Η sound artist Ελένη Καβούκη
Στον αρχαιολογικό χώρο της Μεσσήνης, στα απομεινάρια μιας από τις πιο σημαντικές αρχαίες πόλεις της Πελοποννήσου, διοργανώθηκε από την Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο πλαίσιο του προγράμματος Interfaces το φεστιβάλ Tuned City.
Το Tuned City, αφού ταξίδεψε το 2008 στο Βερολίνο, στο Ταλίν το 2011, στις Βρυξέλλες το 2013 ήρθε φέτος να δοκιμάσει τις δυνάμεις του σε κάτι διαφορετικό, σε μια πόλη που πια δεν είναι πόλη αλλά αρχαιολογικός χώρος.
Επί τρεις μέρες, 1η με 3 Ιουνίου, η αρχαία Μεσσήνη συντονίστηκε ως ηχοτοπίο με τις δράσεις και τα installatios των συμμετεχόντων sound artists από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η Popaganda βρέθηκε στον χώρο κατά την πρώτη μέρα του φεστιβάλ όπου ο επιμελητής Carsten Stabenow και ο συν-επιμελητής Μανώλης Μανουσάκης του Tuned City ξενάγησαν τους δημοσιογράφους και εξήγησαν τη φιλοσοφία αυτού του τόσο ενδιαφέροντος επιχειρήματος.
Ο επιμελητής Carsten Stabenow και ο συν-επιμελητής Μανώλης Μανουσάκης του Tuned City.
Ο κ. Stabenow αφού διευκρίνισε ότι όλες οι δράσεις γίνονται με σεβασμό προς τον χώρο και την ιδιαιτερότητά του είπε ότι το κυρίως θέμα του φετινού Tuned City είναι ο ήχος σαν υπόβαθρο σκέψης απέναντι στην αρχαία πόλη.
Συνέχισε μιλώντας για την πλούσια ιστορική διαστρωμάτωση που κρύβει η πόλη και πώς οι ίδιοι ήρθαν να προσθέσουν ένα ακόμη επίπεδο σε αυτήν διαλέγοντας την οπτική του ήχου.
Κάπου εκεί έγινε λόγος από τον κ. Χρήστο Καρρά, καλλιτεχνικό διευθυντή μουσικής στην Στέγη και για τον καθηγητή κ. Πέτρο Θέμελη, που από το 1986 έχει αναλάβει τη διεύθυνση των ανασκαφών, οι οποίες με παράλληλες εργασίες στερέωσης και αναστήλωσης των μνημείων συνεχίζονται ως σήμερα.
Ο κ. Θέμελης είναι από τους λίγους επικεφαλής αρχαιολόγους που είναι τόσο ανοιχτόμυαλοι και συνειδητοποιεί ότι μια τέτοια παρέμβαση, με την ευαισθησία που την διακρίνει ως προς την προσέγγιση του αρχαιολογικού χώρου, θα «αναβιώσει» την πόλη και θα προσφέρει μια νέα ερμηνεία της.
Το αρχαίο θέατρο όπου πραγματοποιήθηκαν οι ομιλίες.
Τι ξεχωρίσαμε λοιπόν από το πρόγραμμα της πρώτης ημέρας; Τον «Ηχητικό Ναό», την εγκατάσταση του sound artist Πάνου Αμελίδη στο δέντρο στα νότιας της παλαίστρας. Βασισμένο στην αρχιτεκτονική ενός αρχαίου ναού έχουμε οκτώ «κίονες» ήχου δηλαδή οκτώ ηχεία που εκπέμπουν ηχητικά κύματα μόνο σε ευθεία. Καθώς είναι τοποθετημένα στο έδαφος μόνο αν σταθείς ακριβώς από πάνω τους θα ακούσεις οκτώ αφηγήσεις ντόπιων από το χωριό της Μεσσήνης που σχετίζονται με την καθημερινότητα τους και τον τρόπο ζωής τους, ειδικά τις περασμένες δεκαετίες.
Στο κέντρο του ναού, κάτω από το δέντρο, υπάρχει ο βωμός, ένα άλλο ηχείο που ακούγονται ηχογραφημένοι ήχοι του χωριού όπως πουλιά που κελαηδούν και το κελάρυσμα από το κοντινό ρυάκι. Ο Αμελίδης κατάφερε έτσι να φέρει το σύγχρονο χωριό της Μεσσήνης μέσα στον αρχαιολογικό χώρο κάνοντας μια άμεση σύνδεση του παρόντος με το παρελθόν.
Ο Στέλιος Γιαννουλάκης παρουσιάζει την ηχητική περφόρμανς “Plethora” σε ένα παλιό καφενείο του χωριού.
Η Σαβίνα Γιαννάτου στη μουσική περφόρμανς “Κασσάνδρα”
Την «Ονοματοποιία» της Ελένης Καβούκη που δανείστηκε το όνομά της από το φαινόμενο κατά το οποίο μια λέξη σχηματίζεται από μίμηση ενός φυσικού ήχου.
Απολύτως διαδραστική περφόρμανς καθώς το κοινό συμμετέχει προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί το σώμα του ως όργανο, και να αναπαράγει, κυρίως με τη φωνή του αλλά όχι μόνο, μπροστά σε ένα μικρόφωνο τους ήχους που ακούει από ένα μεγάφωνο μπροστά του.
Οι φωνές αναπαράστασης ηχογραφούνται και σταδιακά στέλνονται ως ήχοι προς μίμηση στους νέους συμμετέχοντες. Έτσι δημιουργείται συνεχώς ένα ηχοτοπίο που ανανεώνεται από το ίδιο το κοινό.
Στο πλαίσιο του Tuned City αξιοποιήθηκε ο αρχαιολογικός χώρος με σεβασμό στην ιστορία του.
Η μέρα έκλεισε με την υπέροχη μουσική περφόρμανς της Σαβίνας Γιαννάτου με την καλλιτέχνιδα AGF (aka Antye Greie-Ripatti) και με τη συμβολή του κοντραμπασίστα Δημήτρη Τίγκα. Με αφετηρία την Κασσάνδρα, την κόρη του Πρίαμου και της Εκάβης, και το μυθιστόρημα Cassandra της Γερμανίδας συγγραφέα Christa Wolf οι τρεις καλλιτέχνες έδωσαν μια παράσταση μίας μόνο ώρας που όμως τάραξε βαθιά το κοινό.
Ειδικά η ερμηνεία της Σαβίνας Γιαννάτου που παλλόταν από ζωώδη εκφραστικότητα αλλά και υψηλό λυρισμό (σπάνιος συνδυασμός) έδωσε το στίγμα της βραδιάς που έκλεισε όταν ερμήνευσε μετά από έναν καταιγισμό ηλεκτρονικών ήχων a capella το «Νερατζούλα φουντωμένη, νερατζούλα φουντωμένη, πού είναι τ’ άνθη σου, νερατζούλα, πού είναι τ’ άνθη σου, πού είν’ η πρώτη σ’ εμορφάδα, πού είν’ η πρώτη σ’ εμορφάδα, αχ, και τα κάλλη σου, νερατζούλα, και τα κάλλη σου, φύσηξε βοριάς μια μέρα, αχ, και τα μάρανε, νερατζούλα, αχ, και τα μάρανε» κάνοντας τους μας να νιώσουμε ρίγος και τυχεροί μοιραστήκαμε αυτή τη στιγμή στο αρχαίο θέατρο της Μεσσήνης.
