπιστήμια

Μόνο το ένα πέμπτο (20%) του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε χώρες όπου η ακαδημαϊκή ελευθερία προστατεύεται καλά. Αυτό είναι το συμπέρασμα των Γερμανών και Σουηδών ερευνητών που παρουσίασαν τον νέο «Δείκτη Ακαδημαϊκής Ελευθερίας 2020».

Όπως αναφέρει η συνοδευτική έκθεση του Δείκτη, η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι ένα θεμελιώδες δικαίωμα, πολύ σημαντικό για την ανώτερη εκπαίδευση και την επιστημονική πρόοδο, όμως τα πανεπιστήμια και τα άλλα ανώτερα ερευνητικά ιδρύματα βρίσκονται σε συνθήκες πίεσης και ανελευθερίας σε πολλές χώρες.

Ο Δείκτης αποτελεί δημιούργημα του γερμανικού Πανεπιστημίου Φρίντριχ-Αλεξάντερ Ερλάνγκεν-Νυρεμβέργης, του Ινστιτούτου V-Dem του σουηδικού Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ και του Ινστιτούτου Global Public Policy. Περιλαμβάνει πέντε υποδείκτες, που ο καθένας μετρά μία πτυχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας:

• Έρευνας και διδασκαλίας,
• ακαδημαϊκών ανταλλαγών και διάχυσης του ερευνητικού έργου,
• θεσμικής αυτονομίας,
• ακαδημαϊκής-πολιτισμικής έκφρασης και
• ελευθερίας των πανεπιστημιουπόλεων από παρακολουθήσεις.

Ο Δείκτης, που καλύπτει 175 χώρες (έναντι 144 το 2019), δείχνει ότι οι μεγαλύτερες υποχωρήσεις στην ακαδημαϊκή ελευθερία πέρυσι παρατηρήθηκαν στη Λευκορωσία, στο Χονγκ Κονγκ, στη Σρι Λάνκα και στη Ζάμπια. Σε αυτές τις χώρες και σε άλλες ένα πλέγμα νέων κανονισμών περιορίζει την ελευθερία στην έρευνα, στη διδασκαλία και στις επιστημονικές δημοσιεύσεις ή την ανάπτυξη δημοκρατικών κινημάτων μεταξύ των φοιτητών και των καθηγητών.

Σε μεγάλο μέρος της Γης οι ακαδημαϊκοί βρίσκονται υπό παρακολούθηση ή δεν έχουν την ελευθερία να εκφράσουν τις απόψεις τους, ιδίως για θέματα «ευαίσθητα» από πολιτική άποψη. Ο σχετικός υποδείκτης εμφανίζει συνεχή πτώση από το 2013.

Συνολικά, σε μία γκάμα βαθμολογίας μηδέν (μηδενική ακαδημαϊκή ελευθερία) έως 1 (απόλυτη ελευθερία), στον «πάτο» του καταλόγου εμφανίζεται η Βόρεια Κορέα (0,011), ενώ πολύ χαμηλές βαθμολογίες έχουν, επίσης, το Τουρκμενιστάν (0,026), η Ερυθραία (0,027), το Μπαχρέιν (0,041), η Συρία (0,054), η Τουρκία (0,064), το Λάος (0,066), η Λευκορωσία (0,072), το Αζερμπαϊτζάν (0,75), η Αίγυπτος (0,080), η Κίνα (0,082) κ.ά.

Στην κορυφή του Δείκτη βρίσκεται μία έκπληξη, η Ουρουγουάη (0,972), και ακολουθούν Λετονία (0,970), Ιταλία (0,969), Αυστρία (0,966), Γερμανία (0,966), Σλοβακία (0,966) και Σουηδία (0,964). Η Κύπρος βαθμολογείται με 0,955 και η Ελλάδα με 0,871, πολύ κοντά στη Γαλλία (0,881) και πάνω από χώρες όπως η Αυστραλία (0,853) και η Ν. Κορέα (0,870). Οι ΗΠΑ βαθμολογούνται με 0,901 και η Βρετανία με 0,915, με άλλα λόγια φαίνεται πως υπάρχει περισσότερη ακαδημαϊκή ελευθερία στα βρετανικά πανεπιστήμια παρά στα αμερικανικά.