Ο σωστός προ-αθλητικός έλεγχος των παιδιών αρχίζει από την καρδιά

Η κατάρρευση του Δανού ποδοσφαιριστή Κρίστιαν Έρικσεν μέσα στο γήπεδο το φετινό καλοκαίρι προκάλεσε παγκόσμιο σοκ και έφερε στο προσκήνιο το μείζον ζήτημα του προ-αθλητικού ελέγχου σε παιδιά και αθλητές.

Μιλήσαμε με τον κ. Κωνσταντίνο Τούτουζα, Καθηγητή Καρδιολογίας για τη συμβολή του καρδιολόγου στον σωστό προ-αθλητικό έλεγχο.

«Μας ενδιαφέρουν όλα τα παιδιά που ακολουθούν αθλητικές δραστηριότητες, χωρίς να είναι σε επαγγελματικό επίπεδο», αναφέρει ο κ. Τούτουζας, εξηγώντας ποιο είναι το πλαίσιο εγγραφής των παιδιών και των εφήβων στον αθλητισμό: «Υπάρχουν ποικίλες οδηγίες στην Ευρώπη και στην Αμερική για το τι χρειάζεται ακριβώς στον προ-αθλητικό έλεγχο. Σε ορισμένες Πολιτείες της Αμερικής δεν απαιτείται ούτε καρδιογράφημα να κάνουν. Στην Ευρώπη, στην πλειοψηφία των κρατών χρειάζεται το καρδιογράφημα προκειμένου να προχωρήσει ένα παιδί σε κάποια αθλητική δραστηριότητα. Στην Ελλάδα δεν είναι απαραίτητο, ωστόσο, αυτό που προτείνουμε οι γιατροί, και πάνω σε αυτό θέλουμε να ευαισθητοποιήσουμε το κοινό, είναι να έχουν κάνει τα παιδιά τουλάχιστον καρδιογράφημα».

Πολύ σημαντικό, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι οι αθλητικές ομοσπονδίες να ζητούν επισταμένα ιατρικές βεβαιώσεις από καρδιολόγο και όχι μόνο από παθολόγο ή παιδίατρο. Μέσω της σωστής διαδικασίας και της εξέτασης από καρδιολόγο μπορεί να υπάρξει πρόληψη ενός αιφνίδιου καρδιακού θανάτου που αποτελεί και το ζητούμενο ενός προ-αθλητικού ελέγχου. Το καρδιογράφημα θα δώσει μια πλήρη εικόνα στον γιατρό. Για παιδιά που υπάρχει υποψία φυσήματος ή κάποιο άλλο εύρημα, θα συστηθεί να κάνουν ένα υπερηχογράφημα καρδιάς – το λεγόμενο triplex – για να διαπιστωθεί εγκαίρως εάν υπάρχει κάποιο πρόβλημα.

«Το παράδειγμα του αθλητή από τη Δανία είναι πολύ χαρακτηριστικό. Είναι ένας αθλητής περίπου 30 ετών, σκεφτείτε σε επαγγελματικό επίπεδο, δηλαδή κάθε χρόνο έκανε εξειδικευμένες εξετάσεις, και παρόλα αυτά έπαθε ανακοπή την ώρα του παιχνιδιού. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και εάν κάνεις όλες τις εξετάσεις υπάρχει πάντα μια πιθανότητα, πολύ μικρή βέβαια, να μην βρεις το πρόβλημα και να χρειαστεί να κάνεις δευτερογενή πρόληψη, αφού βέβαια επιζήσεις μετά από κάποιο επεισόδιο», σημειώνει ο κ. Τούτουζας.

Οι αιτίες του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου

Οι πιο συχνές αιτίες του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου (της γνωστής ανακοπής) σε παιδικές ηλικίες είναι πολύ πιθανό να φανούν μέσω ενός καρδιογραφήματος, γι’ αυτό και έχει μεγάλη αξία. Σύμφωνα με τονκ. Τούτουζα, αυτές είναι:

• Υπετροφική μυοκαρδιοπάθεια, δηλαδή υπετροφία της καρδιάς. Είναι εκ γενετής νόσος για την οποία πολλές φορές μπορεί να μην είναι εφικτή η διάγνωση.
• Συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών. Οι αρτηρίες της καρδιάς βγαίνουν από ένα παθολογικό σημείο.
• Η νόσος της Νάξου, που είναι κληρονομική μυοκαρδιοπάθεια, αποτελεί μορφή δυσπλασίας της δεξιάς κοιλίας και ενδημεί στην περιοχή της Μεσογείου.

Οι μυοκαρδιοπάθειες έχουν μια επίπτωση συνήθως σε 0.5 με 2 τοις χιλίοις, όπως εξηγεί ο κ. Τούτουζας. Στην Ελλάδα δεν είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός των παιδιών που πάσχουν από τέτοια νοσήματα. Αυτός, άλλωστε, είναι και ένας στόχος του ειδικού προγράμματος υγείας που «τρέχει» η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, με τη συμμετοχή πολλών κλινικών και ειδικευμένων στις μυοκαρδιοπάθειες κέντρων. «Πρέπει να δούμε την επίπτωση των αιτιών του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου στα παιδιά. Δεν ξέρουμε πόσοι πάσχουν. Είναι μόνο όσοι το εκδηλώνουν;», λέει.

Σημειώνεται, πάντως, ότι η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια είναι η πρώτη αιτία καρδιακού θανάτου σε νέα άτομα και εφόσον εντοπιστεί από γιατρό, μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί.

Καρδιογράφημα και υπερηχογράφημα (triplex καρδιάς) καλύπτονται από τον ΕΟΠΥΥ, ενώ πολλοί αθλητικοί σύλλογοι έχουν συμφωνίες με καρδιολόγους και κάνουν τις εξετάσεις στα παιδιά χωρίς κάποια επιβάρυνση.

Υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια;

«Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος συχνά λέμε ότι είναι το πρώτο σύμπτωμα», τονίζει ο κ. Τούτουζας, ωστόσο, σημειώνει ότι υπάρχουν πρόδρομα σημάδια που μπορεί να χτυπήσουν καμπανάκι στους γονείς και τα ίδια τα παιδιά. «Κάποια συμπτώματα συνηθίζουμε να τα υποτιμούμε. Πρόκειται για περίεργες ζάλες ή προ-λιποθυμικά επεισόδια. Συχνά μπορεί να πούμε «έλα εντάξει, δεν έχει τίποτα το παιδί, είναι αδιάθετο». Ισως όμως να είναι σημάδια ενός προβλήματος που απαιτεί διερεύνηση και όχι ότι απλά το παιδί δεν έφαγε», αναφέρει, προσθέτοντας ότι ο σκοπός των γιατρών δεν είναι να φοβηθούν οι γονείς αλλά να κινητοποιηθούν, να είναι σε εγρήγορση.