Ένα Tarantula Book του Bob Dylan – Εκείνος της το χάρισε στα 17 ως ο «Αμερικάνος φίλος» που δε θα κρατούσε για πάντα. Εκείνη έμαθε μετά από χρόνια ότι είχε αλλάξει φύλο και είχε μάλιστα χρησιμοποιήσει το όνομα των γονιών της για τη νέα του ταυτότητα.
Μερικά CDs με μουσικές επιλογές – Εκείνος της τα χάρισε για να κοιμάται τα βράδια μαζί τους και να τον θυμάται. Εκείνη πια δεν τα χρειάζεται, βάζει ραδιόφωνο.
Ένα νυφικό φόρεμα – Εκείνος την απάτησε. Εκείνη τον χώρισε και δε θέλει πια να τον βλέπει (ούτε το φόρεμα).
Ένα γάντι τερματοφύλακα – Εκείνη της το χάρισε, καλωσορίζοντάς την στην ομάδα ποδοσφαίρου του κολλεγίου. Εκείνη δεν ήταν ποτέ καλή στο ποδόσφαιρο και ούτε ποτέ μπόρεσε να ντιλάρει κοινωνικά την σχέση τους.
Μια έκδοση του Football Manager από το 2006 – Εκείνος δεν μπορούσε να ξεκολλήσει από την οθόνη του υπολογιστή παίζοντας συνέχεια αυτό το video game. Εκείνη δεν άντεχε να τον περιμένει με τις ώρες στην κρεβατοκάμαρα για να έρθει να ξαπλώσει δίπλα της.
Μια γόβα στιλέτο – Εκείνος την έπεισε να βουτήξουν γυμνοί στο κανάλι όταν ήταν έφηβοι και την αποχαιρέτησε με δάκρυα στα μάτια μετακομίζοντας στη Γερμανία σε ηλικία 15 ετών. Εκείνη, 40 χρόνια μετά, dominatrix πια, αναγνώρισε τη φωνή του, ενώ εκείνος της έγλυφε τα τακούνια έχοντας πληρώσει για την ταπείνωσή του.
Ένα ρολόι-αντίκα – Εκείνη αγαπούσε πολύ τα αντικείμενα, αρκεί να ήταν παλιά και να μη δουλεύουν. Εκείνος τη χώρισε ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο.
Μια πινακίδα εργοταξίου – Εκείνη κάποια στιγμή συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν φτιαγμένη γι’ αυτήν την σχέση, πόσο μάλλον για τον γάμο τους. Σε Εκείνον έμεινε η πινακίδα που ειδοποιούσε για τα έργα που γίνονταν έξω από το σπίτι τους.
Ένας πίνακας με λόγους παραμονής στη Μεγάλη Βρετανία – Εκείνος, την παραμονή της πτήσης επιστροφής της στην Αυστραλία της έγραψε στν πίνακα του σπιτιού του 10 λόγους για να μείνει. Εκείνη έφυγε.
Μια βίντεο-συνέντευξη – Εκείνη τον περίμενε με υπομονή και αγωνία να γυρίσει από το μέτωπο του πολέμου. Εκείνος δεν τα κατάφερε.
Ένα πανάρχαιο modem – Εκείνος προσπαθούσε να ξεπεράσει την απόσταση και να της μιλάει όσο περισσότερο γινόταν μέσα από μια κακή σύνδεση internet. Εκείνη κάποια στιγμή ξεχάστηκε.
Ένα σημείωμα αυτοκτονίας – Εκείνος κι Εκείνη την αγαπούσαν ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο απ’ όσο αγαπάνε όλα τα αδερφια τη μητέρα τους. Εκείνη δεν άντεξε να παλεύει με αυτά που είχε μέσα στο κεφάλι της κι αφαίρεσε η ίδια τη ζωη της.
Μια δικαστική απόφαση – Εκείνη γνώρισε τον εφιάλτη του βιασμού σε τρυφερή ηλικία, ενώ βρισκόταν στην κατασκήνωση. Εκείνος, ο θύτης, καταδικάστηκε πολλά χρόνια αργότερα όταν το θύμα βρήκε το θάροος να σταθεί στα πόδια του και να τον καταγγείλει.
Ένας φελλός – Εκείνος συνήθιζε να περνά μαζί της ατέλειωτα βράδια που μοιράζονταν μπουκάλια λευκό κρασί, κάνοντας έρωτα και συζητώντας. Εκείνη κράτησε τον τελευταίο φελλό.
Όλα αυτά είναι αντικείμενα που συναντά κανείς στο Μουσείο των Κατεστραμμένων Σχέσεων του Ζάγκρεμπ. Στο Museum of Broken Relationships, αν σας φαίνεται αδέξια σκληρή η απόδοση του τίτλου του. Φτάνοντας στην κροατική πρωτεύουσα και προσπαθώντας να συμβουλευθώ τους τουριστικούς οδηγούς μου έκανε τρομερή εντύπωση ότι βρισκόταν στην κορυφή κάθε λίστα με «μέρη που πρέπει να δεις». Κατατροπώνοντας την Εκκλησία του Αγίου Μάρκου ή το Μουσείο στη μνήμη του Ντράζεν Πέτροβιτς που για ευνόητους λόγους πίστευα ότι θα ήταν το απόλυτο αξιοθέατο της πόλης.
Πρόκειται για μια ιδέα δύο κροατών καλλιτεχνών που χώρισαν το 2003 και άρχισαν να αστειεύονται πάνω στην ιδιοκτησία των αντικειμένων που προέκυψαν στη σχέση τους ή ακόμα κι εκείνων των αντικειμένων που την υποδήλωναν και πλέον θα τη θύμιζαν. Δεν ξέρω για σας, για ένα μικρό διάστημα στο Γυμνάσιο, ήταν πολύ συνηθισμένο ο απατημένος/πληγωμένος/χωρισμένος να επιστρέφει δώρα ή οτιδήποτε είχε συναισθηματική αξία στον άλλον προκειμένου να τον σβήσει. Μετά ευτυχώς μεγαλώσαμε και πήγαμε Λύκειο. Οι δύο Κροάτες όμως, η Ολίνκα και ο Ντράζεν, αποφάσισαν να στήσουν μια έκθεση πάνω σε αυτό το κόνσεπτ καλώντας τον κόσμο να δωρίσει αντικείμενα-αναμνήσεις σχέσεων που δεν υπάρχουν πια. Απλός ο τρόπος: κάνεις ένα registration στο επίσημο site, δηλώνεις την ιστορία σου και το αντικείμενο που θες να στείλεις, και σύντομα έχεις την απάντηση από τους επιμελητές. Το 2006, η έκθεση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, στην πορεία βρήκε το χώρο της κι έγινε Μουσείο στην Παλιά Πόλη του Ζάγκρεμπ (μια υπέροχη μη κατοικίσιμη περιοχή που φιλοξενεί μόνο μουσεία και διοικητικές υπηρεσίες). Και το 2011, μάλιστα, το Μουσείο βραβεύθηκε ως το πιο καινοτόμο στην Ευρώπη.
Το επισκέφθηκα περιέργος αλλά κι αρνητικά προκατειλημμένος. Αρνητικά, γιατί μου φαινόταν ότι θα ήταν ένα μαυσωλείο λουστραρισμένων συναισθημάτων για κοινωνικά ανάπηρους hipsters που έχουν δει πολλές φορές στο σπίτι τους το 500 Μέρες με τη Σάμερ ή επιστρέφουν συνέχεια στις ρομαντικές κομεντί των 80s. Και όντως υπάρχουν αρκετά τέτοια εκθέματα στο Μουσείο, εκθέματα που είναι εκεί για να συμβολίσουν σχέσεις που κράτησαν μήνες ακόμα και μέρες (και σε κάνουν να αναρωτιέσαι πότε πρόλαβαν να γίνουν τόσο σημαντικές). Επίσης, το όλο στόρι μου έμοιαζε σαν μια μεγεθυμένη εκδοχή ενός οποιουδήποτε τραγουδιού της Alanis Morissette – κάτι σαν το “You Oughta Know”on steroids. Και αυτή η πινακίδα στην είσοδο δε με βοήθησε να αναιρέσω ότι έμπαινα στο άντρο των losers.
Κι όμως δεν είναι έτσι. Σίγουρα υπάρχουν οι cheesy ιστορίες, είναι διάχυτη η απεγνωσμένη ανάγκη ανθρώπων που ψάχνουν κάπου «να τα πούνε» ή να κρατήσουν ζωντανό κάτι που έχει λήξει. Όμως όσο προχωράς αλλάζοντας διαδοχικά δωμάτια μπαίνεις στο κλίμα. Το Museum of Broken Relationships είναι ένα ανθολόγιο με ιστορίες αποχωρισμών, με μια πολύ διεσταλμένη έννοια της λέξης «αποχωρισμός». Όπως ας πούμε το κορίτσι που κακοποιήθηκε και θεώρησε ότι με τη δικαστική απόφαση αποχωρίστηκε επιτέλους τον βιαστή του ή μερικές πολύ συγκινητικές περιπτώσεις που τον χωρισμό προκάλεσε όχι κάποιο καπρίτσιο αλλά ο θάνατος. Στις προθήκες αναδεικνύονται τα αντικείμενα (βεβαίως υπάρχουν και πολλά άλλα – αυτοκινητάκια, τραπουλόχαρτα, θρησκευτικές εικόνες, ένα μπάσο, βιβλία, σημειωματάρια, κλειδιά, παπούτσια, μαλλιά και φυσικά ένα βιβλιάριο κοινού τραπεζικού λογαριασμού), όμως το ζουμί είναι στα κείμενα που τα συνοδεύουν. Τρυφερά, βιτριολικά αστεία (όπως εκείνο με το ρολόι-αντίκα), σχεδόν κινηματογραφικά όπως η (αγαπημένη μου) ιστορία με τη γόβα στιλέτο. Βγαίνοντας, δεν έγραψα κάτι στο βιβλιο επισκεπτών, αλλά σκεφτόμουν ότι αυτό το Μουσείο εκτός από μια κάποια μορφή παγκόσμιου group therapy, συνιστά και μια αναλογική ανάμνηση ανθρωπίλας (sic) στον καιρό της ψηφιακής μοναξιάς. Στην τελική, μπαίνοντας σε ένα Μουσείο μια σχέση αποκτά μια μικρή θέση στην αιωνιότητα, ενώ με τα αμένσιοτα δε γιατρεύτηκε κανείς.
