Vassilikos: «Είναι μια μορφή τέχνης το να μπορείς να ζεις στην Ελλάδα»

Ο πρωτοπόρος μουσικός σπουδάζει κινέζικη ιατρική στο Λονδίνο, δηλώνει πολιτιστικός μετανάστης και βρίσκεται στην Αθήνα για μερικές εμφανίσεις με την Έλλη Πασπαλά.

Φωτογραφίες: Ανδρέας Σιμόπουλος / FOSPHOTOS
Βίντεο: Δημήτρης Κουλελής

Ποιοι είναι οι άγιοι; Για μένα αυτό που τους ξεχωρίζει ως τέτοιους είναι η ηθική με την έννοια της αυτοπειθαρχίας και της σιωπηλής δικαιοσύνης. Με την έννοια των κανόνων που θέτουν κι ακολουθούν οι ίδιοι πρώτοι από όλους. Κι αυτό κατά συνέπεια δημιουργεί την ανάλογη αισθητική γύρω τους.

Δύσκολη η τωρινή περίοδος για τέτοιους ανθρώπους. Όχι. Νομίζω ότι η τωρινή περίοδος είναι το ίδιο δύσκολη γι’ αυτούς όσο ήταν πάντα. Γιατί αυτοί οι άνθρωποι έβλεπαν από πριν αυτό που οι υπόλοιποι είδαν «ξαφνικά» το 2008. Πολύς κόσμος νομίζει ότι έφυγα από την Ελλάδα λόγω της κρίσης. Όχι. Έφυγα το 2004, την εποχή της ευημερίας όπως λένε τώρα κάποιοι. Θεωρώ τον εαυτό μου πολιτιστικό μετανάστη.

Πιστεύεις ότι οι αλλαγές μπορούν να συντελεστούν από την πλειοψηφία; Η ιστορία δείχνει ότι αυτοί που πάνε μια κοινωνία μπροστά είναι σκόρπιοι άνθρωποι ή έστω μικρές ομάδες γύρω από αυτούς. Πρέπει να εξελιχθεί πάρα πολύ το είδος για να μιλάμε για μαζικές κινήσεις που αποφέρουν κάτι. Ζούμε ακόμα στην εποχή που θεωρούμε ότι βγαίνοντας στον δρόμο και φωνάζοντας θα αλλάξουν τα πράγματα. Εμένα αυτό μου φαίνεται σχεδόν αστείο.

Βρίσκω ότι έχει ένα νόημα γιατί τουλάχιστον έτσι εκδηλώνεις μια μαζική ενόχληση, αν δεν το κάνεις ούτε αυτό περνάς το μήνυμα πως αποδέχεσαι ό,τι συμβαίνει αδιαμαρτύρητα. Το δέχομαι αυτό που λες, το καταλαβαίνω. Αλλά ουσιαστικά δεν νομίζω ότι φέρνει αλλαγές το να κατέβεις στον δρόμο. Δεν μιλάω μόνο για την Ελλάδα. Και στην Αγγλία έγιναν τόσες μαζικές και έντονες πορείες πριν κάποια χρόνια για την αύξηση των διδάκτρων στα πανεπιστήμια και τελικά η αύξηση πέρασε κανονικά. Καταλαβαίνω πολύ καλά ότι οι άνθρωποι όταν θέλουν να αλλάξει κάτι νιώθουν την ανάγκη να δράσουν ενωμένοι με άλλους ανθρώπους. Είναι μια υγιής διαδικασία αλλά πιο βαθιά αν το δει κανείς θεωρώ ότι οι αλλαγές είναι πολύ προσωπικό θέμα κι έχουν να κάνουν με την ηθική του καθένα μας. Ένας διάσημος άγιος είναι ο Γκάντι ο οποίος το διατύπωσε όλο αυτό τόσο απλά και πλέον αναπαράγεται τόσο πολύ που γίνεται πια ένα κλισέ στα χείλη των πολλών. Και μερικές φορές σκέφτομαι «Σκάσε. Μην το λες καν, απλά σκέψου το. Πήγαινε σπίτι σου και συλλογίσου πάνω σε αυτό. Πήγαινε σπίτι σου και πλάσε τον εαυτό σου». Η αλλαγή δεν έρχεται από έξω προς τα μέσα. Οι περισσότεροι άνθρωποι μου φέρνουν στον νου έναν τύπο που τρώει κάθε ημέρα τηγανητά και fastfood, έχει αλλοιωθεί το δέρμα του, βγάζει σπυράκια λόγω κακής διατροφής και αυτός πλακώνεται στις κρέμες. Ενώ είναι απλό. Πρέπει να τρως πιο σωστά για να εξυγιανθείς από μέσα προς τα έξω.

Η τέχνη συμβάλλει στην αλλαγή των ανθρώπων; Στην αλλαγή του δημιουργού ή του αποδέκτη; Και στις δύο περιπτώσεις μπορεί να συμβάλλει. Νομίζω ότι η τέχνη του να ακούς μουσική έχει υποτιμηθεί. Τεχνίτης δεν είναι μόνο αυτός που φτιάχνει μουσική. Ο τρόπος που θα ακούσεις μουσική είναι επίσης τέχνη και είναι λίγοι αυτοί που έχουν αναπτύξει αυτή τη δεξιότητα. Είναι θέμα καλλιέργειας και εκπαίδευσης. Όχι τόσο λόγω εξωτερικών ερεθισμάτων αλλά λόγω προσωπικής αναζήτησης.

Σκέφτεσαι ποτέ τι άνθρωποι ακούν τη μουσική σου; Καμιά φορά. Ξέρω κάποιους ανθρώπους, δεν εννοώ προσωπικά, στο facebook ίσως. Να σου πω την αλήθεια νιώθω ότι έχω ένα είδος επικοινωνίας με κάποιους ανθρώπους, πολύ λίγους, που δεν είναι καν στο facebook, που δεν τους έχω δει ποτέ, που δεν ξέρω καν αν έχουν έρθει στις συναυλίες μου. Και οι άνθρωποι αυτοί καταλαβαίνουν λίγο πιο βαθιά. Υπάρχει μια ασύρματη επικοινωνία, σαν να το νιώθω ότι υπάρχει. Είναι ένα είδος ιδανικών ακροατών, είναι ελάχιστοι αλλά ξέρω ότι υπάρχουν και νιώθουν αυτό που εγώ ένιωσα με την Πλάτωνος.

Γιατί γυρνάς σε μουσικές του παρελθόντος και τις μεταποιείς; Γιατί το δικαιούμαι και γιατί νομίζω ότι το κάνω καλά. Το έχω κάνει τρεις φορές στη ζωή μου αυτό. Η πρώτη ήταν με το Reflections, η δεύτερη με το Vintage και η τελευταία με τον Τσιτσάνη. Νομίζω ότι είναι μια αρκετά υγιής και θεραπευτική διαδικασία. Ιδιαίτερα για έναν άνθρωπο, σαν και εμένα, που με τη μουσική έχω αναλάβει ένα εύρος ρόλων. Είμαι τραγουδιστής, οργανοπαίχτης, συνθέτης, στιχουργός και ενορχηστρωτής. Σε κάποιους τομείς είμαι καλύτερος, σε κάποιους χειρότερος. Η ειδικότητα του συνθέτη αναπτύχθηκε, ικανοποιήθηκε, έδρασε. Η ειδικότητα του ερμηνευτή, όχι του τραγουδιστή, με την έννοια αυτού που ερμηνεύει ιδέες άλλων ήταν ένα κομμάτι που έπρεπε να εκφραστεί και για ένα μεγάλο διάστημα είχε μείνει ατροφικό. Ο ερμηνευτής μέσα μου, ο άνθρωπος που δεν θα έχει την ευθύνη της σύνθεσης και του στίχου, ο ενορχηστρωτής, ο παραγωγός ικανοποιήθηκε με αυτές τις δουλειές. Ήταν πολύ φυσική εξέλιξη για εμένα να ασχοληθώ με αυτά. Και έτσι όλο αυτό έδρασε θεραπευτικά γιατί έδωσα βήμα και στους άλλους εαυτούς μου να εκφραστούν καλλιτεχνικά.

Ας παίξουμε ένα παιχνίδι. Θα σου λέω κάποια ονόματα και θα μου λες ό,τι σου έρχεται στο μυαλό. Τσιτσάνης. Μεγάλη κουφάλα. Ήξερα ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι του έργου του όταν πριν τρία χρόνια μπήκα πιο βαθιά σε όλο αυτό γιατί ήθελα να κάνω μια συναυλία με μουσική δική του, πειραγμένη όμως. Τον πρώτο μήνα δεν έκανα τίποτα παρά μόνο άκουγα από το πρωί ως το βράδυ, ήμουν στην Πάτρα, ήταν καλοκαίρι, και πήγαινα στη θάλασσα έπαιρνα ένα πράσινο τσάι, έβαζα τα ακουστικά και καθόμουν ώρες. Το έκανα για να μπω πιο βαθιά στη μουσική του, για να μπει η μουσική του πιο βαθιά σε εμένα, για να περάσουμε χρόνο μαζί, ξέρεις ο χρόνος κάνει τρομερά πράγματα, ήταν σχεδόν μεταφυσικό αυτό που συνέβαινε. Και το έκανα με την ευλάβεια του ηθοποιού που θα ερμηνεύσει Σαίξπηρ. Διάβαζα βιογραφίες, προσπαθούσα να μπω στη ζωή του. Και μετά ξαφνικά, κι αυτό είναι το μεταφυσικό της υπόθεσης, άρχισα να ακούω μέσα στο κεφάλι αυτό που μπορούσα να κάνω εγώ με όλο αυτό το υλικό, κι άρχισα να ακούω πολύ ξεκάθαρα, δηλαδή συγκεκριμένους ήχους και τότε ήταν που ξεκίνησα πρακτικά να το δουλεύω.

Χατζιδάκις. Άλλη κουφάλα. Αυτός ήταν ένας άνθρωπος που δυστυχώς δεν τον γνώρισα. Τον γνώρισα δηλαδή από κοντά, ήμουν όμως πολύ νέος και δεν μπορέσαμε να πούμε πολλά για τη μουσική. Νιώθω, χωρίς να το ξέρω, νιώθω ότι η δική μας γενιά όταν μιλάει για αυτά τα πρόσωπα του παρελθόντος όπως ο Χατζιδάκις και ο Τσιτσάνης απλά υποθέτει κάποια πράγμα και περνώντας σιγά σιγά τα χρόνια θεωρεί ως δεδομένο ότι γνωρίζει τι είδους άνθρωποι ήταν αυτοί. Και εκεί έρχεται το επικίνδυνο στοιχείο της μυθοποίησης. Μιλάμε όλοι λες και γνωρίζουμε. Κι αυτό με θυμώνει λίγο γιατί είμαι σίγουρος ότι ο Χατζιδάκις υπέφερε από αυτούς, ή έστω από την ποιότητα των ανθρώπων που τώρα τον εξυμνούν. Εγώ αδυνατώ να μυθοποιήσω και το λέω με το ηχόχρωμα του δυστυχώς. Θυμάμαι τον καιρό που μπορούσα να μυθοποιήσω. Δεν ξέρω πώς εξηγείται.

Beatles. Θυμάμαι ότι είχα walkman με κασέτες, είχε χαλάσει το ένα ακουστικό και άκουγα Beatles. Οι Beatles είχαν, όπως και οι περισσότερες ηχογραφήσεις εκείνης της περιόδου, μια πολύ παράξενη στερεοφωνία, κάτι που δε συμβαίνει από το ’69-’70 και μετά. Ενώ υπήρχε η στερεοφωνία, δηλαδή το μοίρασμα του ήχου στα δύο ηχεία, αυτό που έκαναν τότε, γιατί προφανώς το θεωρούσαν πολύ ενδιαφέρον και δημιουργικό, ήταν να μοιράζουν ακραία τους ήχους στα δύο ηχεία. Για παράδειγμα στο ένα ηχείο ήταν η φωνή στο άλλο καθόλου, στο ένα ήταν ο ντράμερ και ο μπασίστας και στο άλλο ο κιθαρίστας. Στη συγκεκριμένη στερεοφωνία των Beatles υπήρχε στο ένα ηχείο η φωνή και στο άλλο το εφέ της, το βάθος της, κι εγώ άκουγα μόνο το βάθος λόγω του χαλασμένου ακουστικού. Ένιωσα μια τέτοια έκσταση όταν το ανακάλυψα αυτό και ένιωθα ότι άκουγα τα κομμάτια τους σαν να βρισκόμουν σε μια γωνιά μέσα στο στούντιο τους.

Bob Dylan. Μου άρεσε πάρα πολύ. Δε θα πήγαινα όμως τώρα να τον δω. Λόγω ηλικίας, δεν ξέρω όμως δικής του ή δικής μου. Πριν 15 χρόνια θα πήγαινα αλλά δεν είναι πια μύθος για εμένα. Και τώρα θα πάω μόνο να δω συναυλία που πραγματικά με ενδιαφέρει όπως της Δήμητρας Γαλάνη, γιατί η Δήμητρα στήνει παραστάσεις όπως κανένας άλλος Έλληνας μουσικός δεν μπορεί.

Κωνσταντίνος Β. Ο Κωνσταντίνος είναι ένας τρομερά γλυκός άνθρωπος. Μου αρέσει πάρα πολύ ο λόγος του στον στίχο του, και νομίζω ότι η Στέρεο Νόβα ήταν μια μπάντα τυχερή αλλά και υπεύθυνη για την τύχη της ταυτόχρονα. Γιατί ήταν δύο άνθρωποι που στην ουσία αυτό που ήξεραν και αγαπούσαν ήταν η ηλεκτρονική μουσική και ο ένας από τους δύο έγραφε και μάλιστα έγραφε ωραία. Νιώθω, δεν το ξέρω γιατί δεν το έχω κουβεντιάσει μαζί τους, αλλά νιώθω ότι αυτό που βγήκε τελικά, που δεν είχε ξαναγίνει στην Ελλάδα μέχρι τότε ήταν το εξής: είπαν αυτά είναι τα εργαλεία μας, φτιάχνουμε ηλεκτρονική μουσική, εγώ δεν είμαι ακριβώς τραγουδιστής, γράφω και μου αρέσει να τα λέω άρα ραπάρω. Στην προσπάθεια τους να το κάνουν αυτό, κάπως αμήχανα, τελικά τους έκατσε κάτι που ήταν αρκετά καινούργιο για τα αυτιά της εποχής και έκαναν πολύ δουλειά πάνω σε αυτό το μοτίβο, που δεν θα είχε και πολύ μέλλον. Η γνώμη μου είναι ότι ήταν σωστή η χρονική περίοδος, και ίσως θα μπορούσαν να είχαν τελειώσει και λίγο νωρίτερα γιατί αυτά τα πολύ ιδιαίτερα πράγματα, οι ιδιαίτεροι συνδυασμοί δεν μπορούν να πάνε για πάντα, θα κάνουν τον κύκλο τους, ένα σύντομο κύκλο.

Madonna. Άρχισα να τη συμπαθώ το ’96 με την Εβίτα γιατί είδα πόσο πάλεψε να πάρει αυτόν τον ρόλο που στην ουσία ήταν, σχεδόν, αυτοβιογραφικός. Τώρα πια μετά από τόσα χρόνια έφτιαξε ένα μοντέλο ποπ σταρ που δεν υπήρχε πιο πριν. Νομίζω ότι καθένας θα έπρεπε να έχει κάποιο σεβασμό προς αυτήν ανεξάρτητα αν του αρέσει ή όχι. Η Madonna του τώρα με κάνει να χάνω λίγο το σεβασμό μου. Θα ήθελα να είχε την τόλμη να προχωρήσει σε κάτι άλλο, γιατί πλέον είναι πολύ μεγάλη για αυτό που πάει να κάνει. Φαντάζομαι ότι άνθρωποι που έχουν μάθει να ζουν με την προσοχή του κόσμου νιώθουν ότι τους σκοτώνει η προοπτική να αποσυρθούν από τα φώτα.

Bjork. Μιλώντας υποκειμενικά, ως ακροατής δεν μπορώ να πω ότι με συγκίνησε ποτέ ιδιαίτερα. Γιατί έχει υπάρξει πάρα πολύ δημιουργική, έχει κάνει ενδιαφέροντα πράγματα αλλά δυστυχώς βρίσκεται εκτός του δικού μου αισθητικού εύρους. Αυτό που μου αρέσει στην υπόθεση Bjork είναι ότι είναι ένα κορίτσι από την Ισλανδία που έκανε κάτι πολύ σημαντικό στη διεθνή μουσική σκηνή. Αλλά νομίζω ότι δεν μου αρέσει η φωνή της παρά μόνο την περίοδο που ήταν στους Sugarcubes. Μετά όμως βρήκε ένα τραγουδιστικό μοτίβο που επαναλάμβανε τόσο πολύ που τα δικά μου τα αυτιά δεν το άντεχαν.

Στο Λονδίνο τώρα τι κάνεις; Ζω, πια. Είμαι μόνιμος κάτοικος, πληρώνω τους φόρους μου, σπουδάζω κινέζικη ιατρική. Σε κάποια φάση ένιωσα ότι δεν είμαι μουσικός, ότι θέλω να έχω κι άλλα ενδιαφέροντα. Όταν είπα “γιατί όχι” σα να γύρισε ένα διακόπτης μέσα στο κεφάλι μου. Στην αρχή έκανα κάποιες σπουδές εξ αποστάσεως, μεταξύ αυτών ένα course στα ανθοϊάματα του Edward Bach και μετά μου άρεσε αυτή η πτυχή του εαυτού μου και αποφάσισα να κάνω κι άλλα πράγματα. Είναι η όλη φιλοσοφία της αρχαίας κινέζικης σκέψης που με ελκύει, νομίζω ότι έχει τεράστιο βάθος. Έχω αρκετά χρόνια που διαβάζω για τα τάο και ήταν μια φυσική εξέλιξη. Επιπλέον σε κάποια περίοδο της ζωής μου βρέθηκα ως ασθενής στα χέρια ενός βελονιστή και το ένιωσα πάνω μου όλο αυτό.

Τι άλλο αγαπάς εκτός από τη μουσική; Δεν ξέρω τι άλλο θα μου βγει στην πορεία. Είμαι αρκετά βιβλιοφάγος. Δύο από τα αγαπημένα μου βιβλία είναι το «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Hermann Hesse και ο «Τελευταίος Πειρασμός» του Καζαντζάκη. Βλέπω επίσης πολλές ταινίες και πολλές σειρές, με λες και junky. Δεν είναι όλες του ίδιου επιπέδου βέβαια αλλά δεν πειράζει, μου αρέσει να χαζεύω. Επειδή δεν είμαι κομπλεξικός με αυτό, δεν αναζητώ πάντα την ποιότητα, απολαμβάνω και την πολύ ελαφριά διασκέδαση. Μου αρέσει να βλέπω χαζοαμερικανιές ορισμένες φορές, δηλαδή σε κάποιες περιπτώσεις επιδιώκω το ρηχό για να βγω κι εγώ στην επιφάνεια. Και πράγματι βοηθάει. Τεράστια σειρά για εμένα ήταν το Six Feet Under, το έχω δει τρεις φορές. Επίσης πολύ καλογυρισμένη σειρά ήταν το Breaking Bad, το Lost μου άρεσε πάρα πολύ και είχε το τέλος που ήθελα.

Στην Ελλάδα σκέφτεσαι να γυρίσεις; Όχι, δεν το βλέπω να γυρνάω. Ποτέ μη λες ποτέ βέβαια. Είναι μια μορφή τέχνης το να μπορείς να ζεις στην Ελλάδα. Έχω ξεχάσει πώς να επιβιώνω σε αυτή τη χώρα. Είμαι πλέον δέκα χρόνια εκτός.

Πώς κινείσαι μουσικά στο Λονδίνο; Έχω φτιάξει την μπάντα μου εκεί, τους μουσικούς δηλαδή με τους οποίους συνεργάζομαι σταθερά, γράφω καινούργιο album, με δικές μου συνθέσεις, θα ήθελα να είναι έτοιμο το φθινόπωρο. Επίσης διδάσκω μουσική και μελετάω εκκλησιαστικό όργανο.