Η Popaganda αποχαιρετά τον Άνθρωπο που Έπεσε στη Γη.
Ήταν τέλη Σεπτέμβρη – αρχές Οκτώβρη, δε θυμάμαι καλά. Ήταν πάντως η εποχή που η Αθήνα έχει καιρό «Νύχτες Πρεμιέρας». Και ο Duncan Jones ήταν η ατραξιόν του φεστιβάλ. Και γιατί ερχόταν με ένα πολύ καλό sci-fi φιλμ, το Moon, που είχε διακριθεί στα φεστιβάλ του εξωτερικού, αλλά και γιατί, ας μη γελιόμαστε, έφτανε στην πόλη ο γιος του David Bowie. Συναντηθήκαμε Κυριακή απόγευμα σε κεντρικό ξενοδοχείο, είχα το τελευταίο slot που δεν είναι ποτέ καλό γιατί χρεώνεται την κόπωση των προηγούμενων. Ντρεπόμουν λίγο, γιατί τα δημοσιογραφικά μου ένστικτα ήταν ταπεινά. Ήθελα να τελειώνουμε γρήγορα με τα δικά του και να βάλουμε στην κουβέντα τον Μεγάλο, όχι απαραίτητα για να κοιτάξουμε μέσα από την κλειδαρότρυπα της ζωής του αλλά και γιατί το κόνσεπτ «μεγαλώνοντας με πατέρα τον David Bowie στα 70s (και πέρα)», θα μπορούσε να είναι και θέμα βιβλίου. Ακολουθεί χωρίς κανένα edit το πλήρες κείμενο της συνέντευξης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ταχυδρόμος (τότε σαββατιάτικο ένθετο στα Νέα)…
Κάπως έτσι, με αυτή τη φωτογραφία, επιβεβαιώσαμε το θάνατο. Ο Duncan Jones την πόσταρε στο τουίτερ γράφοντας “Very sorry and sad to say it’s true. I’ll be offline for a while. Love to all.”
Ο 38χρονος Ντανκαν Τζόουνς δεν είναι απλά ο γιος του πατέρα του. Είναι ο σκηνοθέτης που υπογράφει την πιο αναμενόμενη ταινία επιστημονικής φαντασίας των τελευταίων χρόνων. Όσοι είχαν την ευκαιρία να δουν το ντεμπούτο του ‘Moon’ στο πρόσφατο διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου της Αθήνας μιλάνε για ένα αουτσάιντερ διαμάντι, το οποίο άλλωστε κέρδισε και τη «Χρυσή Αθηνά» στο διαγωνιστικό τμήμα. Στο Λονδίνο και τις υπόλοιπες μητροπόλεις του κόσμου, τα αδηφάγα φώτα έπεσαν πάνω στον Ντάνκαν Τζόουνς. Ή μήπωςZowie Bowie Jones όπως αρχικά τον βάφτισαν οι γονείς του (ο «λεπτός λευκός δούκας» και η Άντζελα Μπαρνέτ με τις κυπριακές ρίζες και το περισσευούμενο πικάντικο δηλητήριο μετά το διαζύγιο τους); Ο ίδιος δεν έχει αντίρρηση να αναφέρεται στη βαριά κληρονομιά του ονόματος, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι θέλει να αυτοπροσδιορίζεται αποφεύγοντας με χαμόγελο το κεφάλαιο «Μεγαλώνοντας με τον Ziggy Stardust». Ίσως γιατί δεν το έζησε καθόλου. Ο «Τ» του μίλησε στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα (μαζί με την εκρηκτική Ασιάτισσα σύντροφό του) και διαπίστωσε ότι και τα δυο του μάτια είναι πράσινα. Όχι σαν τον μπαμπά του που έχει το ένα καφέ…
Eίναι το ‘Moon’ ένα φίλμ περί μοναξιάς; Σίγουρα, ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας εξετάζει διάφορες πλευρές. Όταν γυρίζαμε την ταινία μιλούσαμε με τον Σαμ (σ.σ. Ρόκγουελ, ο πρωταγωνιστής της) για τα καλτ φιλμ επιστημονικής φαντασίας στα τέλη των ‘70s – αρχές των ‘80s που μας άρεσαν ιδιαίτερα. Τα περισσότερα μιλούσαν για βιομηχανικούς εργάτες (“blue collar people”) και τον τρόπο με τον οποίο χειρίζονταν τα συναισθήματά τους σε ένα πολύ μοναχικό κι αποξενωμένο περιβάλλον εργασίας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τους ανθρώπους που «δουλεύουν» στο διάστημα. Έτσι, η μοναξιά και οι σχέσεις από απόσταση που δημιουργεί ήταν τα σημαντικότερα θέματα που θέλαμε να διαπραγματευτούμε.
Η Σελήνη λοιπόν χρησιμεύει απλά ως όχημα για να μιλήσετε για τις ανθρώπινες σχέσεις; Δεν είχατε τις τυπικές sci–fi φουτουριστικές ανησυχίες; Ελπίζω αυτό που μένει στο τέλος του φιλμ να μην είναι μόνο ότι «μιλήσαμε» για κάτι. Κάθε ταινία οφείλει να έχει δραματικά στοιχεία και να ζητά την εμπλοκή του κοινού. Δεν πρέπει απλά να διηγείται ή να περιγράφει, αλλά να είναι και διασκεδαστική με τον τρόπο της. Ελπίζουμε να το καταφέραμε…
Ήδη αναφέρθηκαν οι καλτ επιρροές πάνω στις οποίες βασίστηκε το ‘Moon’, αλλά ταυτόχρονα είναι αναπόφευκτες και οι συγκρίσεις με τα μεγάλα sci–fi αριστουργήματα του παρελθόντος όπως π.χ. το «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος». Άλλωστε και στις δύο ταινίες υπάρχει η ιδιαίτερη σχέση του αστροναύτη με έναν «ομιλούντα» ηλεκτρονικό υπολογιστή, τότε ήταν o HAL 9000 –τώρα ο GERTY… Η ταινία ήταν σίγουρα φιλόδοξη, παρά το χαμηλό της μπάτζετ. Θέλαμε να αναπτύξουμε μια διαφορετική ιστορία σε ένα σκηνικό επιστημονικής φαντασίας. Εγώ ήμουν μεγάλος φαν του συγκεκριμένου είδους και ήθελα το κοινό μου, ειδικά όσοι επίσης γουστάρουν τις sci-fi ταινίες, να καταλάβει ότι γνωρίζω την ιστορία του. Γι’ αυτό υπάρχουν αρκετές ξεκάθαρες αναφορές σε παλιότερα καθοριστικά φιλμ. Ας πούμε η αντιστοιχία Hal – GERTY ή τα «φαντάσματα» – οράματα στις πρώτες σκηνές που αναφέρονται στο “Solaris” του Ταρκόφσκι. Πήραμε αυτά τα αναγνωρίσιμα στοιχεία και τα αλλάξαμε, τα χρησιμοποιήσαμε έτσι ώστε να μην συμπεραίνεις ότι τα αντιγράψαμε. Κατά κάποιον τρόπο επιδιώξαμε να αντιστρέψουμε τα εμβλήματα και τις αναμνήσεις από την παράδοση των ταινιών επιστημονικής φαντασίας.
Πατέρας και γιος στο Sundance
Ποιο είναι το αγαπημένο σου φιλμ αυτής της κατηγορίας; 100% το ‘Blade Runner’. Δημιουργεί τον πιο πιστευτό και βαθύ κόσμο από οποιαδήποτε άλλη ταινία επιστημονικής φαντασίας. Είναι πολύ πιο μοντέρνο από σημερινές ταινίες. Κι έχει το στοιχείο που πάντα με κάνει να αγαπήσω ένα φιλμ: σε μεταφέρει σε ένα εντελώς καινούριο «μέρος».
Είναι ο όρος (όχι οι ταινίες) «επιστημονική φαντασία» ξεπερασμένος πια; Μήπως επειδή αυτές οι ταινίες πλέον δεν προβλέπουν ή οραματίζονται το μέλλον όπως συνέβαινε μερικές δεκαετίες πριν, αλλά πια περιγράφουν το παρόν δεδομένης της τεχνολογικής εξέλιξης; Συμφωνώ. Μάλιστα διάβασα πρόσφατα ότι ο Φίλιπ Κ. Ντικ είχε σχολιάσει τότε ότι το ‘Blade Runner’ ήταν μια φουτουριστική ταινία, όχι συμβατή με τον όρο sci-fi. Αυτή η διαφορά μεταξύ φουτουρισμού κι επιστημονικής φαντασίας, έχει κατά τη γνώμη μου μεγάλο ενδιαφέρον. Κι ελπίζω να την αναλύσω καλύτερα στο επόμενο μου φιλμ. Σήμερα, οι περισσότερες ταινίες που μπαίνουν στο ράφι sci-fi, δεν είναι παρά fantasy films ή «επιστημονική φαντασία που προσδιορίζεται ως ταινία δράσης».
Μίλησες για το επόμενό σου πρότζεκτ… Ναι, θα είναι στην ίδια λογική με το ‘Moon’. Θα λέγεται ‘Mute’, θα διαδραματίζεται στο Βερολίνο και θα έχει περισσότερα στοιχεία θρίλερ. Αυτό που με εξιτάρει περισσότερο είναι ότι θα προσπαθήσω να διαφοροποιηθώ πλήρως από το χολιγουντιανό μοντέλο που θέλει στα sci-fi films, όλος ο κόσμος να αλλάζει από μια τρελή επιστημονική ανακάλυψη. Διαφωνώ κάθετα, πρέπει να φτιάχνεις ένα πιστευτό περίγραμμα στην ιστορία σου, τα αριστουργήματα του παρελθόντος για τα οποία μιλήσαμε πριν, βασίστηκαν σε αυτήν την προσέγγιση. Επικεντρώθηκαν στον άνθρωπο.
Κι οι μηχανές; Δεν παίζουν ρόλο; Έχουν συναισθήματα, «συμφιλιώνονται» με τους χειριστές τους; Θα επιμείνω στο ότι ο κύριος σκοπός είναι να φτιάχνεις αληθινούς χαρακτήρες, να νιώθεις στο τέλος της ταινίας ότι τους «γνώρισες». Γι’ αυτό δεν θέλω να κολλήσω στο sci-fi είδος, παρότι το αγαπώ πολύ αφού μεγάλωσα με αυτό. Με ενδιαφέρει οι ταινίες μου να είναι οπτικά – εικαστικά ενδιαφέρουσες και να έχουν πλούσιους χαρακτήρες.
Μια κουβέντα για τους Σαμ Ρόκγουελ και Κέβιν Σπέισι (δανείζει την φωνή του στον GERTY)… Η πρώτη λέξη που μου έρχεται στο μυαλό είναι «γενναιόδωροι». Ειδικά για τον Σαμ θα πρέπει να προσθέσω και να αναγνωρίσω ότι εμπιστεύτηκε την καριέρα του στα χέρια μου, μιας και κάθε ηθοποιός κρίνεται πάντα από το τελευταίο φιλμ στο οποίο συμμετείχε. Κι αυτός δεν είχε κανένα πρόβλημα να ρισκάρει σε μια πολύ διαφορετική και τεχνικά δύσκολη ταινία για πολύ λίγα χρήματα. Θα του το χρωστάω σε όλη μου τη ζωή, είναι ένας υπέροχος άνθρωπος. Όσο για τον Κέβιν Σπέισι, του είμαι επίσης ευγνώμων αν και συνεργαστήκαμε μόνο για μισή μέρα όταν και ηχογράφησε τα δικά του κομμάτια.
Eyes don’t lie
Η μέρα που άλλαξες το Zowie Bowie σε Duncan Jones ήταν η πρώτη μέρα μιας άλλης ζωής; Δεν ξέρω, πίστεψέ με είχα πολλές πρώτες μέρες στη ζωή μου (σ.σ. γελάει). Αν και στην ουσία άλλαξα μόνο το μικρό μου όνομα, το επίθετό μου ήταν πάντοτε Jones. Και όπως ξέρετε όλοι το Bowie, ήταν το καλλιτεχνικό όνομα που υιοθέτησε ο πατέρας μου. Έχω πραγματικά αλλάξει διάφορα πρόσωπα στη ζωή μου, περνώντας από διαφορετικές φάσεις και είμαι πολύ άνετος με την τωρινή μου ταυτότητα.
Ενοχλείσαι ή βαριέσαι όταν σε ρωτάνε για τον πατέρα σου και τη σχέση σας; Τίποτα από τα δύο, το θεωρώ απόλυτα φυσιολογικό. Εγώ έχω μόνο μια ταινία στο ενεργητικό μου κι εκείνος μια λαμπρή καριέρα με δεκάδες φανταστικούς δίσκους. Φαντάζομαι ότι θα χρειαστώ 4-5 καλά φιλμ ακόμα για να αντιστοιχεί ο κόσμος το όνομά μου σε μένα και όχι σε κάποιον διάσημο συγγενή μου (σ.σ. κι άλλα γέλια). Έχω την αυτοπεποίθηση ότι θα κερδίσω το σεβασμό γι αυτό που κάνω, όχι για το ποιος είμαι.
Ποιο είναι το αγαπημένο σου άλμπουμ από όσα έχει γράψει ο Ντέιβιντ Μπόοουι; Δεν μπορώ να σου απαντήσω. Θαυμάζω απεριόριστα το έργο του, αλλά για μένα θα είναι πάντα ο μπαμπάς μου – δεν αντιπροσωπεύει το ποπ είδωλο που είναι πιθανώς για σένα.
Τι γνώμη έχει για το Moon; Νομίζω ότι θα του άρεσε, έτσι κι αλλιώς. Ακόμα κι αν το φιλμ ήταν άθλιο και δεν έπαιρνε καλές κριτικές, πάλι θα το αγαπούσε.
Η Popaganda αποχαιρετά τον Άνθρωπο που Έπεσε στη Γη.
