Δουλεύοντας πάνω στη μορφή ενός πύργου και έχοντας σαν αναφορές τις διάσπαρτες κατασκευές του ιστορικού τοπίου της Μάνης δημιουργήθηκε ένα πιο πλατύ και πιο χαμηλό, πιο κοντά σε μια καθημερινή, σύγχρονη, ανθρώπινη κλίμακα σπίτι.
Οι αρχιτέκτονες του γραφείου SOUTH ξεκίνησαν να σχεδιάζουν ένα Πυργόσπιτο, όπως το αποκαλούν, που βρίσκεται στο χωριό Βέργα, λαμβάνοντας υπόψη τα δύο στοιχεία που ορίζουν το τοπίο της έξω Μάνης: τον Ταΰγετο στα ανατολικά και τη θάλασσα στα δυτικά.
Το γραφείο δημιουργήθηκε στη Νέα Υόρκη από την Ελένη Λιβάνη και τον Χρυσόστομο Θεοδωρόπουλο, σήμερα έχει την έδρα του στην Αθήνα και ασχολείται με την αρχιτεκτονική, τις αποκαταστάσεις, τον σχεδιασμό εσωτερικών χώρων και αντικειμένων. Τον καιρό που οι δύο αρχιτέκτονες σχεδίαζαν το Πυργόσπιτο, διάβαζαν για κάποιες κατοικίες του Adolf Loos ενώ είχαν επισκεφτεί πρόσφατα την κατοικία Kaufmann του F.L.Wright στην Πενσυλβάνια παρατηρώντας το στοιχείο της ανθρώπινης κλίµακας σε αυτά τα έργα.
Πίσω στη μανιάτικη χερσόνησο, η ανάθεση του Πυργόσπιτου έφερε προκλήσεις, υψηλές προσδοκίες από τη µία, και μικρό προϋπολογισμό από την άλλη. To έργο τους αυτό διακρίθηκε -ως το καλύτερο πρώτο πραγματοποιημένο έργο νέου αρχιτέκτονα- στα βραβεία ΔΟΜΕΣ 2012, στα βραβεία του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, από τον Σύλλογο Αρχιτεκτόνων αλλά και στα διεθνή βραβεία Mediterranean Sustainable Architecture.
Αποφάσισαν να φέρουν το τοπίο μέσα στο σπίτι, δημιουργώντας μια κεντρική διαμπερή ζώνη που στη µία άκρη της έχει την τραπεζαρία προς τον ελαιώνα και στην άλλη το καθιστικό με θέα προς τη θάλασσας. Σε επιλεγμένα σημεία κατά την κατασκευή του σπιτιού σχεδίασαν σχισμές, που λειτουργούν σαν κάδρα για τις διαφορετικές πολλαπλές θεάσεις του βουνού και της θάλασσας, ανάλογα µε την εποχή και την ώρα της ημέρας.
Αν και εξωτερικά το σπίτι είναι ένας µονολιθικός όγκος, το αρχιτεκτονικό γραφείο έδωσε έμφαση σε στοιχεία του εσωτερικού, όπως το διώροφο καθιστικό και η οργάνωση των ιδιωτικών και βοηθητικών χώρων γύρω από αυτόν τον πυρήνα. Επίσης, επέλεξαν προσεκτικά πότε ο εξωτερικός χώρος είτε θα εισβάλλει, είτε θα μείνει εκτός του σπιτιού. «Στις περιοχές, που θέλαμε να ενοποιήσουµε το μέσα µε το έξω, δηλαδή στο καθιστικό και την τραπεζαρία, επεκτείναμε το υλικό του δαπέδου προς τα έξω. Διαλέξαμε ένα είδος πλακιδίου γρανίτη, που χρησιμοποιείται τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους, µε ελαφρύ ανάγλυφο».
Στα σημεία του σπιτιού που μπορεί κανείς να απομονωθεί, όπως στα υπνοδωμάτια, χρησιμοποίησαν υλικά πιο ευαίσθητα στην απορρόφηση και διάχυση του φυσικού φωτός. «Μας ενδιαφέρει η υλικότητα ως ένα στοιχείο οργάνωσης διαφορετικών ποιοτήτων στον εσωτερικό χώρο. Χρησιμοποιούμε φυσικά και χυτά υλικά σε περιοχές ύπνου, λουτρά, κουζίνες και τεχνητά, ομοιότροπα υλικά σε μεγαλύτερες περιοχές».
Όπως μαρτυρά και το όνομα του γραφείου τους, οι δύο αρχιτέκτονες σχεδιάζουν νότια, ακόμα και όταν βρίσκονται βόρεια. Τι σημαίνει αυτό; «Η έννοια του νότου, ως γεωγραφικός προσδιορισμός, ως κλίμα, ως πολιτιστικό τοπίο αλλά και η σχέση του µε τους υπόλοιπους προσανατολισμούς είναι μια πολύ πρακτική και απτή συνθήκη όσο αφαιρετική κι αν ακούγεται». Αντίστοιχα, οι αναφορές τους στον σχεδιασμό του Πυργόσπιτο ήταν απλές, αρχιτεκτονικές κατασκευές από την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ιταλία αλλά και απ’ τη Χιλή και το Μεξικό .
Σχεδιάζοντας τόσο στην Ελλάδα αλλά και στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, η Ελένη Λιβάνη και ο Χρυσόστομος Θεοδωρόπουλος θεωρούν τους ιδιωτικούς χώρους, ως τους πλέον πολύπλοκους, γιατί µε αυτούς συνδέονται σημαντικές και διαφορετικές λειτουργίες της ανθρώπινης ζωής. «Βλέπουμε ότι η κατοικία αντιμετωπίζεται µε τον ίδιο ακριβώς τρόπο από διαφορετικούς ανθρώπους. Συχνά µας ζητούν να αλλάξουµε τον προγραμματισμό μας, γιατί ένα μωρό γεννήθηκε και η μητέρα πρέπει τελικά να δουλεύει από το σπίτι, όπως έγινε σε μια ανακαίνιση διαμερίσματος στο Μανχάταν. Ή αυτή την περίοδο σε μια κατοικία στη Χίο, οι ιδιοκτήτες ζητούν ένα ενιαίο σπίτι να μπορεί μελλοντικά να χωριστεί στα δύο. Τέτοιου είδους ανάγκες απαιτούν ευελιξία στον σχεδιασμό και μια διαίσθηση των αλλαγών που έρχεται με την εμπειρία».
Συνηθίζουν να προσθέτουν στα έργα τους έναν χώρο, ο οποίος δεν έχει μια συγκεκριμένη λειτουργία, αλλά μπορεί να αξιοποιηθεί για πολλές, όπως για παράδειγμα το πατάρι στο Πυργόσπιτο, που ήδη χρησιμοποιείται ως ενδιάμεσος χώρος, ως γωνιά για διάβασμα, ως χώρος για ξεκούραση µε θέα ή ακόμα και ως περιστασιακός ξενώνας το καλοκαίρι για να κοιμηθεί κανείς στρωματσάδα. «Οι χώροι πολλαπλών λειτουργιών και οι ενδιάμεσοι χώροι είναι ζωτικοί και σε χώρους εργασίας, αλλά η οικεία αίσθηση του σπιτιού θα παραμένει ζητούμενο στον σχεδιασμό για πάντα».
Περισσότερες πληροφορίες για το αρχιτεκτονικό γραφείο SOUTH θα βρείτε εδώ και εδώ.
