Ο Γιώργος Αλισάνογλου, με καταγωγή από την Καβάλα και λογοτέχνης ο ίδιος, ίδρυσε το 2005 τις εκδόσεις και το βιβλιοπωλείο «Σαιξπηρικόν» στη Θεσσαλονίκη. Μιλήσαμε μαζί του για το διαμάντι της πόλης, που αγαπούν όλοι οι βιβλιοφάγοι.
Τι είναι για σένα το «Σαιξπηρικόν»; Το Σαιξπηρικόν είναι μια «ιδέα», πολυσυμπλεγματική, αισθητική, εννοιολογική, νοητική, πρακτική. Ο πυρήνας της είναι η ίδια η «γλώσσα» και η λειτουργία της. Η γλώσσα ως «υλικό», που ερμηνεύει τον άνθρωπο και την εποχή του. Η γλώσσα μεταβάλλεται, αλλάζει, υποβάλλει, μεταλλάζεται, μεταγράφει, μεταφράζεται, γίνεται βιβλίο. Το βιβλίο γίνεται πολλά βιβλία, τα πολλά βιβλία είναι μια βιβλιοθήκη. Ένα βιβλιοπωλείο είναι μια ιδιωτική βιβλιοθήκη που γίνεται δημόσια. Το Σαιξπηρικόν ως φυσικός χώρος βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η «ιδέα» όμως, μεταφέρεται παντού.
Πότε έγινε ο εκδοτικός οίκος και πότε το βιβλιοπωλείο; Γιατί επέλεξες να έχεις και τα δυο; Το βιβλιοπωλείο άνοιξε τον Νοέμβριο του 2005. Λίγο αργότερα ξεκίνησε και η εκδοτική δραστηριότητα, με πρώτο βιβλίο την υπέροχη μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη στον «Μάκμπεθ» του Σαίξπηρ. Δεν είχα στο μυαλό μου ποτέ σκέψεις για εκδοτικό οίκο. Ο Δημητριάδης πρότεινε την έκδοση του εν λόγω βιβλίου και τότε σκέφτηκα: «Δεν έχουμε παρά να συνεχίσουμε».
Μίλησέ μας για το όνομα που έχεις διαλέξει! Στην πραγματικότητα, συμβολίζει τον αγαπημένο μου συγγραφέα Τζέιμς Τζόις, όσο παράξενο κι αν ακούγεται. Το περιβόητο βιβλίο του Οδυσσέας εκδόθηκε το 1920 από τη Σίλβια Μπιτς, την ιδιοκτήτρια του αγγλόφωνου βιβλιοπωλείου Shakespeare and Company στο Παρίσι – που ήδη μετρούσε ζωή είκοσι χρόνων. Όταν, λοιπόν, το επισκέφθηκα για πρώτη φορά, πέρα από το ότι γνώριζα όλη την ιστορία και το ποιοι διάσημοι συγγραφείς και καλλιτέχνες της εποχής είχαν περάσει από ‘κεί, σκέφτηκα ότι κάπως έτσι φανταζόμουν ένα ιδανικό βιβλιοπωλείο: φτιαγμένο από ξύλο και άρωμα καλού βιβλίου. Που θα δίνει «στέγη» με διάφορους τρόπους (διαδραστικές παρουσιάσεις βιβλίων, ποιητικά πάρτι, σεμινάρια για τη λογοτεχνία) σε νέους (αλλά και σε παλαιότερους) ποιητές, συγγραφείς και αναγνώστες της Θεσσαλονίκης. Εξ ου, λοιπόν, και το όνομα.
Ο Γιώργος Αλισάνογλου στο βιβλιοπωλείο.
Τι κάνει το Σαιξπηρικόν να ξεχωρίζει και να αποτελεί σταθερά για τους βιβλιόφιλους της πόλης, παρόλο που δεν βρίσκεται σε κάποια κεντρική αρτηρία ή πολυσύχναστο δρόμο του κέντρου; Επιλέγουμε καινούργιους αλλά και παλαιότερους τίτλους ποίησης, καλού μυθιστορήματος, θεάτρου, φιλοσοφίας κατά κύριο λόγο. Μέσα στα χρόνια, ο αναγνώστης εκτιμάει αυτή την συνέπειά μας – το να βλέπουμε καταρχήν το βιβλίο ως πνευματικό αγαθό και όχι ως εμπόρευμα. Το Σαιξπηρικόν τα πρώτα εννέα χρόνια βρισκόταν σε πολύ κεντρικό δρόμο της πόλης, λίγο πιο πάνω από τον Λευκό Πύργο και το Κρατικό Θέατρο, μέχρι το 2014 όπου και μεταφερθήκαμε σε έναν δρόμο κοντά στην πλατεία Αγίας Σοφίας. Δεν νομίζω πως έχει σημασία σε ποιο σημείο του κέντρου της πόλης βρίσκεται ένα βιβλιοπωλείο, μιας και ο αναγνώστης γνωρίζει τα σημεία που βρίσκονται τα «βιβλιοφιλικά στέκια» και πηγαίνει εκεί επί τούτου.
Πώς και γιατί τόλμησες ένα τέτοιο εγχείρημα στη Θεσσαλονίκη; Δεν νομίζω πως είναι θέμα τόλμης, αλλά ανάγκης και οράματος. Το Σαιξπηρικόν προσπάθησε εξ’ αρχής να σταθεί αξιοπρεπώς, να επιβιώσει και να εξελιχθεί, μέσα σε μια πόλη και κατ’ επέκταση σε μια χώρα που δεν έχει μεγάλη σχέση και τριβή με το βιβλίο. Με τις επιλογές των τίτλων που υπήρχαν και υπάρχουν στις προθήκες του βιβλιοπωλείου γνωρίζαμε από το ξεκίνημα ότι βρίσκονταν σε θέση επισφαλή όσων αφορά στην βιωσιμότητά του. Από την άλλη, υπάρχουν άνθρωποι, αναγνώστες και δημιουργοί που αντιστέκονται σ’ αυτή την φαυλότητα των καιρών μας. Ψάχνουν, βρίσκουν, ανακαλύπτουν το ποιοτικό βιβλίο. Η καλή λογοτεχνία δεν χάνεται ποτέ. Έτσι και στο Σαιξπηρικόν προσπαθούμε να επιλέγουμε αυτή την άλλη, την ουσιαστική λογοτεχνία. Οι άνθρωποι που ψάχνουν τέτοιου είδους βιβλία, ήταν έτσι ή αλλιώς πάντα η μειοψηφία. Μας βρήκαν. Τους βρήκαμε. Κάπως έτσι, μέσω μιας αμοιβαίας αγάπης για το βιβλίο συναντιόμαστε. Ένα βιβλιοπωλείο οφείλει να ανανεώνεται συνεχώς, να ενημερώνεται και να ενημερώνει με κάθε τρόπο. Είναι ένας πυρήνας, ένας ζωτικός χώρος συνεύρεσης ανθρώπων, σκέψεων και ιδεών. Μπορεί να λειτουργήσει σε κάθε τόπο, σε κάθε χρόνο αν παραμένει πιστό στο όραμά του.
Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου τότε, στην αρχή, αλλά και τώρα εν μέσω κρίσης; Στην αρχή όλα ήταν διερευνητικά. Ένα καινούργιο βιβλιοπωλείο στην πόλη, πρωτοεμφανιζόμενος εκδοτικός οίκος, μερικοί καχύποπτοι, άλλοι ενθουσιώδεις. Οι συγγραφείς και ποιητές της πόλης μας στήριξαν πολύ, και ο καθένας έφερε και κάποιους από το αναγνωστικό του κοινό. Έτσι δημιουργήθηκε ένας μικρός βιβλιοφιλικός ιστός γύρω από το Σαιξπηρικόν που όλο και διευρύνεται. Τώρα, δεκατρία χρόνια μετά ο χρόνος έχει κάνει τις επιλογές του. Μέσω της κρίσης ο άνθρωπος επιστρέφει σε μια εσωτερικότητα, σε έναν ανα-στοχασμό. Το βιβλίο είναι ένα μέσω για να ξαναβρούμε τον εαυτό μας μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό – πολιτικό- οικονομικό τοπίο.
Τι ετοιμάζεις για το 2018; Νέες εκδόσεις, κυρίως βιβλίων ποίησης, αλλά και νουβέλες, θέατρο, και μια μικρή μουσική σειρά. Πέρα από τους έλληνες ποιητές προσπαθούμε να τυπώνουμε ξενόγλωσση ποίηση. Πως ερμηνεύει τον κόσμο, συνομιλεί, επικοινωνεί σήμερα ένας ποιητής από την Σκανδιναβία, την Αργεντινή; Την Σερβία, ή την Αμερική; Τι συμβαίνει αντίστοιχα με την σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα; Όλα αυτά, μαζί με σειρά παρουσιάσεων, ποιητικά αναλόγια, και φεστιβάλ, με αποκορύφωμα την Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στην Θεσσαλονίκη τον Μάιο, όπου θα έχουμε περίπτερο με τις εκδόσεις μας και παρουσιάσεις –μεταξύ άλλων- Λιθουανών ποιητών, Σκανδιναβών, Ελλήνων και συζητήσεις περί ποίησης και άλλων τινών.
