Έπεσα πάνω του τυχαία ένα βράδυ που χάζευα στο instagram. Μέχρι τότε δεν γνώριζα την ύπαρξή του. Και όμως, το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών βρίσκεται στον ίδιο χώρο από το 1990 και είναι γεμάτο θησαυρούς.
Σε ένα διώροφο κτίριο του ομίλου ΟΤΕ, μέσα στο πράσινο, οι ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες κρύβουν σημαντικά κομμάτια ολόκληρης της ελληνικής ιστορίας. Είναι δύσκολο εφόσον περάσεις τις πόρτες του να μείνεις λίγη μόνο ώρα εκεί. Κάθε αντικείμενο ρουφάει ολόκληρη την προσοχή σου. Η κεντρική έκθεση μοιράζεται σε περιόδους σύμφωνα με την εξέλιξη της τηλεπικοινωνίας. Θα νιώσετε σαν ταξιδιώτες του χρόνου πηγαίνοντας από τη μία αίθουσα στην άλλη. Οι ιστορίες επικοινωνίας ξεκινούν από τις φρυκτωρίες, δηλαδή την οπτική αναμετάδοση μηνυμάτων με φλόγες, τον ήχο του κέρατος και φτάνουν στον ηλεκτρικό τηλέγραφο, το τηλέφωνο, τους δορυφόρους, το διαδίκτυο και την κινητή τηλεφωνία.
Προηλεκτρική περίοδος και Ηλεκτρισμός
Η περιήγηση στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών αρχίζει στην προηλεκτρική περίοδο. Εκεί θα δείτε όλους τους τρόπους που έβρισκαν οι άνθρωποι ώστε να μεταφέρουν μηνύματα πολλούς αιώνες πριν. Όπως το ωρονόμιο του Λέοντα του Φιλοσόφου από τον 10ο αιώνα, τις φρυκτωρίες ή τον υδραυλικό τηλέγραφο από τον 4ο αιώνα. Μπορείτε να δοκιμάσετε κι εσείς να στείλετε μήνυμα, είναι άκρως διασκεδαστικό ειδικά αν πάτε με παιδιά.
Στην ενότητα Ηλεκτρισμός και Μεγάλοι Εφευρέτες θα μάθετε πώς ξεκίνησε ο ηλεκτρισμός, ποιος ήταν ο Σάμιουελ Μορς που εφηύρε τα σήματα μορς, ποιος ήταν ο πατέρας του τηλεφώνου, Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ και πολλοί ακόμα και φυσικά θα δείτε τις εφευρέσεις τους. Περνώντας στην Τηλεγραφία, γίνεται έντονο το ελληνικό στοιχείο.
Τηλεγραφία
Η έναρξη της τηλεγραφίας στη χώρα μας έγινε το 1859 με την πόντιση υποβρύχιου καλωδίου που ξεκινούσε από τον Πειραιά και συνδεόταν με την Ερμούπολη, το σημαντικότερο λιμάνι μας μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Εκεί θα δείτε τηλέτυπα, θα μάθετε για το μικρό ατμοκίνητο καλωδιακό πλοίο, Θαλής ο Μιλήσιος και θα θαυμάσετε έναν τηλεγραφικό χάρτη που τυπώθηκε το 1884 στο λιθογραφείο των Βαυαρών αδερφών Γκρούτμαν στην Αθήνα. Στην αίθουσα υπάρχει επίσης ένα ποδήλατο τηλεγραφικού διανομέα που αποτελούσε, πριν αντικατασταθεί από τη μοτοσυκλέτα, το πρώτο όχημα εκείνων που παρέδιδαν τα τηλεγραφήματα στα ελληνικά σπίτια κατά τις δεκαετίες 1950-1970. Φυσικά δεν θα φύγετε χωρίς να διαβάσετε παλιές ιστορίες στα πολλά τηλεγραφήματα που βρίσκονται σε βιτρίνες αλλά και σε γραφεία της εποχής.
Από τον Θαλή τον Μιλήσιο μέχρι τις τηλεφωνικές συσκευές από διάφορες χρονιές.
Τηλεφωνία
Περνώντας στην τηλεφωνία, θα μάθετε ότι στη χώρα μας ξεκίνησε το 1892 με την ψήφιση του νόμου Τρικούπη “περί τηλεφωνικής συγκοινωνίας”, θα πάρετε πληροφορίες για την ίδρυση του ΟΤΕ και φυσικά θα χαζέψετε με τα πολλά τηλέφωνα και τους κοινόχρηστους τηλεφωνικούς θαλάμους από διάφορες χρονιές. Ακόμα μια πληροφορία που θα βρείτε στο μουσείο είναι ότι θάλαμοι τοποθετήθηκαν για πρώτη φορά σε Αθήνα και Πειραιά το 1930. Οι τηλεφωνικοί θάλαμοι, έως τη διάδοση τη κινητής τηλεφωνίας, αποτελούσαν σημεία αναφοράς για το αστικό τοπίο και την καθημερινή ζωή της πόλης.
Κόκκινος κερματοδέκτης Tamura
Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών διαθέτει έναν από τους πρώτους τηλεφωνικούς θαλάμους της ΑΕΤΕ της δεκαετίας του 1930, κερματοδέκτες και νομισματοδέκτες των δεκαετιών 1950-1980, καθώς και τα σύγχρονα καρτοτηλέφωνα. Θα δείτε πώς εξελίχθηκε η τηλεφωνική συσκευή και σχεδιαστικά αλλά και τεχνολογικά και με ποιον τρόπο από απλό χρηστικό αντικείμενο έγινε βασικό κομμάτι της διακόσμησης κάθε σπιτιού. Θα ανακαλύψετε τα πάντα, από τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας της, στα τέλη του 19ου αιώνα έως τις μέρες μας. Ιδιαίτεροι σταθμοί σε αυτήν την πορεία αποτελούν το τηλέφωνο-κηροπήγιο, το Sceleton, το W28 και βέβαια τα μοντέλα της κινητής τηλεφωνίας που ακόμη εξελίσσονται.
Τηλέφωνον δια το κοινόν με κερματοδέκτη
Μεταλλάκτης. Μικρό τηλεφωνικό κέντρο που λειτουργούσε με μανιβέλα και χρειαζόταν τη διαμεσολάβηση των τηλεφωνητριών για να συνδέσουν τα σωστά βίσματα ώστε να έρθουν σε επικοινωνία οι συνομιλητές.
Μία από τις πιο όμορφες ιστορίες που θα μάθετε στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών έχει να κάνει με τις τηλεφωνήτριες, οι οποίες δυστυχώς δεν εργάζονταν υπό καλές συνθήκες. Οι πρώτες γυναίκες που προσλήφθηκαν σε δημόσιες θέσεις στην Ελλάδα εργάστηκαν στα τηλεγραφεία και τα τηλεφωνεία της χώρας με το νόμο του 1908. Οι πρώτες τηλεφωνήτριες ήταν νέες, ανύπαντρες, συνήθως με δίπλωμα δασκάλας, η θέση τους ήταν χαμηλή στην υπαλληλική ιεραρχία χωρίς προοπτική εξέλιξης ενώ οι συνθήκες εργασίας πολύ αντίξοες. Σύμφωνα με υπόμνημα των ιδίων στη Βουλή, η κυριότερη αιτία θανάτου των τηλεφωνητριών ήταν η φυματίωση. Η εργασία τους ήταν να απαντούν σε τηλεφωνικές κλήσεις και συνδέοντας τα κατάλληλα βύσματα στους μεταλλάκτες να δημιουργούν μια τηλεφωνική σύνδεση ανάμεσα σε δύο συνδρομητές. Οι τηλεφωνήτριες μπορούσαν να ακούσουν όλες τις συνομιλίες που είχαν ενεργοποιήσει. Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν το 1978 ο Σεργκέι Καούζοφ έκανε πρόταση γάμου στη Χριστίνα Ωνάση μέσω τηλεφώνου, εκείνη που γνώριζε ότι οι τηλεφωνήτριες άκουγαν τη συνομιλία τις ρώτησε αν έπρεπε να δεχτεί την πρόταση και εκείνες απάντησαν ενθουσιωδώς «ναι!».
17/8/1949. Η πρώτη δοκιμαστική τηλεφωτογραφία που λήφθηκε από τη Νέα Υόρκη στην Αθήνα, στην οποία απεικονίζεται η αμερικανίδα ηθοποιός Dorothy Hart. Η ραδιοτηλεγραφική σύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Αμερικής εγκαινιάστηκε επίσημα την 1η Σεπτεμβρίου 1949.
Τηλεφωτογραφίες
Ένα ακόμα έκθεμα που θα σας εντυπωσιάσει εδώ είναι το τεράστιο τηλεφωτογραφικό μηχάνημα. Την 1η Σεπτεμβρίου 1949, με τη ραδιοτηλεγραφική σύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Αμερικής, εγκαινιάζεται η φωτοτηλεγραφική υπηρεσία στην Ελλάδα. Για τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες όλες οι απεικονίσεις της πολιτικής, κοινωνικής, αθλητικής και πολιτισμικής ζωής, που θα δημοσιευθούν στον τύπο της εποχής θα περάσουν από αυτό το μηχάνημα. Με τη βελτίωση και την εξάπλωση της χρήσης των συσκευών fax, η τηλεφωτογραφία σταδιακά θα παρακμάσει κατά την δεκαετία του 1990 και στο τέλος θα εκλείψει.
14/7/1971. Ο Φρανκ Σινάτρα στην Ελλάδα. Ο Φράνκ Σινάτρα σε βραδινή έξοδο σε νυκτερινό κέντρο με φίλους (φωτ. Ντίμης Αργυρόπουλος).
Στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών όχι απλώς θα μάθετε τα πάντα για τον τρόπο που εμφανίζονταν οι τηλεφωτογραφίες αλλά θα δείτε και πολλά ντοκουμέντα που θα σας αφήσουν άφωνους. Το αρχείο αποτελείται από φωτογραφίες που λήφθηκαν ή στάλθηκαν μέσω της τηλεφωτογραφικής υπηρεσίας του ΟΤΕ προς 35 εφημερίδες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και απεικονίζουν ποικίλες όψεις της πολιτικής, κοινωνικής, αθλητικής και πολιτισμικής ζωής της χώρας. Πρόκειται για 13.320 τηλεφωτογραφίες που καλύπτουν τη χρονική περίοδο 1949-1988.
15/11/1973. Από τις μέρες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου (φωτ. Ντίμης Αργυρόπουλος).
24/6/1975. Ο τέως καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Βίλλυ Μπραντ διασκεδάζει (εδώ ετοιμάζεται να πετάξει ένα πιάτο στην πίστα) στο κέντρο διασκέδασης “Φαντασία” με τη Μελίνα Μερκούρη (φωτ. Ντίμης Αργυρόπουλος).
Η τηλεφωτογραφική υπηρεσία έως τα τέλη της δεκαετίας του 1960 διακινούσε αποκλειστικά φωτογραφίες που έρχονταν από το εξωτερικό προς τον ελληνικό Τύπο, έτσι οι δύο πρώτες δεκαετίες (του ’50 και ’60) περιέχουν κυρίως φωτογραφίες πολιτικών και κοσμικών προσωπικοτήτων σε επίσημες επισκέψεις, διασκέψεις και εκδηλώσεις στο εξωτερικό. Μια σειρά από εικόνες όπου παρελαύνουν συνεχώς πρωθυπουργοί, αριστοκράτες, ηθοποιοί, ντίβες της όπερας ή των καλλιστείων. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 αρχίζουν να εμφανίζονται φωτογραφίες που απεικονίζουν φοιτητικές διαδηλώσεις και εργατικές διαμαρτυρίες.
5/7/1972. Ποδοσφαιρικός αγώνας Παναθηναϊκός – ΠΑΟΚ, τελικός κυπέλλου Ελλάδας. Ο παίκτης του ΠΑΟΚ Σαράφης κερδίζει με ψηλό άλμα τη μπάλα από τον Μίμη Δομάζο. Στη φάση αυτή ο Σαράφης τραυματίζεται και αποχωρεί από το παιχνίδι.Ο ποδοσφαιρικός αγώνας έληξε με σκορ 1-2 με νικητή τον ΠΑΟΚ (φωτ. Ντίμης Αργυρόπουλος).
25/6/1981. Σαν να μην πέρασε μια μέρα. Γυναίκες συγκεντρωμένες στα προπύλαια του πανεπιστημίου κρατούν πανό με συνθήματα για τα χυδαία πειράγματα στους δρόμους, τους βιασμούς και την πατριαρχική τρομοκρατία (φωτ. Αφοί Φλώρου, Φωτορεπορτάζ Αθηναϊκού Τύπου).
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, καθώς πλέον οι αθηναϊκές εφημερίδες έχουν άμεση πρόσβαση στις φωτογραφίες από το εξωτερικό, η τηλεφωτογραφική υπηρεσία του ΟΤΕ διακινεί σχεδόν αποκλειστικά εγχώριο φωτορεπορτάζ. Χαρακτηριστική είναι μια φωτογραφία από κατάληψη κτιρίου στα Εξάρχεια με τον Νικόλα Άσιμο και τον Παύλο Σιδηρόπουλο. Ολόκληρο το αρχείο έχει ταξινομηθεί σε 11 θεματικές κατηγορίες, βρίσκεται τοποθετημένο σε 133 αρχειακά κουτιά σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Μουσείου και είναι πλήρως ψηφιοποιημένο. Οι λεζάντες που περιγράφουν τις εικόνες είναι από μόνες τους μια ιστορική εγκυκλοπαίδεια. Μπορείτε να δείτε μεγάλο μέρος του και διαδικτυακά, ΕΔΩ.
10/11/1981. Κατάληψη κτιρίου στην οδό Βαλτετσίου στα Εξάρχεια από αναρχικούς. Στο κάτω παράθυρο διακρίνεται ο Νικόλας Άσιμος και στο πάνω ο Παύλος Σιδηρόπουλος (φωτ. Γρηγόρης Ξανθός, Φωτοειδησεογραφικόν Πρακτορείον Μεγέθυνση).
21/7/1983. Ένα τρένο διερχόμενο μέσα από τις φλόγες στη Μαλακάσα. Χιλιάδες στρέμματα με πεύκα έγιναν στάχτη στο Πολυδένδρι Αττικής ενώ οι φλόγες συνέχισαν να απλώνονται τη νύχτα καταστρέφοντας όλο και μεγαλύτερες εκτάσεις (φωτ. Αφοί Φλώρου, Φωτορεπορτάζ Αθηναϊκού Τύπου).
Τηλεοπτικό στούντιο αναμετάδοσης
Μία πολύ αγαπημένη ενότητα στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών είναι η αίθουσα με το τηλεοπτικό στούντιο. Η κονσόλα είναι της δεκαετίας του ‘70 και αποτελείται από τρία μέρη: Την τράπεζα ελέγχου εικόνας που διαθέτει σύγχρονη γεννήτρια, τροφοδοτικό και μετασχηματιστή και στο εσωτερικό της υπάρχει αυθεντικό διάγραμμα καλωδιώσεων Video Sync. Την τράπεζα ελέγχου τηλεσκηνοθεσίας και μαγνητικών εγγραφών εικόνας που είναι γαλλικής κατασκευής από τα τέλη της δεκαετίας του ‘60 και διαθέτει πλήρη κονσόλα ελέγχου μίξης και μαγνητικής εγγραφής της τηλεοπτικής εικόνας και τέλος, την τράπεζα ελέγχου ήχου από τα τέλη της δεκαετίας του ΄60, η οποία διαθέτει μείκτη ήχου, κονσόλες ελέγχου ήχου μουσικής και μαγνητοφώνου, δύο πικάπ Thorens για δίσκους βινυλίου (33 και 45 στροφών) και μαγνητόφωνο της Revox High Fidelity.
Το τηλεοπτικό στούντιο και το τραπέζι σε σχήμα αγγλικού ερωτηματικού.
Στο στούντιο υπάρχει επίσης ένα Telecine (από εδώ «έτρεξαν» αμέτρητα χιλιόμετρα ασπρόμαυρου φιλμ, ελληνικές και ξένες ταινίες, που πέρασαν από τη μεγάλη οθόνη στη μικρή) και κάμερα για λειτουργία σε τηλεοπτικό στούντιο και τα δύο της Thomson CSF, γαλλικής κατασκευής από τα τέλη της δεκαετίας του ‘60. Θα δείτε επίσης ένα τραπέζι που φιλοξενούσε τους καλεσμένους και τον παρουσιαστή/στρια, το οποίο έχει το σχήμα του αγγλικού ερωτηματικού. Ήταν η «πατέντα» ενός σκηνοθέτη που έκανε συχνά γυρίσματα στο συγκεκριμένο στούντιο, έτσι ώστε σε περίπτωση που υπήρχαν πολλοί καλεσμένοι, να μην επικαλύπτονται στα κοντινά πλάνα.
Το τηλεοπτικό στούντιο και η κονσόλα.
Στον επόμενο τόνο η ώρα θα είναι…
Ανάμεσα στα πολλά ακόμα που θα δείτε στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών είναι οι τρόποι καλωδίωσης στο ελληνικό δίκτυο, συλλεκτικές τηλεκάρτες που απεικονίζουν διάφορες προσωπικότητες, 250 τηλεφωνικούς καταλόγους που τυπώθηκαν από το 1925 μέχρι το 2001, τα τηλεφωνικά κέντρα και τη μετάβαση από χειροκίνητα σε αυτόματα. Τη λειτουργία της δορυφορικής επικοινωνίας, έναν αστυλέκτη με μαγνητοφωνημένα μηνύματα αλλά και έναν ωρολέκτη. Το μηχάνημα δηλαδή που μετρούσε τον χρόνο και όταν καλούσαμε το 141 για να μάθουμε τι ώρα είναι, μας έλεγε μέσω του μαγνητοφωνημένου μηνύματος «Στον επόμενο τόνο η ώρα θα είναι…». Μια υπηρεσία που λειτούργησε 25 χρόνια. Ο νέος αριθμός που υπάρχει πλέον λειτουργεί ψηφιακά. Η είσοδος στο μουσείο είναι ελεύθερη για το κοινό και αξίζει πραγματικά να αφιερώσετε ένα πρωινό εκεί μόνοι, με παρέα ή με τα παιδιά σας.
Διεύθυνση: Πρωτέως 25, Νέα Κηφισιά. Τηλέφωνο: 210 611 0299. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 10:00-17:00 (τελευταία είσοδος στις 16:00). Περισσότερα ΕΔΩ.
