«Μυστήριο 100 – Τα Ιερά Τραγούδια»: Δρώμενα και τελετουργίες για την ελληνική μουσική και χορευτική παράδοση

Το Μυστήριο 100 – Τα Ιερά Τραγούδια, εστιάζει εστιάζει στα παραδοσιακά δρώμενα και τις τελετουργίες στην ελληνική μουσική και χορευτική παράδοση. Την επιστημονική και καλλιτεχνική επιμέλεια έχει ο Λάμπρος Λιάβας, καθηγητής Εθνομουσικολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Οι εκδηλώσεις για Τα Ιερά Τραγούδια κατανέμονται σε όλη τη διάρκεια του 2023 και σηματοδοτούν τους κυριότερους εποχικούς σταθμούς. Μετά την Εναρκτήρια Ημερίδα (11/2) και το αφιέρωμα στην Ελληνική Αποκριά (12/2), οι δύο επόμενες δράσεις του κύκλου θα πραγματοποιηθούν στις 19 Μαρτίου και τις 22 Απριλίου.
 
Οι τελετουργίες στον κύκλο της Ζωής καλύπτουν την ανθρώπινη πορεία «από το νανούρισμα στο μοιρολόι»: γέννηση, παιδική ηλικία, έρωτα-γάμο, ξενιτιά, θάνατο. Ενώ τα δρώμενα στον κύκλο του Χρόνου και της Βλάστησης συνοδεύουν «ομοιοπαθητικά» τις γεωργοκτηνοτροφικές ασχολίες μέσα από συμβολικές πράξεις-έθιμα με την πάνδημη συμμετοχή της κοινότητας.

Μοιρολόι στα μνήματα στην Ήπειρο. Αρχείο Λ. Λιάβα

ΚΥΡΙΑΚΗ 19 ΜΑΡΤΙΟΥ | 12.00-13.30
Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας
 
«Σήκω Μαριόλα από τη γη!..»
Ο θεϊκός και ο ανθρώπινος θρήνος

Μια μουσική παράσταση για την Εαρινή Ισημερία (21 Μαρτίου) και την Πασχαλινή περίοδο που βρίσκεται προ των πυλών, με τραγούδια και κείμενα για το θείο και το ανθρώπινο πάθος.

Οι τελετουργικοί χοροί της Καππαδοκίας συναντούν τα ηπειρώτικα πολυφωνικά τραγούδια, τα οργανικά μοιρολόγια στο κλαρίνο του Πετρολούκα Χαλκιά προεκτείνονται στους βυζαντινούς ύμνους, και η ποντιακή λύρα του Ηλία Υφαντίδη συνοδεύει την πάλη του Διγενή με τον Χάροντα στα μαρμαρένια αλώνια.

Στον γεμάτο συμβολισμούς Αρχαιολογικό Χώρο της Ελευσίνας, οι αρχαίοι κομμοί και ο θρήνος της Δήμητρας για την «Κόρη»-Περσεφόνη συναντούν τα εγκώμια του Επιταφίου, το λαϊκό «Μοιρολόι της Παναγίας» και τα δημοτικά τραγούδια για τον Χάροντα και τον Κάτω Κόσμο. Παράλληλα, επειδή «ο ζωντανός ο χωρισμός παρηγοριά δεν έχει», οι λαϊκοί θρήνοι προεκτείνονται και στα τραγούδια της ξενιτιάς αλλά και στα τραγούδια του αποχωρισμού της νύφης στις γαμήλιες τελετουργίες.

Συμμετέχουν:

Κατερίνα Παπαδοπούλου: τραγούδι
Πετρολούκας Χαλκιάς: κλαρίνο
Κώστας Τζίμας: τραγούδι
Ηλίας Υφαντίδης: τραγούδι – ποντιακή λύρα

Το μουσικό σχήμα «Νότιο Τόξο»:           
Στέφανος Δορμπαράκης: κανονάκι
Γιώργος Κοντογιάννης: λύρες
Κυριάκος Ταπάκης: ούτι
Μανούσος Κλαπάκης: κρουστά

Το σύνολο ηπειρώτικης πολυφωνίας «Χαονία» και η Μαριάννα Τζίμα(επιμέλεια: Αλέξανδρος Λαμπρίδης, Αλίκη Γκανά)

Φωνητικό σύνολο από μεταπτυχιακές φοιτήτριες του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ: Σεβαστιανή Βλέτση, Εμμέλεια Δαμανάκη, Μαριάνθη-Ιππολύτη Κατσάρη, Χρυσή Τζάβλα, Δήμητρα Τσαγκαράκη, Βαρβάρα Τσιβίκη.

Μέλη από τον Χορευτικό Λαογραφικό Όμιλο «Χοροπαιδεία» (επιμέλεια: Βασίλης Καρφής – Μαρία Ζιάκα).

Έρευνα, επιλογή κειμένων, παρουσίαση: Λάμπρος Λιάβας.

Κατερίνα Παπαδοπούλου

Πετρολούκας Χαλκιάς

Οι εκδηλώσεις για «Τα Ιερά Τραγούδια» κατανέμονται σε όλη τη διάρκεια του 2023 και σηματοδοτούν τους κυριότερους εποχικούς σταθμούς:

12 Φεβρουαρίου 2023 Απόκριες – «Τούτες οι μέρες τό ‘χουνε!». Η ελληνική Ιεροτελεστία της Άνοιξης

19 Μαρτίου 2023 Εαρινή Ισημερία – «Σήκω Μαριόλα από τη γη!». Ο θεϊκός και ο ανθρώπινος θρήνος

22 Απριλίου 2023 Πάσχα – «Άνοιξαν τα δέντρα όλα!». Του Χριστού και του Άδωνι!

24 Ιουνίου 2023 Θερινό Ηλιοστάσιο – «‘Έβγα Ήλιε, πύρωσέ με!». Του Θέρους και του Κλήδονα

2 Αυγούστου 2023 Καλοκαιρινά Πανηγύρια – Το «Πάσχα του Καλοκαιριού»

14 Σεπτεμβρίου 2023 Του Σταυρού (αναχώρηση ξενιτεμένων, προσφυγιά) – «Σαν πας στα ξένα!»

21 Νοεμβρίου 2023 Μεσοσπορίτισσα (απόδοση καρπών) – Τα τρία αγαθά της Γης: σίτος, οίνος, έλαιον

16 Δεκεμβρίου 2023 Χειμερινό Ηλιοστάσιο – «Δώδεκα μέρες γιορτινές Χριστούγεννα σημαίνουν!..»