Τις τελευταίες εβδομάδες έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για την χρήση των ιατρικών μασκών από τον γενικό πληθυσμό και κατά πόσο αυτές μπορούν όντως να μας προστατέψουν απέναντι στον κορονοϊό.
Η επίσημη γράμμη του ελληνικού κράτους, μέσω του επιδημιολόγου, κυρίου Τσιόδρα, είναι πως οι μάσκες πρέπει να φοριούνται μόνο από όσους νοσούν ή φροντίζουν άτομα που νοσούν.
Οι απόψεις σχετικά με το θέμα όμως, ποικίλλουν από χώρα σε χώρα, αφού πολλές είναι αυτές, ειδικά στην Νοτιοανατολική Ασία, που συμβουλεύουν τους πολίτες τους να φορούν μάσκα, όταν βγαίνουν από τα σπίτια τους.
Υπάρχει όμως σωστή απάντηση στο θέμα αυτό;
Μπορούν όντως οι απλές χειρουργικές μάσκες να αποτελέσουν όπλο κατά του κορονοϊού;
Για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, η απάντηση είναι προφανώς ναι.
Αλλά ποιες μάσκες συγκεκριμένα;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων δηλώνουν ότι, οι γιατροί και οι νοσηλευτές μπορούν να χρησιμοποιήσουν απλές χειρουργικές μάσκες κατά τη θεραπεία ασθενών με COVID-19, αλλάζοντας σε πιο εξελιγμένοες μάσκες με αναπνευστήρες, τύπου N95, αν διεξάγουν διαδικασίες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αερολύματα.
Ωστόσο, αυτές οι συστάσεις γίνονται με βάση την υπόθεση ότι ο ιός δεν είναι γενικά αερομεταφερόμενος. Επειδή μπορεί και να είναι όμως, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης πρέπει να προφυλάσσονται φορώντας ούτως ή άλλως μάσκες τύπου N95s και χρησιμοποιώντας ακόμα καλύτερους αναπνευστήρες για τις πιο επικίνδυνες διαδικασίες, υποστηρίζει η Λίζα Μπρουσώ του Πανεπιστημίου του Illinois στο Σικάγο. Όλος αυτός ο εξοπλισμός βρίσκεται σε έλλειψη, οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη όμως, αξίζουν τουλάχιστον να γνωρίζουν ποια είναι τα ιδανικά μέτρα.
Όσο αφορά στον γενικό πληθυσμό και την χρήση μασκών, η συζήτηση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Για μήνες, ο ΠΟΥ και οι περισσότεροι επαγγελματίες της δημόσιας υγείας συμβούλευαν ότι οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να φορούν μάσκες προσώπου εκτός αν έχουν COVID-19 ή φροντίζουν κάποιον που νοσεί.
Οι ίδιοι ειδικοί επεσημαίνουν ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης χρειάζονται επειγόντως μάσκες, οι οποίες εξαντλούνται εξαιτίας των μεγάλωςν προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι αλυσίδες εφοδιασμού και των αυξανόμενων αριθμών ασθενών.
Στις 29 Φεβρουαρίου, ο Αμερικανός γενικός χειρουργός, Ζερόμ Άνταμς, έγραψε σε tweet του, «Σοβαρά τώρα – ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΝΑ ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ ΜΑΣΚΕΣ. ΔΕΝ είναι αποτελεσματικές στο να προστατεύουν τον γενικό πληθυσμό από τον κορονοϊό, αν όμως, όσοι εργάζονται στην υγειονομική περίθαλψη δεν έχουν μάσκες για να φροντίζουν τους άρρωστους ασθενείς, θέτουν σε κίνδυνο τους ίδιους αλλά και τις κοινότητες μας!».
Εάν τα αποθέματα σε μάσκες είναι περιορισμένα, αυτό που έχει πιο πολύ νόημα είναι να κρατηθούν για τους ανθρώπους που τις χρειάζονται, αλλά αυτό το μήνυμα χάθηκε εν μέσω του μπερδεμένου ισχυρισμού ότι οι μάσκες προστατεύουν μεν τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, αλλά είναι άχρηστες για όλους τους υπόλοιπους.
Τις τελευταίες εβδομάδες, αυτή η συζήτηση έχει απογειωθεί.
Άρθρα γνώμης, ρεπορτάζ στις ειδήσεις και επιστημονικές εφημερίδες προέτρεψαν τις δυτικές χώρες να χρησιμοποιήσουν ευρέως τις μάσκες, ακολουθώντας το παράδειγμα που έθεσαν οι χώρες της Ανατολικής Ασίας.
Οι μάσκες είναι υποχρεωτικές για όσους εισέρχονται σε ένα σούπερ μάρκετ στην Αυστρία και για όποιον βγαίνει από το σπίτι του στην Τσεχία και τη Σλοβακία.
Στις ΗΠΑ, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων εξετάζει πιθανή αλλαγή στις οδηγίες που έχει ήδη δώσει και πολλοί ειδικοί της δημόσιας υγείας έχουν ήδη αλλάξει γνώμη. «Στην αρχή ακολούθησα το μήνυμα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, που έλεγε πως ο γενικός πληθυσμός δεν χρειάζεται μάσκες», επεσημαίνει η Λίνσεϋ Μαρρ, η οποία μελετά τις αερομεταφορέμενες ασθένειες στο πανεπιστήμιο Virginia Tech. «Αλλά έχω αλλάξει γνώμη λόγω των αυξανόμενων στοιχείων που φαίνεται να δείχνουν πως ο κορονοϊός εξαπλώνεται και μέσω του αέρα».
Εάν ο ιός «ταξιδεύει» στον αέρα, τότε το γεγονός πως οι μάσκες θα εμπόδιζαν την μετάδοση του, μοιάζει λογικό. Αλλά τα στοιχεία που έχουμε δεν είναι συγκεκριμένα, ειδικά όσο αφορά στις χειρουργικές μάσκες, οι οποίες είναι πιο συχνές από τις N95.
Πολλές παλαιότερες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι μάσκες προσώπου θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης γριπώδους μολύνσεων, να κάνουν πιο αργή την μετάδοσης της γρίπης στα νοικοκυριά και ακόμη και να μειώσουν την εξάπλωση του SARS, ειδικά όταν συνδυάζονται με πλύσιμο των χεριών και γάντια.
Άλλες μελέτες ήταν πιο αμφιλεγόμενες, διαπιστώνοντας ότι οι μάσκες δεν παρέχουν κανένα όφελος, μικρά οφέλη ή οφέλη μόνο σε συνδυασμό με μέτρα όπως το πλύσιμο των χεριών. «Η ροή του αέρα ακολουθεί το μονοπάτι της ελάχιστης αντίστασης και αν δεν εισέλθει μέσα από το πλέγμα, μπορεί να εισέλθει από το πλάι», δηλώνει η Λίντια Μπουρουίμπα του MIT. «Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι χειρουργικές μάσκες προστατεύουν από τα μικρότερα σταγονίδια».
Ακόμη και αν δεν μπορούν να σταματήσουν τους ιούς από το να εισέλθουν στον οργανισμό μας όμως, υπάρχουν κάποια πλεονεκτήματα όσο αφορά στις μάσκες: Μπορούν να σταματήσουν τους ιούς να βγουν έξω. «Είχα ελαφρώς απορρίψει τις μάσκες, αλλά τις έβλεπα με λάθος τρόπο», λέει ο Μπιν Χάναγκε, καθηγητής επιδημιολογίας στο Χάρβαρντ. «Δεν τα φοράτε για να μην μολυνθείτε, αλλά για να μην μολύνετε κάποιον άλλο». Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τον SARS-CoV-2, ο οποίος μπορεί να εξαπλωθεί χωρίς να προκαλέσει άμεσα συμπτώματα». Εάν οι άνθρωποι είναι μολυσματικοί πριν αρρωστήσουν, τότε όλοι θα πρέπει να φορούν μάσκες, «όταν βγαίνουν έξω, σε μια προσπάθεια να επιβραδύνουν την εξάπλωση του ιού», λέει ο Τόμας Ίνγκλεσμπι, του Κέντρου Υγειονομικής Ασφάλειας John Hopkins. Ορισμένοι σχολιαστές έχουν υποστηρίξει ότι οι χώρες που μέχρι στιγμής κατάφεραν να περιορίσουν τις εστίες τους, όσο αφορά στον COVID-19, έχουν χρησιμοποιήσει ευρέως μάσκες. Αυτή η σχέση δεν είναι τόσο τέλεια όσο φαίνεται. Η Κίνα τάχθηκε υπέρ της χρήσης μάσκας νωρίς, αλλά και πάλι έδωσε μεγάλο αγώνα για να περιορίσει την ασθένεια. Η Ιαπωνία χρησιμοποιεί μάσκες ευρέως, αλλά τώρα βλέπει μια ανοδική τάση στις περιπτώσεις νοσούντων.
Η Σιγκαπούρη κράτησε τις μάσκες για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, αλλά και πάλι μπόρεσε να ευθυγραμμίσει την καμπύλη των λοιμώξεων Πολλές χώρες που χρησιμοποίησαν επιτυχημένα τη μάσκα βασίστηκαν και σε άλλα μέτρα, όπως τα μαζικά τεστ και η κοινωνική αποστασιοποίηση, ενώ πολλές ήταν έτοιμες για την πανδημία εξαιτίας της προηγούμενης εκστρατείας τους, ενάντια στην επιδημία του SARS το 2003.
Στην Ασία, οι μάσκες δεν είναι μόνο ασπίδες, είναι και σύμβολα. Είναι μια επιβεβαίωση της ατομικής νοοτροπίας και συνείδησης και τέτοια σύμβολα μπορεί να είναι σημαντικά και σε άλλα μέρη του κόσμου. Εάν χρησιμοποιηθούν ευρέως, οι μάσκες θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν ότι η κοινωνία αντιμετωπίζει σοβαρά την πανδημική απειλή. Θα μπορούσαν να μειώσουν το στίγμα που επιβλήθηκε σε άρρωστους ανθρώπους, οι οποίοι δεν θα νιώθουν πλέον ντροπή ή θα ξεχωρίζουν επειδή φορούν μάσκα. Θα μπορούσαν να βοηθήσουν άτομα που δεν έχουν το προνόμιο να απομονώνονται στο σπίτι και πρέπει να συνεχίσουν να εργάζονται σε δημόσιους χώρους. «Το προσωπικό μου έχει επίσης αναφέρει ότι το να φοράνε μάσκα τους υπενθυμίζει ότι δεν πρέπει να αγγίζουν το πρόσωπό τους ή να βάζουν ένα στυλό στο στόμα τους», σημείωσε η Μπουρουίμπα.
Όμως, οι μάσκες θα μπορούσαν να έχουν και το αντίθετο αποτέλεσμα. Κάθε φορά που ο μικροβιολόγος, Τζόσουα Σαντάρπια, βλέπει κάποιον να φοράει μάσκα, το άτομο αυτό την αγγίζει συνεχώς, την βγάζει και την τραβάει. «Οι μάσκες είναι πραγματικά άβολες, και κανείς δεν τις φοράει σωστά», λέει. «Αντί να σας προστατεύουν, βάζετε κάτι στο πρόσωπό σας που σας κάνει να θέλετε να το αγγίξετε περισσότερο ή να αγγίξετε το εξωτερικό της μάσκας, κάτι το οποίο είναι μολυσματικό. Έχετε δημιουργήσει έναν κίνδυνο για τον εαυτό σας και αυτός ο κίνδυνος είναι πάνω στο πρόσωπό σας». Πολλοί ειδικοί της δημόσιας υγείας εξέφρασαν παρόμοιες ανησυχίες, βασισμένες στην προσωπική τους εμπειρία. Ωστόσο, είναι δύσκολο να βρεθούν μελέτες που να δείχνουν ότι όσοι φορούν απλές χειρουργικές μάσκες, αγγίζουν περισσότερο το πρόσωπό τους ή ότι η συμπεριφορά αυτή αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης. Ανεξάρτητα από το αν οι άνθρωποι κάνουν κατάχρηση των μασκών, γιατί να μην τους εκπαιδεύσουμε να τις φορούν σωστά; Υπάρχουν αμέτρητα βίντεο, ακόμα και memes που δείχνουν στους ανθρώπους πώς να πλένουν σωστά τα χέρια τους και ο ΠΟΥ έχει ήδη ένα καλό εκπαιδευτικό βίντεο σχετικά με τη χρήση μάσκας. Η συζήτηση βέβαια, είναι κάπως άσκοπη αυτή τη στιγμή, αφού απλά δεν υπάρχουν αρκετές μάσκες για τους επαγγελματίες στον τομέα της υγείας, πόσο μάλλον για τους υπόλοιπους. Ανεξάρτητα από τις απόψεις τους σχετικά με τη διαδεδομένη χρήσης μάσκας, οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης πρέπει να έχουν προτεραιότητα στις υπάρχουσες ιατρικές μάσκες.
Σε αυτό ίσως να οφείλεται το γεγονός ότι οι ειδικοί στην δημόσια υγεία δεν ενθαρρύνουν την ευρεία χρήσης μάσκας, αφού έχουν ήδη αρχίσει να εξαντλούνται τα τα αποθέματα, εξαιτίας όσων βιάστηκαν να αγοράσουν πολύ μεγάλες ποσότητες. Ακόμα κι έτσι όμως, «οι ενέργειες των κυβερνήσεων δεν πρέπει να διαμορφωθούν ανάλογα με την έλλειψη, αλλά θα πρέπει να ωθήσουν στην παραγωγή την μεγαλύτερων αποθεμάτων», λέει χαρακτηριστικά η Μπουρουίμπα.
Εν τω μεταξύ, οι πολίτες (και, δυστυχώς, πολλοί εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης) θα πρέπει να εφεύρουν τις δικές τους εναλλακτικές λύσεις. Μερικές μελέτες δείχνουν ότι οι σπιτικές, χειροποίητες μάσκες είναι λιγότερο αποτελεσματικές από τις κατάλληλες ιατρικές, αλλά παρόλα αυτά είναι καλύτερες από το τίποτα. Σε ένα πείραμα, μια χειρουργική μάσκα μπόρεσε να φιλτράρει το 89% των ιικών σωματιδίων από τον αέρα, μια πετσέτα τσαγιού μπλόκαρε το 72% και ένα βαμβακερό μπλουζάκι μπόρεσε να εμποδίσει το 50%.
Σημαντικό επίσης είναι οι μάσκες να εφαρμόζονται σφιχτά σε όλο το πρόσωπο και εάν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτοσχέδιες μάσκες, θα πρέπει να τις πλένουν καλά μετά. Πάνω απ ‘όλα όμως, πρέπει να θυμούνται ότι οι σπιτικές μάσκες δεν είναι πλήρως προστατευτικές. Είναι ένα μέτρο ανάγκης, που πρέπει να χρησιμοποιείται σε καταστάσεις όπου η κοινωνική αποστασιοποίηση δεν είναι δυνατή. «Δεν είναι ότι φορώ μια μάσκα και τώρα μπορώ να μιλήσω με όλους », λέει η Λίντια Μπουρούιμπα.
Η συζήτηση για τις μάσκες είναι τόσο έντονη, διότι τόσο τα ποσοστά όσο και τα επίπεδα αβεβαιότητας είναι τόσο υψηλά. «Σαν να προσπαθούμε να κατασκευάσουμε έναν αεροπλάνο, εν ώρα πτήσης», δηλώνει ο Χάναγκε. «Πρέπει να λάβουμε αποφάσεις με πολύ μεγάλες συνέπειες, ελλείψει ασφαλών δεδομένων. Είναι ένας εφιάλτης για τον μέσο επαγγελματία στον τομέα της δημόσιας υγείας» Η πανδημία του κορονοϊού έχει κινηθεί τόσο γρήγορα, ώστε χρόνια κοινωνικών αλλαγών και ακαδημαϊκών συζητήσεων, έχουν συμπιεστεί σε μερικούς μήνες. Οι ακαδημαϊκές συζητήσεις διαμορφώνουν την εθνική πολιτική και οι μακροχρόνιες κατευθυντήριες γραμμές μετατοπίζονται. Μέσα σε λίγες μέρες, ένα πείραμα που γίνεται σε ένα νοσοκομειακό δωμάτιο μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που οι άνθρωποι αισθάνονται για τον αέρα γύρω τους και τι επιλέγουν να φορέσουν στα πρόσωπά τους. Οι μάσκες είναι ένα σύμβολο, ναι, αλλά όχι μόνο συνείδησης. Είναι επίσης εμβληματικές για έναν κόσμο που αλλάζει τόσο γρήγορα, που κανείς δεν έχει χρόνο να πάρει ανάσα.
Οι βασικές πληροφορίες του κειμένου είναι από κείμενο του Atlantic.
