Δεν έχουν περάσει παρά λίγες εβδομάδες από τότε που εγκαινιάστηκε, απέναντι από το Σταθμό Λαρίσης το Κέντρο Αλληλεγγύης. Έπειτα από έναν χρόνο παρουσίας του στη Θεσσαλονίκη, άνοιξε τις πύλες του για να υποδεχτεί οποιονδήποτε πολίτη ανήκει στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες της πρωτεύουσας. Επισκεφθήκαμε το Κέντρο ένα πρωί για να διαπιστώσουμε ποια ακριβώς γλώσσα μιλάει η αλληλεγγύη και η αρωγή, εν μέσω καταιγιστικών πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων για τη χώρα. Στεκόμαστε μπροστά στο Παλιό Φρουραρχείο που ανακαινίστηκε από το Solidarity Now γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό. Ανεβαίνοντας τα σκαλιά, με σταματά μια γυναίκα που μιλά στο κινητό της σε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνω και μου λέει «English ou ελληνικά» και μου δίνει το κινητό της για να εξηγήσω στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής πού ακριβώς βρίσκεται το κέντρο – για να έρθουν να την πάρουν μετά, αν κατάλαβα δηλαδή καλά…το κάνω, με ευχαριστεί και προχωρώ. Η αλήθεια είναι πως, μπαίνοντας στην κεντρική αίθουσα αναμονής, εκπλήσσεται κανείς από τη ζεστασιά και την τάξη του χώρου. Εκεί που θα περίμενες να βρεις μια άναρχη ανθρώπινη πλημμύρα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το ποσοστό των πολιτών που χρειάζονται πια βοήθεια, συναντάς ένα περιβάλλον εξυπηρέτησης και φροντίδας ενώ το προσωπικό, από τους φύλακες και την υποδοχή έως το επιστημονικό προσωπικό, απαρτίζεται από πολύ νέους ανθρώπους. Ξεναγός μας στο κέντρο, στους χώρους και τις δραστηριότητές του, είναι η Ντόρα Κομνηνού.
Καθώς περιφερόμαστε στους διαδρόμους για να επισκεφθούμε την ιατρική, τη νομική, τη συμβουλευτική, την εργασιακή ή την παιδική «πτέρυγα», ενημερωνόμαστε για το έργο του Solidarity Now, ένα δίκτυο ανθρώπων και οργανισμών που απευθύνεται σε όσους το έχουν ανάγκη. Ανήκει στην ομπρέλα του Open Society Foundations κι αυτή τη στιγμή επιχειρεί στην πόλη της Αθήνας ένα πρόγραμμα που βρίσκεται σε πειραματικές συνθήκες και ως στόχο έχει να καθοδηγήσει, να προσφέρει υπηρεσίες και να χρηματοδοτήσει Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ). Οι τέσσερις ΜΚΟ που λειτουργούν αυτήν την στιγμή κάτω από τη στέγη του Παλιού Φρουραρχείου είναι οι: PRAKSIS, που παρέχει ιατρικές υπηρεσίες και προγράμματα εργασιακής απασχολησιμότητας/ ARSIS, που προσφέρει νομικές υπηρεσίες/ Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού, που παρέχει εκπαιδευτικά προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης αλλά λειτουργεί ακόμα και σαν dropping centre για όσες γυναίκες εργάζονται και δεν έχουν τα κατάλληλα πρόσωπα ή δομές για τη φύλαξη των παιδιών τους, και Μαζί για το Παιδί, που διαθέτει help line και παρέχει υπηρεσίες συμβουλευτικής (είτε προσωπικά είτε σε ομάδες).
Σε ένα από τα παγκάκια των διαδρόμων περιμένει ο 26χρονος Φοντιέ. Ανοίγουμε την κουβέντα μαζί του στα γαλλικά γιατί ο ίδιος αν και τρία χρόνια στην Ελλάδα, έχει έρθει εδώ για το δεύτερο μάθημα ελληνικών του, στο «ecole grecque», όπως λέει και χαμογελάει. Ήρθε από το Μάλι, πιστεύει ότι έχει περισσότερες πιθανότητες να βρει δουλειά εάν μπορεί να μιλήσει στα ελληνικά. Τον ρωτάω σε τι θα ήθελε να απασχοληθεί. «Παπούτσια», απαντά. Σκέφτεται λίγο ακόμα, «και σίδερα» προσθέτει. «Ce la je sais le faire (αυτά ξέρω να κάνω)». Και μπαίνει για το μάθημά του, για να μάθει τις επόμενες λέξεις στη νέα του πατρίδα.
Εμείς χτυπάμε τη διπλανή πόρτα, Νομικές Υπηρεσίες. Εκεί, η δικηγόρος Θεώνη Κουφονικολάκου μιλά για το έργο που έχουν αναλάβει στο Κέντρο, εκείνη και τρεις ακόμη συνάδελφοί της. Όπως θα περίμενε κανείς, τα θέματα νομιμοποίησης βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα του συγκεκριμένου τμήματος. Υπάρχουν άνθρωποι που για λίγα μόνο ένσημα έχασαν την άδεια παραμονής στη χώρα. Ταυτόχρονα, όμως, υπάρχουν υποθέσεις που αφορούν στο ποινικό, στο οικογενειακό δίκαιο καθώς και τα υπερχρεωμένα. Αξίζει να αναφερθεί πως στην υπηρεσία αυτή υπάρχουν πρόσθετα κριτήρια ευαλωτότητας ως προς την οικογενειακή βία. Η δικηγόρος μας επιβεβαιώνει την υποψία πως η εκμετάλλευση είναι ένας σκοτεινός αριθμός. Στο χώρο εργασίας της μπορούν να προσέλθουν πολίτες που μέχρι τώρα δεν είχαν την οικονονική ευχέρεια να αντιμετωπίσουν κάποιο ζήτημα νομικά αλλά υπάρχουν πάντα περιπτώσεις βίας και κακομεταχείρισης, που λόγω ντροπής δε θα απευθυνθούν ποτέ στη δικαιοσύνη. Η αναλογία Ελλήνων – Μεταναστών που επισκέπτονται το Κέντρο είναι 40-60%. Δεν είναι λίγες οι φορές που καταφθάνουν στη Νομική Υπηρεσία άνθρωποι φορτωμένοι με άπειρες πληροφορίες, πολλές φορές λανθασμένες κι αντικρουόμενες. Η Θεώνη Κουφονικολάκου τονίζει πως είναι πολύ σημαντικό ο δικηγόρος να εξηγεί, με κάθε λεπτομέρεια, στον ωφελούμενο τη νομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται πριν προχωρήσουν σε οποιαδήποτε διαδικασία. Η ίδια αισθάνεται ιδιαίτερα ικανοποιημένη στη θέση της καθώς, όπως δηλώνει, πέρα από τη δικηγορική δράση, τόσο εκείνη όοα και οι συνάδελφοί της μπορούν να αναπτύξουν και ακριβιστική δράση. Όλες οι υποθέσεις στο αρχείο τους αναδεικνύουν νομικά κενά και παρουσιάζονται με στατιστικές έτσι ώστε να μπορούν με στοιχεία να πιέζουν το νομικό σύστημα προς ρύθμισεις μεγαλύτερης κοινωνικής ωφέλειας.
Κλείνοντας πίσω μας την πόρτα της Νομικής Υπηρεσίας, συναντούμε τον Τζεϊλάνι. Πριν 8 χρόνια ήρθε σε ηλικία 20 ετών από τη Σομαλία σαν πρόσφυγας. Έχει έρθει στο Κέντρο για να ρυθμίσει τα νομικά ζητήματα σε σχέση με την παραμονή του στη χώρα. Απευθύνεται για πρώτη φορά σε δικηγόρο για ευνόητους λόγους. Ο Τζεϊλάνι μιλάει τρεις γλώσσες άπταιστα: peul, αγγλικά και γαλλικά, ενώ συνεννοείται στοιχειωδώς και στην ελληνική γλώσσα. Μας μιλά για τη μαύρη εργασία στην οποία αναγκάστηκε με το που ήρθε στη χώρα, για αρκετά δεδουλευμένα που ποτέ δεν του έδωσαν αλλά και για τη διαφορά της χώρας μας από όταν πρωτοήρθε μέχρι σήμερα. Καταλήγει στο συμπέρασμα πως «όταν η χώρα πάει καλά, πας κι εσύ καλά και το αντίστροφο. Όταν, όμως, η χώρα δε σε θέλει τότε τα πράγματα είναι δύσκολα». Δεν έχει πάει ποτέ σε γιατρό παρά μόνο εκτάκτως στο νοσοκομείο 2-3 φορές στα οχτώ χρόνια που βρίσκεται εδώ. «Υπάρχουν άνθρωποι που σε δέχονται και άνθρωποι που σε απεχθάνονται, είναι 50-50. Όχι, δε μου έχει επιτεθεί κάποιος σωματικά αλλά το καταλαβαίνεις όταν είσαι ανεπιθύμητος, δεν είσαι χαζός».
Tous les services sont offerts gratuitement, All services are provided free of charge, Όλες οι υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν…
Μας αποχαιρετά και εμείς συναντούμε την Κλεοπάτρα Τσουκνικά που είναι υπεύθυνη στο Μαζί για το Παιδί. Εκείνη την ώρα διενεργούνται συνεδρίες συμβουλευτικής στις διπλανές αίθουσες. Δημιουργούνται ανά διαστήματα ομάδες με θεματολογίες, όπως η εφηβεία, το διαζύγιο, τα όρια και οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Κάποιος μπορεί να απευθυνθεί στη συμβουλευτική γραμμή 11525 και να ζητήσει από πληροφορία και ενημέρωση, χτίζοντας μία σχέση συμβουλευτικής με την υπηρεσία, μέχρι να κάνει μια επώνυμη ή ακόμη κι ανώνυμη καταγγελία. Τα έκτακτα περιστατικά άμεσου κινδύνου δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από τη συγκεκριμένη υπηρεσία, αλλά εδώ υπάρχει η γνώση για την κινητοποίηση του αρμόδιου μηχανισμού που προστατεύει τα δικαιώματα ενός ανηλίκου. Οι συνεδρίες συμβουλευτικής μπορούν να γίνουν είτε με μητέρα και παιδί, είτε με τον καθένα ξεχωριστά, είτε, όπως προαναφέρθηκε, σε ομάδες που τους απασχολεί συγκεκριμένη θεματολογία που καλύπτεται εκείνη τη στιγμή από το πρόγραμμα. Παράλληλα, τρέχουν ψυχοεκπαιδευτικά προγράμματα που μπορούν να απευθυνθούν και σε σχολεία. Στα αυτιά μας φτάνουν παιδικές φωνές από λίγο πιο μακριά, από τα προγράμματα του Δικτύου για τα δικαιώματα του παιδιού. Κλέβουμε μια ματιά από τη μισάνοιχτη πόρτα κι αντικρίζουμε σγουρομάλλικα μικρά κεφάλια, προτεταμένα με περιέργεια. Γιατί; Διαβάζω την απάντηση στην πόρτα. Life Skills, γράφει η ταμπέλα – εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά, yoga kids, ομάδα σκάκι…είναι κάποιες από τις δραστηριότητες που τους προσφέρονται και τους κρατάνε αμείωτο το ενδιαφέρον. Ταυτόχρονα, εδώ υπάρχουν μαθήματα ελληνικών για γονείς ενώ ανακοινώνονται κι εκδηλώσεις του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών σε ό,τι αφορά την ιθαγένεια των παιδιών τους.
Τα προγράμματα κοιτά απ’ έξω η Έλλη. Η Έλλη έχει έρθει για τις ιατρικές υπηρεσίες αλλά, μαθαίνοντας για τα προγράμματα που αφορούν τα παιδιά, εκδηλώνει ενδιαφέρον, έχει άλλωστε δύο που λατρεύει, όπως λέει χαμογελώντας. Η Έλλη έχει έρθει από την Αλβανία κι έχει εργαστεί ως μοδίστρα. Τώρα βέβαια με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης είναι άνεργη, το ίδιο και ο σύζυγός της που έφτιαχνε έπιπλα. Ενημερώθηκαν για το άνοιγμα του κέντρου από τον Κόμβο που βρίσκεται στην ίδια γειτονιά και φροντίζει για τη διατροφή όσων ανήκουν στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και η Έλλη μας λέει ότι προμηθεύονται από εκεί κουπόνια των 80 ευρώ το μήνα. «Έπρεπε να γίνει ένα τέτοιο κέντρο, είμαι πολύ ευχαριστημένη». Έχει, πλέον, την ασφάλεια να απευθυνθεί σε κάποιον γιατρό ενώ μέχρι τώρα, ούσα ανασφάλιστη και σε δυσχερή οικονομική κατάσταση, αυτό ήταν κάτι που δεν της επιτρεπόταν. «Ευτυχώς», συμπληρώνει και γελά, «δε χρειαστήκαμε ποτέ γιατρό. Άμα έχεις την υγεία σου είσαι πιο πλούσιος κι απ’ τους πλούσιους. Και τα παιδιά είναι μια χαρά». Μας εύχεται μια όμορφη μέρα και πάει να βρει το σύζυγό της που την περιμένει έξω από την πόρτα της υποδοχής.
Η Βάλια Ανδρακάκου, μία από τις υπεύθυνες του Κέντρου, που στροβιλίζεται στην υποδοχή για να εξυπηρετήσει και να κατευθύνει όσους καταφθάνουν -όλο και περισσότεροι καθώς η ώρα περνά- μας εξηγεί πως, λόγω της σύστασης του κέντρου που έχει συγκεντρώσει διαφορετικές θεματικές υπηρεσιών, είναι πολύ συχνό το φαινόμενο να εκδηλώσει κάποιος ενδιαφέρον και για άλλη υπηρεσία πλην αυτής για την οποία αρχικά έχει έρθει. Όπως ακριβώς συνέβη με την Έλλη, που ήρθε για κάποιο γιατρό αλλά βλέποντας τα προγράμματα συμβουλευτικής για μητέρες και παιδιά θέλησε να πάρει μέρος κι εκεί.
Από την πόρτα του ιατρείου χαιρετάμε τον ορθοπεδικό που βρίσκεται εκεί, τον Κώστα Τσεπελίδη. Του ζητάμε να μας φιλοξενήσει λίγη ώρα στο χώρο του κι εκείνος μας αναφέρει τις ειδικότητες του ιατρικού κλάδου που υπάρχουν στο Κέντρο, καθώς και τις εξετάσεις που μπορεί κάποιος να κάνει εκεί, τα μηχανήματα που υπάρχουν, τις μικροεπεμβάσεις που μπορούν να γίνουν, ενώ τονίζει τη δωρεάν παροχή φαρμάκων. «Τα περιστατικά καταγράφονται και για τον κάθε ασθενή υπάρχει ηλεκτρονικό και έντυπο ιστορικό», σημειώνει. Μας μιλά για τη φιλοσοφία του Κέντρου, σύμφωνα με την οποία, «χρίζει βοήθειας όποιος τη ζητάει» και κάνει λόγο για την καλύτερη πληροφόρηση σε ζητήματα κοινωνικών παροχών που έχουν οι ευπαθείς ομάδες των μεταναστών από τις αντίστοιχες των Ελλήνων. Τις περισσότερες φορές, οι μετανάστες έχουν ψάξει και έχουν βρει πού παρέχεται στέγη και σίτιση, ενώ οι Έλληνες στην αντίστοιχη θέση είναι, κατά κανόνα, άστεγοι. Αφού ολοκληρώσουμε τη συνάντησή μας, μια πολύχρωμη εικόνα που περνά ανάλαφρα έξω από την πόρτα μας τραβά το ενδιαφέρον.
Όταν έμεινε μαζί με το σύζυγό της χωρίς δουλειά κι, έπειτα από τέσσερα χρόνια που κατέβαλλαν κανονικά κι εμπρόθεσμα το νοίκι τους, η ιδιοκτήτρια μπήκε την ώρα που έλειπαν στο σπίτι, πέταξε όλα τους τα πράγματα κι άλλαξε την κλειδαριά
Είναι η Έμπι, η οποία έχει επισκεφθεί το κέντρο μαζί με το σύζυγό της Τούσα. Είναι νέοι και έχουν έρθει και οι δύο από την Γκάνα. Εργάζονταν μέχρι πρότινος σε εστιατόρια κι έχουν μία κόρη. Περιμένουν κι εκείνοι συνάντηση με δικηγόρο για τα χαρτιά τους. Είναι πολύ επικοινωνιακοί και μας μιλούν για τις παροχές του Κέντρου με ενθουσιασμό. Η Έμπι μας εξομολογείται την ιστορία που, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, τη λέει και πονάει ακόμα. Όταν έμεινε μαζί με το σύζυγό της χωρίς δουλειά κι, έπειτα από τέσσερα χρόνια που κατέβαλλαν κανονικά κι εμπρόθεσμα το νοίκι τους, η ιδιοκτήτρια μπήκε την ώρα που έλειπαν στο σπίτι, πέταξε όλα τους τα πράγματα κι άλλαξε την κλειδαριά. «Είχα μείνει χωρίς σπίτι και χωρίς κουτάλι για το παιδί μου», το παράπονο έχει μείνει. Ευτυχώς, φιλοξενήθηκαν, λίγες μέρες αργότερα, από γνωστό τους για κάποιο χρονικό διάστημα. Ο Τούσα γνέφει καταφατικά όλη αυτήν την ώρα κι επαναφέρει την ελαφράδα της συζήτησης λέγοντας «έχετε ωραίο κλίμα». Γελάμε όλοι κι, αφού ανταλλάξουμε ευχές, αποχωριζόμαστε.
Γνωρίζουμε, έπειτα, τη Βάγια Καλτσή, συντονίστρια του προγράμματος Υπηρεσιών Απασχόλησης της PRAKSIS. Μιλάμε για τη συμβουλευτική και την υποστήριξη που παρέχεται κατά την αναζήτηση εργασίας και απευθύνεται σε όσους έχουν, για τον οποιονδήποτε λόγο, αποκλειστεί από την αγορά. Μας μιλά για την ισχύουσα διάταξη κατά την οποία όσοι αιτούνται ασύλου, δεν έχουν το δικαίωμα να εργαστούν παρά μόνο εάν δεν υπάρχει ούτε ένας Έλληνας εγγεγραμμένος ως άνεργος στον ΟΑΕΔ (στον εκάστοτε εργασιακό κλάδο) και, στη συνέχεια, μας πληροφορεί για τις ατομικές συνεδρίες και τα ομαδικά εργαστήρια που συντονίζονται για να βοηθήσουν στην ανεύρεση εργασίας. Ακόμη και για παροχή υπηρεσιών διαδικτύου μπορεί κανείς να απευθυνθεί στο τμήμα τους. Πέρα, όμως, από αυτόν το σκοπό, όλα τους τα εργαστήρια στοχεύουν και στην καταπολέμηση της κοινωνικής περιθωριοποίησης που βιώνει κάποιος λόγω της ανεργίας. Ένα, λοιπόν, παράπλευρο κέρδος αυτής της διαδικασίας είναι αυτό της κοινωνικοποίησης.
Οι ώρες έχουν περάσει χωρίς να το πολυκαταλάβουμε και το αντιλαμβανόμαστε μόνο όταν προς την έξοδο, μας χαιρετούν τόσοι πολλοί, προσωπικό και ωφελούμενοι. Τελευταία εικόνα, στον πίνακα ανακοινώσεων, όλες οι πιθανές γλώσσες να λένε το ίδιο πράγμα.
Tous les services sont offerts gratuitement, All services are provided free of charge, Όλες οι υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν…
Κέντρο Αλληλεγγύης Αθήνας, Κτίριο Παλαιού Φρουραρχείου, 2ος όροφος (συμβολή των οδών Δομοκού, Φιλαδελφείας και Σάμου, έναντι σταθμού Λαρίσης).
‘Ωρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή, 9.00-17.00, τηλ. 210 8220883, [email protected]
