Τρεις μήνες, εννιά καλλιτέχνες, μια έκθεση και ένα νησί: τι συνέβη στο φετινό πρότζεκτ του Tinos Quarry Platform

Μια ενδιαφέρουσα αλλαγή σκηνικού που συντελείται τα τελευταία χρόνια στο τοπίο των εικαστικών στην Ελλάδα είναι ότι η πρωτεύουσα δεν κατέχει πλέον την αποκλειστικότητα της φιλοξενίας- συχνά ούτε της διαμεσολάβησης για τη διοργάνωση- καλλιτεχνικών πρότζεκτ. Η τέχνη, σαν ζωντανός οργανισμός, μετατοπίζεται για λίγο από τη «σοβαρότητα» της κρύας αίθουσας του μουσείου σε μικρότερους, φυσικούς χώρους της περιφέρειας όπως νησιά, ορεινές πόλεις και χωριά όπου δημιουργούνται αυτόνομες καλλιτεχνικές ενότητες και δυναμικές που εξελίσσονται σε θεσμούς με διεθνή εμβέλεια. Ένας τέτοιος θεσμός στήθηκε για πρώτη φορά φέτος στην Τήνο, από την ομάδα Tinos Quarry Platform και το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού. Σε διάστημα τριών μηνών (από το Μάιο ως τον Ιούλιο) φιλοξενήθηκαν στο νησί 9 καλλιτέχνες από την Ευρώπη και την Αμερική (τρεις καλλιτέχνες ανά μήνα) και οι δημιουργίες τους φιλοξενούνται στην ομαδική έκθεση Time flies like an arrow, fruit flies like a banana που διαρκεί μέχρι τέλος Οκτώβρη.

«Η Ελλάδα και ειδικά τα νησιά είναι πολύ όμορφο μέρος με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και ενέργεια οπότε θέλαμε να οργανώσουμε ένα πρόγραμμα φιλοξενίας για καλλιτέχνες δημιουργώντας μια πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης και υποστηρίζοντας μια κοινότητα καλλιτεχνών που θα μπορούσε να μείνει στο νησί για το διάστημα του προγράμματος και να ζήσει αυτή την εμπειρία. Ως γνωστόν, η Τήνος έχει μεγάλη παράδοση στις εικαστικές τέχνες και ειδικά στη γλυπτική, οπότε προσπαθήσαμε να χτίσουμε συνεργασίες με τους καλλιτέχνες και το δυναμικό του νησιού, τον ντόπιο πολιτισμό ώστε να μπορέσουν ερχόμενοι στο νησί να συνεχίσουν την πρακτική τους αλλά και να εμπνευστούν, να δημιουργήσουν καινούρια πράγματα και να εξελίξουν τις ιδέες τους» εξηγεί ο υπεύθυνος του Quarry Platform και εικαστικός Πέτρος Τουλούδης. Ο ίδιος έμεινε χρόνια στο νησί δουλεύοντας σε αρχιτεκτονικά προτζεκ και ανακαλύπτοντας τη δυναμική του χώρου αποφάσισε να δημιουργήσει το residency.  

Σκέφτεται κανείς το πόσο διαφορετική είναι η καθημερινότητα ενός νησιού για έναν άνθρωπο της πόλης. «Υπάρχει μια άλλη συνθήκη σε σχέση με το χρόνο, με την ποιότητα της ζωής, τις προσλαμβάνουσες. Στην πόλη ο χρόνος κυλάει διαφορετικά, έχεις άλλες προτεραιότητες, άλλες εμπειρίες. Αντίθετα σε ένα μέρος όπως η Τήνος έχεις όλο το χρόνο να μπεις σε μια κατάσταση απομόνωσης, ησυχίας και συγκέντρωσης, έρχεσαι αντιμέτωπος με τον εαυτό σου και αρχίζεις να ανασύρεις ιδέες».

Όσον αφορά το θέμα της έκθεσης, η επιλογή ενός συνεδριακού χώρου είναι ενδεικτική. «Η ιδέα του residency υποστηρίζει δουλειές που έχουν να κάνουν περισσότερο με μια διεργασία, με έργα που δεν στηρίζονται τόσο στην υλικότητα αλλά πάνω στην έρευνα. Στην Ελλάδα βρισκόμαστε σε μια πολιτική κατάσταση αστάθειας και διαρκούς αναζήτησης απαντήσεων και η έκθεση στηρίχθηκε εκεί. Όλα τα έργα είναι αποτελέσματα συζητήσεων, ερωταπαντήσεων πάνω σε θέματα που απασχόλησαν τους καλλιτέχνες και σε κάποιες περιπτώσεις υλοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της διαμονής τους στο νησί. Έτσι και η έκθεση είχε να κάνει περισσότερο με ένα συνεδριακό χώρο, με ένα χώρο λειτουργίας φιλοξενεί όλη αυτή την ανοιχτή συζήτηση».

Η υλοποίηση του πρότζεκ, όπως λέει ο Πέτρος, αν και ακούγεται απλή απαιτεί μεγάλη οργάνωση και προετοιμασία. «Καλέσαμε το Λιθουανό επιμελητή Valentinas Klimašauskas που επέλεξε καλλιτέχνες από το δικό του network. Εμείς σκηνοθετήσαμε τη φιλοξενία τους ώστε να αποκτήσει το πρότζεκτ μια εντοπιότητα και να λειτουργήσει υπέρ των καλλιτεχνών. Τελικά είχαμε θετικό feedback από τους φιλοξενούμενους, πράγμα σημαντικό γιατί κι εκείνοι βρέθηκαν ξαφνικά μια συνθήκη που ενώ φαίνεται απλή δεν είναι εύκολο να γίνει καθημερινότητα, να εγκλιματιστείς δηλαδή σε ένα τόσο ωραίο περιβάλλον και ταυτόχρονα να ανασύρεις δημιουργικές ιδέες».  

Κι ενώ η έκθεση στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού πλησιάζει στο τέλος της, αυτή είναι μόνο η αρχή, αφού το πλάνο θέλει τη διοργάνωση να εξελίσσεται σε ετήσιο θεσμό. Μάλιστα, εκτός από την έκθεση, η πλατφόρμα θα επεκταθεί ακόμα περισσότερο σε παράλληλες δραστηριότητες που θα γίνονται μέσα στο τρίμηνο της φιλοξενίας και θα έχουν σχέση με καλεσμένους ανθρώπους της τέχνης είτε είναι θεωρητικοί, ποιητές ή καλλιτέχνες. «Θέλουμε η πλατφόρμα να λειτουργήσει πιο συνολικά. Τέτοια events έγιναν και φέτος κυρίως από όσους συμμετείχαν ήδη στο πρόγραμμα, όπως για παράδειγμα αναγνώσεις postgender κειμένων σε διάφορες πλατείες του νησιού από δύο εικαστικούς μέσω του πρότζεκτ Young girl reading group. Αυτά τα events θα είναι περισσότερα του χρόνου και  εκτός από παρουσιάσεις ή διαλέξεις θα μπορούσαν να είναι και καλλιτεχνικά πρότζεκτ, performances κ.α».  

Για το τέλος, ο Πέτρος αποκαλύπτει ένα οργανωτικό μυστικό, οραματιζόμενος ήδη την επόμενη διοργάνωση. «Αυτό που κάναμε έγινε με πολύ μεγάλη όρεξη αλλά και αυθορμητισμό. Θα ήταν ωραίο να συμβαίνουν κάπως έτσι όλα αυτά γιατί ο αυθορμητισμός είναι ένα ωραίο αντίβαρο στον “ακαδημαϊκό” χαρακτήρα αυτών τω διοργανώσεων. Αν έχεις ένα πολύ συγκεκριμένο κεντρικό άξονα, μπορούν να λειτουργήσουν και πράγματα που δεν έχεις οργανώσει».