Μα, ποιος πατάει σταφύλια μεσημέρι Σαββάτου στο κέντρο της Αθήνας;

Γύρω στη μιάμιση, διασχίζοντας τη ζεστή Μοναστηρίου, φτάνω στην Ακαδημία Πλάτωνος. Στο ήσυχο πάρκο οι περίοικοι έχουν εκμεταλλευτεί την καλοκαιρία για σαββατιάτικο πικ νικ. Στο ύψος του Συνεργατικού Καφενείου το σκηνικό αλλάζει. Γύρω από ένα μεγάλο ξύλινο τραπέζι μικροί και μεγάλοι πλέκουν στεφάνια από κλαδιά λεμονιάς, πικροδάφνης και ιτιάς. Το προσωπικό του καφενείου πηγαινοέρχεται χαμογελαστό, με παραπέμπουν στην απέναντι είσοδο του πάρκου. Εκεί, υπεύθυνοι της οργάνωσης Πελίτι, εξηγούν στον κόσμο, που είναι καθισμένος ολόγυρα, πώς να φυτέψει μαρούλια. Στο τέλος του «μαθήματος», τα παιδιά παίρνουν σπόρους και χώμα για το σπίτι. «Είμαστε μια τράπεζα χωρίς επιτόκιο, μια τράπεζα αγάπης», μου εξηγεί ο Βασίλης Ντάγκας για το Πελίτι, μια εναλλακτική κοινότητα που ενθαρρύνει τη συλλογή και την ανταλλαγή παραδοσιακών σπόρων.«Η Αττική είναι δύσκολος και μεγάλος νομός, αλλά προσπαθούμε με δράσεις κι εκδηλώσεις να διαδώσουμε την αγάπη για τον σπόρο και την καλλιέργεια», μου λέει και με προσκαλεί στη γιορτή που διοργανώνει το Πελίτι στις 18 Οκτωβρίου στο Σύνταγμα.

Είναι Σάββατο μεσημέρι, λοιπόν, και στην Ακαδημία Πλάτωνος γιορτάζουν τη Φθινοπωρινή Ισημερία, λίγα 24ωρα πριν την ακριβή ημερομηνία της. Κουρασμένοι από τα μαρουλοφυτέματα, οι περισσότεροι κατευθύνονται στο εσωτερικό του Καφενείου. Ο πίνακας μας πληροφορεί για το μενού. Για το «Ισημερινό Μενού», για να το πω σωστά, με θεματικά πιάτα, όπως χούμους με ρόδι ή κολοκυθόσπυπα βελουτέ. Σε ένα διπλανό τραπέζι απλώνεται δωρεάν μπουφές με κρητικές αλατσοελιές, πικάντικο σαλάμι και τηγανητή κάπαρη. Πωλούνται μπουκάλια με βρασμένο μούστο και πετιμέζι, ακούγονται ανατολίτικες μελωδίες ενώ μια κυρία διαφημίζει φυσικά καλλυντικά. Πολλοί είναι ξυπόλυτοι, γεμίζουν τα πιάτα τους και επιστρέφουν στο πάρκο, όπου ο κόσμος όλο και πυκνώνει.

Πετσέτες απλωμένες στο χορτάρι, γέλια, σκυλιά που περιφέρονται, ενώ τα παιδιά επιδίδονται σε δραστηριότητες διοργανωμένες από τον Στέφανο Γανωτή, ιδρυτή της λαογραφικής ομάδας Περπερούνα. Ακολουθούν αγώνες, τραγούδια με το ακορντεόν, ώσπου φτάνει η στιγμή του Τρύγου. Ένα μικρό ξύλινο πατητήρι στήνεται δίπλα στα άφθονα καφάσια με τα σταφύλια. Τα παιδιά βγάζουν τα παπούτσια τους και μπαίνουν ανά δύο στον τρύγο. Γύρω ένα πολύχρωμο πλήθος σιγοντάρει και τραβάει φωτογραφίες. Η μεγάλη λεκάνη γεμίζει με μούστο και το κέφι μοιραία ανάβει. Δεν είναι και το πιο συνηθισμένο θεάμα, μερικά χιλιόμετρα από την πλατεία Ομονοίας,να συναντάς αυτό το χίπικο/παγανιστικό/διονυσιακό/πες-το-όπως-θες σκηνικό.

Πολλοί γνωρίζονται από πριν, έχουν ξανασυμμετάσχει σε εκδηλώσεις του Καφενείου. Άλλοι γνωρίζονται εκείνη τη στιγμή. Αρχίζει παραδοσιακή μουσική, τα μέλη της Περπερούνας κάνουν έναν κύκλο, ο οποίος όλο και μεγαλώνει. Μικροί και μεγάλοι, γνωστοί και άγνωστοι χορεύουν ξυπόλυτοι φορώντας δάφνινα στεφάνια, το σκηνικό αρχίζει και «διολισθαίνει» σε ικαριώτικο πανηγύρι. Πολλοί περαστικοί κοντοστέκονται, και μπαίνουν στο πάρκο (μερικοί και στο χορό).

«Ψάχναμε ένα χώρο για να εκφράσουμε τις ιδέες της επαναοικειοποίησης και της αυτοδιαχείρισης, αλλά και της διαμόρφωσης της ψυχαγωγίας μας όπως εμείς θέλουμε. Ξεκινήσαμε σαν ανοιχτός κοινωνικός χώρος, δικτυωθήκαμε με αντίστοιχες ομάδες, διοργανώνουμε και συμμετέχουμε σε διάφορες δράσεις. Το Καφενείο είναι ένα διαρκές εργαστήριο που απευθύνεται σε όλους: λαϊκούς ανθρώπους, διανοούμενους, εργάτες, άνεργους, ψηλομύτηδες και χαμηλομύτηδες», μου λέει ένας εκ των συνιδρυτών, ο Χρυσόστομος, εν μέσω χαρούμενων αλαλλαγμών και ήχων λύρας. «Ο άνθρωπος στα μεγάλα αστικά κέντρα απομακρύνεται από το περιβάλλον και τη φύση. Εμείς αυτή την επανασύνδεση θέλουμε να πετύχουμε. Έρχεται Φθινοπωρινή Ισημερία, άλλωστε» συνεχίζει.

Και απ’ ότι φαίνεται το καταφέρνουν. Όπως μου λένε άλλοι παρευρισκόμενοι, «εδώ κυριαρχεί η κουλτούρα της συνεργασίας, της (συν)εισφοράς». Μέσα από το Καφενείο, εκφράζεται η προσπάθεια των κατοίκων της περιοχής να αναδείξουν τον αρχαιολογικό χώρο, να προστατεύσουν το πάρκο ως εστία φύσης, να το μετατρέψουν σε χώρο γνώσης κι αναψυχής για φοιτητές και οικογένειες, πράγμα αυτονόητο σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Εκτός από το Πελίτι και την Περπερούνα, τη δράση του Καφενείου συμπληρώνουν η Πολιτεία, χώρος γνώσης και πολιτισμού και ο σύλλογος προστασίας και περίθαλψης της άγριας ζωής ΑΝΙΜΑ.

«Είμαστε λαογραφικός/χορευτικός σύλλογος, αλλά κάνουμε διάφορες άλλες δράσεις», έτσι συστήνει συνοπτικά η Έλενα την Περπερούνα, λαχανιασμένη απ’το χορό. Ο ήλιος γίνεται όλο και πιο αραιός όσο προχωρά το απόγευμα και η γιορτή φτάνει στο απόγειό της με χορό, φωνές, μουσική και τον μούστο να ρέει άφθονο. Είναι η στιγμή που τα παιδιά ετοιμάζονται για εκπαιδευτικές δραστηριότητες με υπεύθυνους της Ορνιθολογικής Εταιρείας, ενώ ακολουθεί συναυλία από την πολυφωνική ομάδα του Καφενείου. Φεύγοντας,αργά το απόγευμα από το πάρκο και ξεμακραίνοντας από τους ήχους του αστικού πανηγυριού που μόλις έχω παρακολουθήσει. Η Μοναστηρίου δεν είναι ίδια όπως όταν ερχόμουν. Έχει μια διαφορετική, χίπικη αύρα.

όλο το φωτοστόρι από την Ακαδημία Πλάτωνος παρακάτω