Θα είναι ηλεκτρονικός ο έρωτας του μέλλοντος;
Ξεχάστε τα «κακά ρομπότ» των αμερικανικών ταινιών που καταστρέφουν τον κόσμο και αρχίστε να εξοικειώνεστε με την ιδέα ενός ρομπότ που θα σας αγαπήσει με πάθος. Εδώ και λίγες μέρες κυκλοφορεί στην αγορά ο Sawyer. Το γρήγορο και ακριβές στις κινήσεις χέρι του νέου αυτού ρομπότ γεμίζει με υπερηφάνεια την αμερικανική εταιρεία Rethink Robotics, που έχει ήδη «φέρει στη ζωή» ένα ανθρωποειδές ρομπότ με το όνομα Baxter.
O Sawyer κοστίζει 29.000 δολάρια και αποτελεί την αιχμή μίας νέας πρωτοποριακής γενιάς ρομπότ που θα εργάζονται δίπλα σε εργάτες με σάρκα και οστά, με την ελπίδα ότι δε θα τους πάρουν τη δουλειά. «Τα ρομπότ κοινωνικοποιούνται με τους ανθρώπους συναδέλφους τους», είναι ο τίτλος που επέλεξαν οι Financial Times σε σχετικό άρθρο τους.
Πριν από μερικές εβδομάδες η προσοχή της επιστημονικής – και όχι μόνο – κοινότητας ήταν στραμμένη στις εξελίξεις του λεγόμενου συναισθηματικού computing και των ρομπότ με ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη. Την παράσταση κλέβουν τα αμερικανικά ρομπότ Zeno και Milo, καθώς και το βρετανικό Kaspar, τα οποία αποτέλεσαν πρωταγωνιστές ενός ρεπορτάζ της Guardian. Οι επιστήμονες ευελπιστούν πως η ανθρωποειδής φύση των παραπάνω ρομπότ θα τα καταστήσει ικανά να συντροφεύουν τα αυτιστικά παιδιά στην αντιμετώπιση των καθημερινών τους προβλημάτων, βοηθώντας τα να αναπτύξουν τις ικανότητες εκείνες που θα τους επιτρέψουν μία όσο το δυνατόν ομαλότερη κοινωνικοποίηση. Το βίντεο που ακολουθεί δείχνει τα πραγματικά εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του Milo:
O Zeno, το ρομπότ που για καλύτερούς του φίλους έχει τα αυτιστικά παιδιά.
Στο μεταξύ, στην Ιαπωνία, ο Pepper γνωρίζει λαμπρές στιγμές δόξας, αφού σύμφωνα με την εταιρεία παραγωγής του Aldebaran είναι «το πρώτο προσωπικό ρομπότ που αντιλαμβάνεται τα ανθρώπινα συναισθήματα». Ο Pepper έχει ήδη βρει δουλειά ως υπάλληλος υποδοχής κοινού σε διάφορα καταστήματα. Αναγνωρίζει τις εκφράσεις του ανθρώπινου προσώπου και αντιδρά αναλόγως, κινείται με φυσικό τρόπο, ακολουθεί την επαφή με τα ανθρώπινα μάτια, μιλά και, αν δει κάποιον στεναχωρημένο προσπαθεί να του φτιάξει τη διάθεση με διάφορους τρόπους, όπως παραδείγματος χάρη, τραγουδώντας. Και όλα αυτά από ένα ρομπότ που κοστίζει λιγότερο από 2.000 δολάρια. Πρόκειται για ένα επίτευγμα της ρομποτικής με εντυπωσιακές λειτουργίες, όπως δείχνει το παρακάτω βίντεο από το φεστιβάλ τεχνολογίας του 2014:
Το να αναπαραχθεί η νοητική και ψυχοσυναισθηματική υπόσταση του ανθρώπου σε ένα σύνολο από πλαστικό και καλώδια δεν είναι ένας στόχος εύκολα επιτεύξιμος. Ένας μόνο χρόνος έχει περάσει από τότε που ένα ρομπότ πέρασε το τεστ Turing εξαπατώντας τους συνομιλητές του. Το ρομπότ είχε καταφέρει σε μία συζήτηση εξ αποστάσεως να τους πείσει ότι ήταν ένα μικρό παιδί και όχι ένα computer.
Αυτό όμως έγινε για λίγα λεπτά. Φαίνεται πως για πολύ καιρό ακόμα θα μείνουν στη σφαίρα της φαντασίας τόσο ο David, το ρομποτάκι της ταινίας του Στίβεν Σπίλμπεργκ «Α.Τ. Τεχνητή Νοημοσύνη», όσο και η Samantha, το λογισμικό στο οποίο έδωσε τη φωνή της η Σκάρλετ Γιόχανσον.
Ωστόσο, το πιο σημαντικό συμπέρασμα από τα παραπάνω δεν αφορά στη ρομποτική, αλλά έχει ως σημείο αναφοράς την ανθρώπινη ψυχολογία. Και αυτό γιατί ο άνθρωπος τείνει να θεωρεί ως ζωντανή οντότητα ό,τι φαίνεται να είναι προικισμένο με αυτονομία και πρωτοβουλία πράξεων. Αν κάτι μας ικανοποιεί με μία συμπεριφορά που φαίνεται αυτόβουλη, διαμορφώνουμε έναν ψυχοσυναισθηματικό δεσμό μαζί του.
Το περιοδικό New Scientist δημοσίευσε στοιχεία και απόψεις μηχανικών και κοινωνιολόγων γύρω από τη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ ανθρώπων και ρομπότ. Το αποτελέσματα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα: Το μοντάρισμα και ξεμοντάρισμα ενός ρομπότ μπροστά σε ένα μικρό παιδί, με σκοπό να του γίνει αντιληπτό ότι αυτό δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από μία μηχανή, δεν το έκανε να αλλάξει την εντύπωσή του ότι το ρομπότ ήταν «ζωντανό». Ακόμη και οι στρατιώτες φαίνονται να συνδέονται συναισθηματικά με τις ρομποτικές μηχανές που χρησιμοποιούνται για την απενεργοποίηση εκρηκτικών μηχανισμών, σε βαθμό που οργανώνουν αποχαιρετιστήριες τελετές όταν «πεθάνουν». Το επιστημονικό περιοδικό αναρωτιέται μάλιστα αν οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν στο μέλλον το δικαίωμα να παντρεύονται ρομπότ.
Πιθανότατα δε θα επαληθευθεί η πρόβλεψη του Dαvid Levy, ο οποίος στο βιβλίο του «Love and sex with robots» υποστηρίζει ότι σε 40 χρόνια οι άνθρωποι θα ερωτεύονται υπερρομποτικές μηχανές. Ήδη ωστόσο παρατηρούμε πως οι άνθρωποι συχνά συνδέονται ή ερωτεύονται πρόσωπα με τα οποία έχουν μία σχέση μιντιακή ή ακόμη και φανταστική. Ίσως όσοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη δημιουργία και εμβάθυνση ουσιαστικών διαπροσωπικών σχέσεων νιώσουν την ανάγκη να αγκαλιάσουν ένα πλάσμα φτιαγμένο από πλαστικό και κρύο μέταλλο που θα τους ζεστάνει την καρδιά.
