«Η Ελλάδα έδειξε μεγάλο σεβασμό για τους πρόσφυγες και δεν τους έριξε στη θάλασσα, όπως προσπάθησαν κράτη- μέλη της Ευρώπης. Η Ελλάδα πήρε την καλύτερη απόφαση, θα μείνει στην ιστορία και θα τη θυμόμαστε. Ζούμε θλιβερές καταστάσεις. Βλέπουμε την Ευρώπη να πετά αυτούς τους ανθρώπους στην Τουρκία. Είναι ντροπή. Δεν είναι νόμιμο, δεν είναι ηθικό».
Ο Αi Wei Wei, ο κινέζος σούπερσταρ εικαστικός και ακτιβιστής, χτες το μεσημέρι βρισκόταν στο Μουσείο Κυκλαδικής Tέχνης, όχι μόνο για να μας μιλήσει για την πρώτη έκθεσή του σε ένα αρχαιολογικό μουσείο (από τις πιο πολιτικές και σκληρές εκθέσεις που έχουμε δει το τελευταίο διάστημα), την οποία εμπνεύστηκε απ’ την προσφυγική τραγωδία (τα εγκαίνιά της στις 20 του μήνα),αλλά και για να δηλώσει «πρώτα απ’όλα τον μεγάλο σεβασμό μου για τους Ελληνες που άνοιξαν την αγκαλιά τους και άφησαν τους ξένους να έρθουν».
Μαυροντυμένος, ο Wei Wei, ο καλλιτέχνης που επισκέφτηκε τη Λέσβο και την Ειδομένη, δημιουργώντας και αντιδράσεις σε σχέση με τα κίνητρα και τις επιλογές του (ειδικά, για την επιλογή με το πιάνο στην Ειδομένη), δεν δίστασε να μιλήσει για τα όρια της τέχνης και να εκφράσει τις επιφυλάξεις του για την πολιτική, ζητώντας μας να είμαστε ακτιβιστές και ενεργοί πολίτες .
«Είμαι καλλιτέχνης αυτή είναι η δουλειά μου.Ο καλλιτέχνης προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τη ματιά, το συναίσθημά του για να εκφράσει τον κόσμο να επικοινωνήσει την ευαισθησία του. Κάποιοι το καταφέρνουν καλύτερα άλλοι λιγότερο, όπως εγώ γιατί επέλεξα να γίνω ακτιβιστής».
Μετά από 5 μήνες σε προσφυγικά camp , σε συνοριακές ζώνες μαζί με πρόσφυγες , στην ανατολική Ευρώπη αλλά και τη Μέση Ανατολή, νιώθει άλλος άνθρωπος: «Εζησα, είδα, έμαθα πολλά στη Λέσβο, στην Ειδομένη, στα σύνορα με Τουρκία, στα σύνορα Τουρκίας- Συρίας, στην Λωρίδα της Γάζας. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Επισκέφτηκα πολλά στρατόπεδα, συνάντησα πολλούς ανθρώπους. Προσπαθώ να καταλάβω τις καταστάσεις που βιώνουν, μέσω της έρευνας και της τεκμηρίωσης. Εχω δει και μιλήσει με στρατιωτικούς, μέλη ΜΚΟ, ειδικούς, εκπροσώπους του ΟΗΕ, γιατρούς, διασώστες, ακόμα και διακινητές. Μπορώ να πω ότι δεν είμαι καλός εικαστικός, αλλά είμαι καλός ερευνητής».
Το αποδεικνύουν οι 600 ώρες συνεντεύξεων που κινηματογράφησε. «Η κατάσταση είναι τρελή, ανεξέλεγκτη , γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι δεν έχουν τίποτα. Μόνο μια κουβέρτα. Δεν ήταν προετοιμασμένοι για να γίνουν πρόσφυγες. Τι ζητούν λοιπόν;», αναρωτήθηκε.
Οργισμένος με την Ευρώπη χαρακτήρισε τους ανθρώπους της «ψυχρούς κι αδιάφορους που προσποιούνται ότι τους ενδιαφέρουν τα θύματα ενώ τους έχουν φερθεί τόσο απάνθρωπα. Συχνά μιλάνε για τους πρόσφυγες με μίσος άρα ποια είναι η λύση;».
Την απάντηση την έδωσε μόνος του: «Η δράση . Δεν μπορούμε νε εμπιστευόμαστε τους πολιτικούς πρέπει να τους πιέσουμε, να είμαστε ενεργοί πολίτες, ακτιβιστές όπου υπάρχει ανθρώπινος πόνος. Είναι ένας αγώνας αέναος. Αν δεν τον κάνουμε εμείς θα τον κάνουν τα παιδιά τους».
“Προσπαθώ να καταλάβω τις καταστάσεις που βιώνουν (οι πρόσφυγες), μέσω της έρευνας και της τεκμηρίωσης. Εχω δει και μιλήσει με στρατιωτικούς, μέλη ΜΚΟ, ειδικούς, εκπροσώπους του ΟΗΕ, γιατρούς, διασώστες, ακόμα και διακινητές. Μπορώ να πω ότι δεν είμαι καλός εικαστικός, αλλά είμαι καλός ερευνητής”.
Δεν ξενύχτησε μόνο μαζί με τους πρόσφυγες. Ξενύχτησε και με τους συνεργάτες του («ως τις 4-5 τα ξημερώματα») για το σωστό φωτισμό των έργων του, που καταλαμβάνουν και το Μέγαρο Σταθάτου και το εφαπτόμενο κτήριο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης επί της Νεοφύτου Δούκα. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, καταιγιστικό, στιγμές σοκαριστικό και άλλοτε σατιρικό.
Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του Μουσείου που δίπλα στις μόνιμες προθήκες του εκτίθενται σύγχρονα έργα. Ο Wei Wei πέρασε ώρες κοιτώντας τα εκθέματα και συνομιλώντας με το διευθυντή του Μουσείου Νίκο Σταμπολίδη. Ανάμεσα στα κυκλαδίτικα ειδώλια συναντάς Το Tear Bootle Tear Gas Canister (2016_), φυσίγγια και δακρυγόνα που χρησιμοποίησε η αστυνομία της ΠΓΔΜ κατά των προσφύγων! Συνεχίζοντας πέφτεις πάνω σε ανθρώπινα λείψανα, που κατασκεύασε από πορσελάνη με την αρχαία κινεζική μέθοδο. Θα έπαιρνες όρκο ότι είναι αληθινά. Πάλι ανάμεσα στους θησαυρούς του κυκλαδίτικου πολιτισμού υπάρχει η δική του τεφροδόχος Χους εις χουν από γυαλί και πηλό (2008).
Tyre (2016), έργο απόηχος από τα προσφυγικά camp.
Το έργο Τyre, σωσίβια φιλοτεχνημένα από μαύρο μάρμαρο, αποτελεί πιστή αναπαράσταση εικόνων που συνάντησε στους χώρους της προσφυγικής κρίσης. Μνημειώδες είναι επίσης το iphone wallpaper, ένα καταιγιστικό κολάζ με 12000 φωτογραφίες που τράβηξε ο μανιακός με τη φωτογραφία Wei Wei με το κινητό του από τον Ιανουάριο του 2016 μέχρι τον Απρίλιο του 2016 στη Λέσβο.
Δεν λείπουν και οι αναφορές στο απολυταρχικό κινεζικό καθεστώς, που ευθύνεται και για την 81 ημερών φυλάκισή του σε μυστική φυλακή (το 2011). Μια κάμερα παρακολούθησης από μάρμαρο (τίτλος έργου: Κάμερα Παρακολούθησης σε Βάθρο) γίνεται «μνημείο» της περιόδου παρακολούθησής του από 15 κάμερες κλειστού κυκλώματος στην περιοχή όπου βρισκόταν το εργαστήριό του. Η Μάσκα, έργο σμιλεμένο σε ένα ενιαίο κομμάτι μαρμάρου, είναι η συμβολική καταγγελία του για την επικίνδυνη κυβερνητική αδράνεια ως προς την περιβαλλοντική νομοθεσία στην Κίνα.
Τα φέρετρα, μια εγκατάσταση με γεωμετρημένα αυθαίρετα ξύλινα φέρετρα, είναι η αντίδρασή του για το σεισμό των 8 ρίχτερ το 2008 στο Σετσουάν, με τους χιλιάδες νεκρούς, που οι κινεζικές αρχές αρνούνταν να εξακριβώσουν τα στοιχεία τους. Την ίδια περίοδο ξεκίνησε μόνος του έρευνα για τα θύματα.
Standing Figure (2016), ένα εμβληματικό γλυπτό, επμπνευσμένο από τα κυκλαδίτικα ειδώλια, σε στάση ικεσίας,
Το κύριο έργο που συνομιλεί ευθέως με τα κυκλαδίτικα ευρήματα είναι βεβαίως το Standing Figure (2016) , ένα μαρμάρινο ειδώλιο σε φυσικό μέγεθος, με τα χέρια σε προέκταση και ένα αγγείο μετέωρο στο γόνατο. Ο ίδιος ο Wei Wei το εμφανίζει ως αναφορά στην καταστροφή των αρχαίων έργων τέχνης στην Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα. Θα μπορούσε να αφορά και την καταστροφή των αρχαιολογικών χώρων από τους Ταλιμπάν κ.ο.κ.
Μια αίθουσα είναι αφιερωμένη και στο πολύ γνωστό φωτογραφικό project με πρωταγωνιστή τον προτεταμένο μέσο του, μπροστά από όλα τα μεγάλα αξιοθέατα και μνημεία του κόσμου ( από τον Πύργο του Αιφελ και το Ράιχσταγκ μέχρι το Κολοσέο και την οπερα του Σίδνεϊ)
«Δουλεύω σαν τρελός δουλεύω σαν μανιακός αλλά πραγματικά δεν ξέρω αν μπορώ να βοηθήσω (τους πρόσφυγες)», παραδέχεται. «Χρειάζομαι βοήθεια κι εγώ. Προσπαθώ να μάθω, προσπαθώ να πάρω την σωστή απόφαση, να δώσω φωνή στους ανθρώπους. Χρειάζεται πολύ ενέργεια για αυτό. Προσπαθώ».
*Αi Wei Wei at Cycladic. 20 Μαίου- 30 Οκτωβρίου, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Νεόφυτου Δούκα 4, Βας.Σοφίας και Ηροδότου 1. Επιμελητής της έκθεσης είναι ο Michael Frahm.
