Στις αρχές του 20ού αιώνα, η καρέκλα Red & Blue σχεδιάστηκε από τον Gerrit Rietveld. Θεωρείται προάγγελος του μοντερνισμού και του σύγχρονου design, μανιφέστο για τον Νεοπλαστικισμό και το Bauhaus. Πρόκειται για ένα έπιπλο-γλυπτό όσον αφορά στο σχεδιασμό της φόρμας και των χρωμάτων. Αν και εμφανίστηκε το 1919, οι βασικές αισθητικές αρχές του θεωρούνται καινοτόμες ακομά και σήμερα. Από τα αρχεία και την ιστορία του παγκόσμιου design, αυτή την καρέκλα επιλέγει ως πιο εμβληματική η Ευγενία Αντωνίου.
Στο πέρασμα του χρόνου έχουν σχεδιαστεί χιλιάδες καρέκλες, έτσι είναι πάρα πολλές οι σημαντικές και αυτές που αρέσουν στον Γιάννη Γκίκα. Αν πρέπει να επιλέξει μία, τότε αυτή είναι η LCW των Eames, σημαντική για την πρωτοποριακή, τότε, τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε. Μια πιο σύγχρονη καρέκλα (η οποία όμως θεωρείται πια κλασική) που θα ήθελε πολύ να έχει ο Έλληνας σχεδιαστής είναι η Hiroshima του Naoto Fukasawa που σχεδιάστηκε το 2008.
Για τον Σπύρο Κίζη, η Stacking Chair του Verner Panton αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα σχεδιασμού. Η πρώτη καρέκλα που μπόρεσε να βγει σε παραγωγή ως ένα ενιαίο σώμα με τη μέθοδο χύτευσης με έγχυση, τέσταρε τα όρια της μηχανικής των υλικών και της βιομηχανίας, κρατώντας μια φόρμα που ακόμα και σήμερα φαίνεται να είναι επιτυχής. Με τις καθαρές της γραμμές, αγαπημένη καρέκλα του Φοίβου Ξενάκη είναι η Brno chair του Ludwig Mies van der Rohe και της Lilly Reich.
Ο Λουκάς Αγγέλου και η Βάσω Ασφή του STUDIOLAV επιλέγουν τη διάσημη Wassily Chair του Marcel Breuer, ακόμα μια καρέκλα-κληρονομιά της Bauhaus σχολής που άλλαξε την παγκόσμια ιστορία του design, όπως και πολλά έπιπλα εκείνης της περιόδου. Οι Greece is For Lovers, δηλαδή, ο Θάνος Καραμπάτσος και η Χριστίνα Κοτσιλέλου βρίσκουν αδύνατο να αναφέρουν ένα και μόνο σχέδιο ως το αγαπημένο τους, μιας και οι προτιμήσεις τους ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή. Όμως, η υπέροχη των Ιταλών σχεδιαστών της δεκαετίας του ’60 και του ’70 είναι αναμφισβήτητη για εκείνους, συνεπώς, θεωρούν εμβληματική οποιαδήποτε καρέκλα του Tobia Scarpa.
Είναι όμως ώρα να μιλήσουμε για το σύγχρονο και πιο πρόσφατο design και τους Έλληνες εκπροσώπους του, για όσα έχουν δημιουργήσει οι παραπάνω και ανταποκρίνονται στο σήμερα, για τις δικές τους καρέκλες που βλέπουμε να βραβεύονται στο εξωτερικό, για τη σχεδιαστική τους προσέγγιση σε ένα έπιπλο που χρησιμοποιούμε περισσότερο απ’ όσα απαρτίζουν ένα σπίτι ενώ παράλληλα το συναντάμε σε σημαντικά μουσεία και επιδραστικές εκθέσεις.
Τους ζητήσαμε να μας εξηγήσουν την ιδέα πίσω από τον σχεδιασμό της δικής τους καρέκλας. Πώς αποφάσισαν να καταπιαστούν μαζί της, ποια είναι η φιλοσοφία τους όσον αφορά τον σχεδιασμό σύγχρονων επίπλων; Δεδομένου ότι μια καρέκλα πρέπει να είναι στοιχειωδώς αναπαυτική ως λειτουργικό αντικείμενο, ποια είναι τα όρια του “form follows function” στον σχεδιασμό τους, πρόκειται για περιορισμό ή μια πρόκληση;
Ένα αντικείμενο design μαρτυρά κάτι για τον άνθρωπο που το έχει; Ποιοι είναι εκείνοι που τα προτιμούν; Σε ποιο μη αναμενόμενο μέρος θα ήθελαν να δουν τη δική τους καρέκλα; Πιστεύουν ότι μιλάμε για ένα έπιπλο που δεν θα σταματήσει πότε να εξελίσσεται, να αλλάζει και να εντυπωσιάζει;
Υπάρχει κάποια άλλη καρέκλα που μπορεί να μην είναι προϊόν design αλλά παρατηρούν ότι χαρακτηρίζει το ελληνικό τοπίο; Στη συγκεκριμένη ερώτηση, οι περισσότεροι συμφώνησαν πως είναι μία. Και την έχουμε χρησιμοποιήσει όλοι.
Έχω κάνει αρκετά σχέδια καρέκλας από τα οποία ολοκληρώθηκε ένα που αποτελεί και το πιο πρόσφατο προϊόν μου. Είναι η συλλογή Yueyi που απαρτίζεται από μια κουνιστή καρέκλα και μια πολυθρόνα που πρόσφατα βραβεύτηκαν με Red Dot Award. H συλλογή αυτή είναι επηρεασμένη από την αισθητική των κινέζικων ιδεογραμμάτων και τη λιτότητα του ύφους της Ανατολικής κουλτούρας. Παρακολουθούσα ένα θεωρητικό μάθημα στην ΑΣΚΤ όπου φοιτώ και αφηρημένη τραβούσα γραμμές στο πρόχειρο. Τελικά, έπειτα από δουλειά και επεξεργασία, αυτές οι γραμμές αποτέλεσαν το τελικό σχέδιο για τις δύο καρέκλες.
Ο σχεδιασμός είναι δημιουργία, είναι τρόπος ζωής. Είναι ο τρόπος που αντιλαμβάνεσαι και επεξεργάζεσαι τον κόσμο που σε περιβάλλει. Είναι ένας τρόπος να είσαι παρόν, ένα μέσο παρατήρησης της φύσης που αν προσεγγιστεί με τρυφερότητα και σεβασμό αποτελεί πηγή έμπνευσης και πολύτιμης πληροφορίας. Ακόμα κι ένα σπασμένο κλαδάκι που μόλις πάτησαμε μπορεί να σταθεί έναυσμα για ένα έργο.
Ήδη βιώνουμε τις επιπτώσεις της καταναλωτικής μανίας μας. Συνεπώς όχι μόνο η ευαισθητοποίηση αλλά και η αντίστοιχη δράση σχετικά με ζητήματα που έχουν να κάνουν με το περιβάλλον, είναι πλέον θέμα επιβίωσης. Οι νέες γενιές σχεδιαστών ευτυχώς αναζητούν καινούργια υλικά, σχεδιάζουν με σεβασμό προς τη φύση και χρησιμοποιούν τα επιτεύγματα της τεχνολογίας προς όφελος του οικοσυστήματος.
Παράλληλα, ο κορεσμός της αγοράς και οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει σε ένα διαρκώς ανανεούμενο πειραματικό σχεδιασμό. Σε αυτά τα πλαίσια έχει προκύψει ένα νέο είδος σχεδιασμού κι είναι ο «εννοιολογικός». Πρόκειται για προϊόντα που εκτίθενται ως έργα τέχνης, δεν εξυπηρετούν την μαζική παραγωγή αλλά θέτουν άλλα ερωτήματα και καλύπτουν ανάγκες όχι απαραίτητα χρηστικές.
Η προσπάθειά μας να ανταποκριθούμε στην πρόκληση των περιορισμών όπως είναι η αναπαυτικότητα είναι και ο παράγοντας που απογειώνει την δημιουργική διαδικασία του σχεδιαστή. Η αρχική ιδέα από τη φύση της είναι απρόβλεπτη και απείθαρχη, συνεπώς οι κανόνες της εργονομίας ακολουθούν και προσαρμόζονται σε αυτήν. Πρόκειται για ένα είδος επεξεργασίας επί της αρχικής σύλληψης. Για παράδειγμα, στις Yueyi καρέκλες καθόμαστε εν τέλει πάνω σε πέντε γραμμές.
Ένα αντικείμενο design δεν λέει απλώς κάτι για τον κάτοχο του. Λέει πολλά, όχι μόνο για τις αισθητικές του προτιμήσεις αλλά και για τις ευαισθησίες του, ακόμη και για τον χαρακτήρα του. Δυστυχώς, έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι το design είναι θέμα πολυτέλειας, οπότε θα πρέπει να αναζητηθεί και στα αντίστοιχα περιβάλλοντα που μπορεί να υποστηριχθεί. Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε. Η ποιότητα δεν είναι μόνο δικαίωμα όλων αλλά και επιτακτική ανάγκη, εφόσον επιδρά στον τρόπο που σκεφτόμαστε, που συμπεριφερόμαστε και μας καθορίζει. Σήμερα έχουμε τον τρόπο και τα μέσα να το υποστηρίξουμε αυτό.
Η καρέκλα που μπορεί να μην είναι προϊόν design αλλά χαρακτηρίζει διαχρονικά το ελληνικό τοπίο είναι η ψάθινη του καφενείου. Μπορεί καμιά φορά η ψάθα της να κολλάει στο παντελόνι μας ή να μουδιάζει τα πόδια μας αλλά δεν μας νοιάζει, επειδή, ακούμε τον φλοίσβο των κυμάτων ή απολαμβάνουμε την ανθρώπινη επικοινωνία όταν καθόμαστε σε αυτή. Αυτή η καρέκλα μυρίζει αρμύρα.
Σε ποιο μη αναμενόμενο μέρος θα ήθελα να δω τη δική μου καρέκλα; Σ΄εναν ναό, οποιασδήποτε θρησκείας.
Η καθιστική στάση, δυστυχώς ή ευτυχώς, έχει εκτεταμμένα επιβληθεί στην ζωή μας λόγω των σύγχρονων αναγκών και των χώρων όπου αυτές εξυπηρετούνται. Συνεπώς η καρέκλα είναι καθημερινός σύντροφος, πράγμα που σημαίνει ότι όχι μόνο θα εξακολουθήσει να παράγεται αενάως, αλλά θα προσαρμόζεται και θα εξελίσσεται από κάθε άποψη.
Δεν προέρχομαι από οικογένεια αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών, μεγάλωσα χωρίς καμία παιδεία πάνω στο design όπως και οι περισσότεροι Έλληνες. Από μικρός είχα βέβαια μία τάση στο να φτιάχνω πράγματα και θυμάμαι πως άρεσαν οι ωραίες συσκευασίες προϊόντων. Όταν κυκλοφόρησε η ταινία 9 ½ εβδομάδες και είδα τις καρέκλες του Mackintosh και του Le Corbusier δεν μπορούσα να φανταστώ ότι υπήρχαν τέτοια έπιπλα, μου έγιναν εμμονή. Από τότε άρχισα να σχεδιάζω κυρίως καρέκλες, από αυτές έφτιαξα μόνο μία στα τέλη της δεκαετίας του ‘80.
Από τότε, έχω σχεδιάσει αρκετές οι οποίες έχουν μείνει στα χαρτιά εκτός μίας, της Monarchy chair για τη βελγική εταιρία Objekten, είναι σε παραγωγή και σχεδιάστηκε για να προστεθεί στην οικογένεια που ξεκίνησε με το σκαμνί Monarchy. Έχω επίσης κάνει ένα πειραματικό πρωτότυπο, με το οποίο μετέτρεψα ένα σκαμνί Monarchy σε κουνιστή καρέκλα.
Προσπαθώ να σχεδιάζω αντικείμενα τα οποία είναι λειτουργικά, έχουν μια λιτή αισθητική και διαφέρουν. Στα σχέδια μου υπάρχει συνήθως ένα στοιχείο, μια αναφορά ή μια λεπτομέρεια που τους δίνει- κατά την άποψη μου- λόγο ύπαρξης.
Μια καρέκλα πρέπει να είναι αναπαυτική, αν προορίζεται για να κάθεται κανείς αρκετή ώρα σε αυτή. Αν είναι μια καρέκλα συλλεκτική, μια καρέκλα που έχει «γλυπτική» αξία μπορεί να μην είναι καθόλου αναπαυτική. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες καρεκλών, όπως υπάρχουν πολλές κατηγορίες αυτοκινήτων. Εξαρτάται για ποια χρήση και ποια αγορά προορίζεται. Μια πλαστική καρέκλα μαζικής παραγωγής έχει άλλους περιορισμούς, τεχνολογικούς και οικονομικούς, ενώ μια χειροποίητη -one off ή limited edition- άλλους.
Όλες οι επιλογές μας λένε κάτι για εμάς, το φαΐ που επιλέγουμε να φάμε, τα ρούχα που φοράμε, η μουσική που ακούμε, τα προϊόντα που διαλέγουμε. Πιστεύω ότι όλα τα αντικείμενα είναι προϊόντα design. Εμείς ασχολούμαστε με αυτά στα οποία έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στον σχεδιασμό. Όσο για το ποιοι είναι εκείνοι που τα επιλέγουν, θα απαντήσω με την εξής φράση: Ένας νεόπλουτος Ρώσος ποδοσφαιριστής και ένας Ιάπωνας αρχιτέκτονας θα διαλέξουν πολύ διαφορετικά φωτιστικά για την τραπεζαρία τους και πολύ διαφορετικά πιάτα για να τρώνε…
Νομίζω ότι η καρέκλα του καφενείου είναι αυτή που χαρακτηρίζει το ελληνικό τοπίο, που όμως παραγκωνίζεται από άλλες σε μια προσπάθεια των καφενείων και ταβερνών να «εκσυγχρονιστούν».
Θα ήθελα να δω την καρέκλα μου μέσα σε ένα καταπράσινο λιβάδι.
Η καρέκλα είναι ένα προϊόν που συνδέεται με μια πολύ σημαντική ανάγκη του ανθρώπου, αυτή του να κάθεται. Για το λόγο αυτό, πάντα οι σχεδιαστές θα κάνουν τη δική τους προσπάθεια. Διαρκώς θα βγαίνουν καρέκλες, κακές, αδιάφορες, όμορφες, βολικές, πειραματικές. Νέα υλικά και νέες τεχνολογίες θα χρησιμοποιούνται σε αυτές τις προσπάθειες, θα εμφανίζονται και εξαιρετικές καρέκλες που ήρθαν για να μείνουν -τουλάχιστον, περισσότερο από άλλες.
Μέχρι σήμερα είχα την τύχη να σχεδιάσω πέντε καρέκλες. Οι τρεις από αυτές ήταν στο πλαίσιο του σχεδιασμού επίπλων από ίνες αγριαγκινάρας, ένα project που ξεκίνησα φοιτητής πριν από επτά χρόνια και πλέον έχει πάρει σάρκα και οστά και σε επαγγελματικό επίπεδο. Η ιδέα πίσω από τον σχεδιασμό της καθεμιάς ήταν τελείως διαφορετική, καθώς διαφορετικός ήταν και ο σκοπός τους, πέρα φυσικά από το να μπορεί να κάτσει κάποιος.
Η πρώτη καρέκλα που σχεδίασα από αγριαγκινάρα ήταν μία παραλλαγή ενός design icon, της DSW των Eames. Στόχος ήταν να κάνω μια δήλωση σχετικά με την χρήση οικολογικών υλικών αντί του fiberglass και του πλαστικού. Έτσι, βασισμένος σε ένα κλασικό παράδειγμα αυτής της μεθόδου, προέκυψε μία παραλλαγή εκείνου του σχεδίου, με μικρές διαφορές που είχαν κυρίως να κάνουν με την ευκολία κατασκευής και τον χειρισμό του υλικού.
Η επόμενη καρέκλα
βάσιζε αφαιρετικά τη φόρμα της στο ίδιο το άνθος του φυτού ενώ η τρίτη και τελευταία ήταν μια πιο οικονομική προσέγγιση ενός τέτοιου επίπλου σε συνδυασμό με φύλλα κόντρα πλακέ. Οι άλλες δύο περιπτώσεις σχεδιάστηκαν για εταιρίες επίπλων, συνεπώς πίσω από τον σχεδιασμό τους υπήρχαν αυστηρές προδιαγραφές σχετικά με τα υλικά, την κατασκευή και το κόστος τους.
Πιστεύω ότι κάθε αντικείμενο επιτελεί έναν σκοπό. Διαφωνώ όμως με την άποψη πολλών συναδέλφων ότι αυτός πρέπει απαραίτητα να είναι χρηστικός ή λειτουργικός.
Φανταστείτε πόσο βαρετή θα ήταν η ζωή μας και πόσο ανιαρό το περιβάλλον στο οποίο ζούμε αν όλα τα σχεδιαστικά δημιουργήματα υπηρετούσαν μόνο την χρηστικότητα. Το ταλέντο και η ευαισθησία ενός σχεδιαστή, διαφαίνεται μέσα από αυτή την λεπτή ισορροπία φόρμας και χρηστικότητας. Η
προσέγγιση του «ωραίου» με την Πυθαγόρεια έννοια νομίζω ότι είναι πιο κοντά στην φιλοσοφία που ακολουθώ εγώ στον σχεδιασμό μου.
Μέσα στα χρόνια, το design έχει αλλάξει πολύ, με σημαντικότερη αλλαγή να είναι η απουσία της εντοπιότητας, γεγονός που βρίσκω θεωρώ συναρπαστικό. Δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για σκανδιναβικό design, ιταλικό πόσο μάλλον ελληνικό. Ο κόσμος έχει γίνει ένα, και οι ιδέες, τα υλικά και οι φόρμες έχουν υποστεί τέτοια ώσμωση που πλέον τα γεωγραφικά σύνορα δεν παίζουν τον παραμικρό ρόλο, ενώ η ταυτότητα του σχεδιασμού ευτυχώς έχει αρχίσει να αποκολλάται από το ιστορικό παρελθόν του κάθε τόπου.
Ο Σωκράτης είχε εκφράσει την άποψη ότι το ωραίο είναι το «πρέπον», λέγοντας χαρακτηριστικά πως ένα καλάθι που εξυπηρετεί το σκοπό του είναι πιο ωραίο από μια χρυσή ασπίδα που είναι άχρηστη αμυντικά. Αυτό το αξίωμα μπορεί να επανήλθε μέσω του ρητού του Sullivan “form follows function” στο κίνημα του μοντερνισμού, αλλά πλέον, κατά τη γνώμη μου, τα όρια αυτά ευτυχώς είναι πολύ ρευστά. Ένα αντικείμενο design μπορεί να αποτελεί απλώς μια δήλωση, έναν πειραματισμό γύρω απο τα υλικά και τις μεθόδους παραγωγής ή απλώς ένα χρηστικό αντικείμενο χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η αξία του είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη. Η προσωπική μου θέση είναι κάπου στη μέση. Προσπαθώ να σχεδιάζω τηρώντας τις λειτουργικές αξίες ενός προϊόντος χωρίς να θυσιάζω ποτέ την αισθητική που θα ήθελα αυτό να έχει. Θεωρώ το δεύτερο όσο σημαντικό είναι και το πρώτο.
Αν δεχτούμε ότι κάθε αντικείμενο φέρει και μία ταυτότητα καθώς και κάποιες αξίες (άλλες φορές αμιγώς αισθητικές άλλες ακόμα και κοινωνικές) τότε συνεπάγεται ότι και ο κάτοχος αυτού θα εκφράζεται μέσα από αυτές. Προσωπικά μου είναι πολύ δύσκολο να κατηγοριοποιήσω τους ανθρώπους βάσει των αντικειμένων που αγοράζουν. Αναμφισβήτητα παίζει μεγάλο ρόλο όχι μόνο η αισθητική τους αντίληψη αλλά και το οικονομικό τους status.
Η καρέκλα που μπορεί να μην είναι προϊόν design αλλά πιστεύω ότι διαχρονικά χαρακτηρίζει το ελληνικό τοπίο είναι η καρέκλα του καφενείου. Δεν γνωρίζω αν υπάρχει σχεδιαστής πίσω από αυτή αλλά δεν μπορώ να τη φανταστώ χωρίς την θάλασσα στα δύο μέτρα, τον ζεστό ήλιο από πάνω και μία κρύα μπύρα στο χέρι.
Το μη αναμενόμενο μέρος στο οποίο θα ήθελα να δω μία καρέκλα μου είναι σε ένα θερινό σινεμά.
Πιστεύω ότι η καρέκλα είναι από τα πράγματα που δεν θα σταματήσουμε ποτέ να χρησιμοποιούμε. Συνεπώς, όσο υπάρχει εξέλιξη στις ανθρώπινες ανάγκες, τα υλικά και την τέχνη, μάλλον θα καθόμαστε σε ολοένα και πιο συναρπαστικά και δημιουργικά καθίσματα.
Μέχρι τώρα έχω σχεδιάσει μόνο μία, την Karekla που έχει βραβευτεί δύο φορές σε ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς design. Δυσκολεύομαι να την κατατάξω σχεδιαστικά γιατί δεν έχει πλάτη, αν το όνομά της ειρωνικά σημαίνει καρέκλα στα ελληνικά. Αλλά αυτό είναι που κάνει τόσο ενδιαφέρον τo design, από τη στιγμή που το σχέδιο είναι δικό σου μπορείς να διαλέξεις το όνομά του και τον σκοπό τον οποίο θα υπηρετεί.
Συνήθως αφήνω τον εαυτό μου να καθοδηγείται από το υλικό παρά να επιβάλλω στο υλικό να κάνει αυτό που θέλω. Η Karekla έχει φτιαχτεί από παρατημένα υλικά ξυλουργικής που χαρίστηκαν από μια εταιρία κατασκευής επίπλων. Με μερικές απλές τροποποιήσεις έγιναν τα δομικά υλικά αυτού του μοναδικού επίπλου. Μόλις κάποιος καθίσει σε αυτήν, τα ξύλινα τμήματα υποκύπτοντας στο βάρος του θα δημιουργήσουν ένα αναπαυτικό κάθισμα. Μόλις ο χρήστης σηκωθεί, τα ξύλινα τμήματα θα επανέλθουν στην αρχική τους μορφή σχηματίζοντας σχεδόν ένα γλυπτό.
Το design και το πως αυτό εξελίσσεται δεν καθορίζεται μόνο από τον δημιουργό αλλά και από τον χρήστη. Αν ένας σχεδιαστής επιλέξει να δημιουργήσει ένα έπιπλο με σκοπό να ξαπλώνει κάποιος πάνω του και ο χρήστης τελικά το χρησιμοποιήσει για να ακουμπάει τα ρούχα του, ποιος είχε δίκιο τελικά; Είναι ένα ζήτημα ανοιχτό σε ερμηνείες. Προσωπικά, έχω δει ότι με τη νέα γενιά ανθρώπων έχει δημιουργηθεί και μια νέα γενιά επίπλων, με μεγαλύτερη έμφαση σε συμπαγή, βιώσιμα και φιλικά προς στο περιβάλλον έπιπλα.
Ένας άνθρωπος μπορεί να έχει πολλαπλά γούστα στα έπιπλα και παράλληλα να έλκεται από μια μινιμαλιστική αισθητική. Είναι δύσκολο να καθορίσεις την αισθητική κάποιου με μια ματιά στα έπιπλα του σπιτιού του.
Ελπίζω η Karekla να τοποθετηθεί κάπου ώστε να κάτσουν και να τη δοκιμάσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι.
Πιστεύω πως κάθε έπιπλο είναι ανοιχτό σε ερμηνεία και θα συνεχίσει να εξελίσσεται, δεν μπορώ όμως να πω με σιγουριά ποιο θα είναι το μέλλον της καρέκλας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι συνεχώς θα εφευρίσκονται νέοι τρόποι συμβίωσης με τα έπιπλα, ένα καλό παράδειγμα είναι η συλλογή Symbiotic Objects του σχεδιαστή Xiang Guan.
Έχουμε επέμβει σε δυο ήδη υπάρχοντα σχέδια καρέκλας και έχουμε επίσης σχεδιάσει τρία σκαμπό εκ νέου. Όσον αφορά τις προσαρμογές, θέλαμε να επέμβουμε σε κάποια σχέδια που θεωρούμε εμβληματικά του ελληνικού αστικού τοπίου, όπως η πανταχού παρούσα λευκή πλαστική μονομπλόκ καρέκλα και η αναδιπλούμενη καρέκλα κάμπινγκ που μεσουρανούσε παλαιότερα. Όσον αφορά τα σκαμπό, η αφετηρία σκέψης ήταν και πάλι κάποια σχόλια και το κλείσιμο του ματιού σε ελληνικές λεπτομέρειες.
Μέσα στα 15 χρόνια που λειτουργούμε ως studio διατηρούμε μια αισθητική συνοχή η οποία είναι αναγνωρίσιμη και αυτό μας χαροποιεί ιδιαίτερα. Βασική μας αρχή είναι τα σχέδια να περιέχουν ένα εννοιολογικό ή συμβολικό twist. Σχολιάζουμε και αναδεικνύουμε αισθητικά αντικείμενα ή συνήθειες που είναι ευρέως διαδεδομένα, επεμβαίνοντας σε αυτά και τοποθετώντας τα σε ένα διαφορετικό πλαίσιο. Τα τελευταία χρόνια βέβαια το conceptual design δεν αφορά πλέον πολύ κόσμο και η προσέγγιση στον σχεδιασμό είναι κυρίως αισθητική, στυλιστική, πλέον μοιάζει με την προσέγγιση της μόδας. Το Instagram έχει συμβάλει πολύ σε αυτό.
To “form follows function” είναι μια σχεδιαστική αρχή που θεωρούμε ότι έχει καταρριφθεί προ πολλού. Αν είχε σημασία μόνο η εργονομία τότε θα ήμασταν όλοι ικανοποιημένοι με το να χρησιμοποιούμε καρέκλες γραφείου παντού. Η δημιουργική έκφραση του σχεδιαστή, η διακοσμητική αξία αλλά και η αύρα του επίπλου αποτελούν και αυτές εξίσου σημαντικές λειτουργίες. Είναι καθαρά προσωπική υπόθεση του εκάστοτε σχεδιαστή το που θα ρίξει το βάρος.
Προφανώς και τα αντικείμενα που επιλέγουμε να έχουμε στο σπίτι μας είναι εκδηλώσεις της προσωπικότητάς μας, όπως αντίστοιχα και οι ταινίες ή η μουσική που προτιμούμε. Όμως όλα τα αντικείμενα που μας περιβάλλουν είναι προϊόντα σχεδιασμού, μιας και οι φόρμες τους δεν προέκυψαν τυχαία και οργανικά, ως αποτέλεσμα της χρήσης τους, αλλά αντιθέτως κάποιος έχει μοχθήσει για τα σχεδιάσει. Υπό αυτή την έννοια, όλοι οι άνθρωποι ανεξαιρέτως προτιμούν τα αντικείμενα design, γιατί πολύ απλά δεν υπάρχουν αντικείμενα μη design.
Δεν υπάρχει καρέκλα που να μην είναι προϊόν σχεδιασμού, εκτός αν μιλάμε για DIY πατέντες με ότι υλικά βρίσκονται. Όμως ακόμα και εκεί υπάρχει μια σκέψη πριν από την δημιουργία. Το δικό μας ελληνικό τοπίο χαρακτηρίζεται περισσότερο από μια λευκή πλαστική καρέκλα ή μια στραντζαριστή μεταλλική με μαξιλάρι δερματίνης όπως βλέπει κάνεις στις δημόσιες υπηρεσίες, πάρα από την κλασική ψάθινη ενός καφενείου.
Η καρέκλα μας με την γούνα θα ταίριαζε σε διευθυντή εφορίας, λίγο πριν κλείσουν οι υπηρεσίες για τα Χριστούγεννα, ή σε ένα κατάστρωμα πλοίου όπου φυσάει και κάνει κρύο.
Όπως και το τραπέζι, πιστεύουμε ότι η καρέκλα αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους του δυτικού οικιακού περιβάλλοντος. Και για τον λόγο αυτό θα συνεχίζει να αναπτύσσεται.
Έχουμε σχεδιάσει την Κ1 μέσα από την οποία αναπολούμε την ξεχασμένη παραδοσιακή αισθητική και δεξιοτεχνία. Εμπνευστήκαμε από υπάρχουσες σχεδιαστικές τυπολογίες και τις αναμείξαμε με παιδικές αναμνήσεις, παραμελημένες χειροτεχνίες και καινοτόμες τεχνικές. Η καρέκλα Κ1 παίζει με την αντίληψη των υλικών χρησιμοποιώντας μαλλί merino για το κάθισμα, επιτυγχάνοντας σταθερότητα, ακαμψία και δομή με τη χρήση παραδοσιακών τεχνικών πλεξίματος.
Περαιτέρω αναφορά στην κληρονομιά μας παρουσιάζεται με την υιοθέτηση δύο αρχετυπικών μορφών καρέκλας, αυτές του καφενείου και του σχολείου, και τη συγχώνευσή τους σε ένα σύγχρονο κομμάτι σχεδιασμού. Η Κ1 είναι το πρώτο μας σχέδιο επίπλου ως STUDIOLAV. Πιστεύουμε ότι κάθε σχεδιαστής κάποια στιγμή έρχεται ή θα έρθει αντιμέτωπος με την πρόκληση του σχεδιασμού μιας καρέκλας στην καριέρα του.
Λόγου του επείγοντος πλέον θέματος της βιωσιμότητας του πλανήτη, η ανάγκη για νέα υλικά μας φέρνει αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις και την αναθεώρηση εδραιωμένων ιδεών. Οπότε, δεν οριοθετούμε τον σχεδιασμό μας αυστηρά στα όρια του «πρώτα λειτουργικότητα και μετά αισθητική». Όσο για την σχέση περιορισμού και πρόκλησης, θεωρούμε ότι οι έννοιες τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και ότι η μια εξυπηρετεί την άλλη. Με άλλα λόγια, πάντα βλέπουμε έναν περιορισμό ως πρόκληση, πιστεύουμε ότι οι περιορισμοί είναι απαραίτητοι για την δημιουργία ενός αντικειμένου.
Αν και τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια ξεκάθαρη ομογενοποίηση χαρακτηριστικών στον χώρο, το design έχει ταυτότητα προέλευσης και τα αντικείμενα που μας περικλείουν σίγουρα μαρτυρούν στοιχεία για την προσωπικότητά μας. Το design έχει γίνει πιο δημοκρατικό αφού όλο και περισσότερος κόσμος κάνει ενημερωμένες επιλογές, ενώ, ο σχεδιασμός ενός αντικειμένου αποτελεί πλέον κριτήριο επιλογής.
Για παράδειγμα, στο πρόσφατο μας interior design project στο SoHo της Νέας Υόρκης οι προσωπικότητες των ιδιοκτητών και οι διαφορετικές πολιτιστικές τους αναφορές, μεταξύ άλλων, αποτέλεσαν σημαντικό στοιχείο έμπνευσης του κυρίου concept και κατ’επέκταση και την επιλογή των επίπλων με τα οποία εξοπλίσαμε το loft τους.
Η καρέκλα του καφενείου πιστεύουμε ότι είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αντικείμενα “non-design” και υπάρχει στη μνήμη και στην καθημερινή ζωή πολύ μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας.
Η Κ1 έχει βρεθεί στην έκθεση “Back to Crafts”, στο Μουσείο Design στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας. Θα θέλαμε πάρα πολύ να τη δούμε ως μόνιμο έκθεμα σε ένα μουσείο design ή σε ένα αντίστοιχο ελληνικό μουσείο.
Πάντα, οι σχεδιαστές αρέσκονται στο να έρχονται αντιμέτωποι με προκλήσεις. Όσο λοιπόν η τεχνολογία, τα υλικά και οι ίδεες εξελίσσονται, πιστεύουμε ότι η καρέκλα θα εξελίσσεται με τη σειρά της.
