«Τα Παράλογα» του Μάνου Χατζιδάκι

Το 1976, το δίδυμο Χατζιδάκις και Γκάτσος σφραγίζουν μουσικοποιητικά το έτος με το έργο τους «Τα Παράλογα». Στο οπιθόφυλλο των…Παράλογων, ο ίδιος ο συνθέτης σχολιάζει με καυστικότητα «Τα Παράλογα είναι ένας κύκλος λαΪκών τραγουδιών για σιωπηλή και κατ’ ιδίαν ακρόαση. Το θέμα των τραγουδιών είναι η αθάνατη Ελλάδα σ’όλη την ένδοξη διαδρομή της και γι’αυτό απαιτείται απ’τους ακροατές προσήλωση, θρησκευτικότης και ει δυνατόν νηστεία- χωρίς να σημαίνει αυτό ότι Τα Παράλογα πρέπει να ακούγονται μόνο τη Μεγάλη Παρασκευή. Τα Παράλογα αποτείνονται σε μια σιωπηλή κατηγορία ανθρώπων που δύσκολα συναντά κανείς στον Ελλαδικό χώρο. Κι εδώ είναι η τόλμη αυτής της εργασίας. Περιττό να προσθέσω, ότι η συμμετοχή τόσων εθνικών κεφαλαίων στην ερμηνεία του έργου, καθιστά τον δίσκο γνήσια εθνικόφρονα χωρίς αμφισβήτηση για το ήθος και για τους στόχους του. Μουσικά, το έργο ανήκει στις νεώτερες αντιλήψεις μου περί τραγουδιού και μουσικής.»

Τις φωνές τους στα Παράλογα δανείζουν η Μελίνα Μερκούρη, η Μαρία Φαραντούρη, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Ηλίας Λιούγκος και, αναπάντεχα, ο Μίκης Θεοδωράκης, για πρώτη και τελευταία φορά τραγουδώντας σύνθεση άλλου δημιουργού στο τραγούδι Ελλαδογραφία.

Η ιστορία πίσω από τα Παράλογα κρύβεται τεχνιέντως και έντεχνα πίσω από τις ποικίλες δραστηριότητες και δημιουργίες του Μάνου Χατζιδάκι εκείνη την περίοδο της ζωής του. Έχει συμπληρώσει μία τετραετία από τότε που γύρισε από την Αμερική, έχει αναλάβει το 1975 καθήκοντα αναπληρωτή γενικού διευθυντή της Λυρικής Σκηνής. Το ίδιο έτος, λίγο πριν έρθουν στο φως Τα Παράλογα δηλαδή, ο Χατζιδάκις παρουσιάζει στο κοινό το Τρίτο Πρόγραμμα στη νέα του μορφή το οποίο με βάση το σημείωμα του ίδιου, προοριζόταν να επέμβει δυναμικά στον ελληνικό πολιτιστικό χώρο με ολόκληρες σειρές εκδηλώσεων- όχι μόνο ραδιοφωνικές εκπομπές- έτσι ώστε να προσφέρεται «μια υψηλού επιπέδου ψυχαγωγία με σαφείς εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς στόχους». Οι στόχοι του ήταν «η διερεύνηση του ελλαδικού χώρου στο σήμερα και στο παρελθόν, η φυσική σύνθεσή μας με τα σύγχρονα διεθνή ρεύματα στην τέχνη και στη σκέψη. Τα βιώσιμα στοιχεία των ξένων πολιτιστικών ρευμάτων και η σωστή μεταφορά στον τόπο μας. Η πληροφόρηση και η δημιουργία αφυπνιστικών ερεθισμών σε προβλήματα σκέψης και Τέχνης.» Και κλείνοντας, ο μεγάλος δημιουργός εκφράζει την ελπίδα του για τη συμπαράσταση όλων των δυνάμεων της χώρας σε αυτό το καθαρά εκπαιδευτικό έργο που θέλησε να προσφέρει στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης.

Η ενασχόληση του Μάνου Χατζιδάκι με θέματα καλλιτεχνικής διοίκησης –ας θυμηθούμε πως – επιβεβαιώνει θριαμβευτικά τη διαδικασία της καλλιτεχνικής του ωρίμασης όπου, τελικά, ο κάθε δημιουργός εκτός από το δικό του γέννημα κοιτά και τον ίδιο τον άνθρωπο, στην προκειμένη περίπτωση επρόκειτο για ανθρώπους που έβγαιναν από ένα δικτατορικό καθεστώς και έπρεπε να έρθουν σε επαφή με τα ερεθίσματα της διανόησης και της τέχνης όπως διαμορφωνόταν μέχρι τότε εκτός συνόρων το συντομότερο δυνατό. Και το πολιτιστικό έργο του Χατζιδάκι για το οποίο είχε «βαθύτατη επίγνωση ευθύνης» ήταν μια σοβαρή και αναγκαία μετάγγιση πολιτισμού. Κοντά σε αυτό, εξ’ ίσου σημαντική ήταν και η πραγματική επαφή των ανθρώπων της περιόδου με την πραγματική ελληνική τέχνη και παράδοση μακριά, όμως αυτή τη φορά, από το πρίσμα ενός εθνικόφρονος απολυταρχισμού. Έχει μόλις αναλάβει τη θέση του διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, θέση στην οποία βρισκόταν μέχρι το 1982. Παράλληλα, ο Νίνο Ρότα, ο Πιοβάνι, ο Ρίχτερ και ο Ζαμπέτας. Ποικίλα μουσικά ακούσματα και ερεθίσματα που αποτυπώνονταν όχι μόνο στις παρτιτούρες του συνθέτη αυτή τη φορά αλλά και στη μουσική ανατροφή του κοινού.

 Το 1976 υπήρξε γενικά ένα περίεργο μουσικό έτος αφού σιγά σιγά έσβηνε η φλόγα των επαναστατικών και πολιτκών τραγουδιών που είχαν ευτυχήσει μέσα στην γενική αποδοχή των προηγούμενων χρόνων. Σε αυτήν την καμπή, ο Χατζιδάκις «απάντησε» με Τα Παράλογα και την Αθανασία. Αξίζει να αναφερθεί το γεγονός πως ο ενθουσιασμός του Χατζιδάκι με την πρόταση και η έγκριση και στήριξη του εκείνη τη χρονιά έδωσαν τη ραδιοφωνική εκπομπή σταθμό «Εδώ Λιλιπούπολη». Η αρχικά ακροαματική αποτυχία του εγχειρήματος απογοήτευσε τους συντελεστές της που ήθελαν να προχωρήσουν στη διακοπή του προγράμματος. Ο Μάνος Χατζιδάκις υποστήριξε σθεναρά το έργο αυτό και με τις απαραίτητες αλλαγές και προσαρμογές καταλήξαμε στη θρυλική Λιλιπούπολη που διασκέδαζε μικρούς και μεγάλους, εκπαιδεύοντας τους μεν και «κλείνοντας το μάτι στους δε».

http://youtu.be/fhGhVVyUA44

Φέτος συμπληρώνονται 90 χρόνια από τη γέννηση του κορυφαίου Έλληνα συνθέτη και με αυτή την αφορμή, η εφημερίδα Επένδυση κυκλοφορεί και προσφέρει στους αναγνώστες της μια συλλεκτική σειρά από 18 CD με 22 από τα σημαντικότερα έργα του. Τα Παράλογα είναι το δεύτερο άλμπουμ που θα κρεμαστεί στα περίπτερα. Η σειρά θα κυκλοφορήσει για πρώτη και τελευταία φορά σε συλλεκτικές συσκευασίες μικρογραφίας βινυλίου και κάθε άλμπουμ συνοδεύεται από πολυσέλιδο ένθετο με χειρόγραφες σημειώσεις του δημιουργού, τους στίχους των τραγουδιών και σπάνιο αδημοσίευτο υλικό.