Στην Αγκαλιά του Φιδιού (El abrazo de la serpiente) ****1/2*
Αργεντινή, Κολομβία, Βενεζουέλα, 2015, Ασπρόμαυρο
Σκηνοθεσία: Ciro Guerra
Πρωταγωνιστούν: Nilbio Torres, Jan Bijvoet, Antonio Bolivar
Διάρκεια: 125’
Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο λαογράφος Theodor Koch Grunberg βρίσκεται σε ημιθανή κατάσταση στις όχθες του Αμαζονίου συνοδευόμενος από δύο γηγενείς. Υπόσχεται στον έναν από τους δύο να τον επανενώσει με την εδώ και χρόνια χαμένη φυλή του, αρκεί να του δώσει ένα μαγικό φυτό που θα τον γιατρέψει απ’ ό,τι καταστρέφει το σώμα του. Μερικά χρόνια αργότερα, ο Αμερικάνος εξερευνητής Richard Evans πραγματοποιεί ένα ανάλογο ταξίδι, αναζητώντας το ίδιο άνθος και θα συναντηθεί με έναν ιθαγενή, ο οποίος μπορεί να τον βοηθήσει στην αναζήτησή του, αρκεί να ανακτήσει τη μνήμη του. Μυστικιστικό, άλλοτε γαλήνιο σαν το θρόισμα των φύλλων και άλλοτε ψυχεδελικό σαν τριπάρισμα με πεγιότε, το βαθιά υπαρξιακό πόνημα του Ciro Guerra μεθά τα μάτια με την ασπρόμαυρη ομορφιά του και φυτεύει στον εγκέφαλο το σπόρο της διερώτησης σχετικά με θέματα που αφορούν στον υλικό κόσμο αλλά και στο μεταφυσικό.
Και ενώ λέμε πως ο υπαρξισμός στον κινηματογράφο τείνει να σμικρυνθεί σε απλές διερωτήσεις περί του γιατί ήρθαμε εδώ, που είναι αυτοί που θα διαδεχθούν τα ονόματα του Tarkovsky, του Tarr, του Bergman, ακόμα και του Herzog, στερεοτυπικά με το βλέμμα στην Ευρώπη, κάτι σαλεύει στην άλλη άκρη του Ατλαντικού και μάλιστα όχι στο Βορρά της Αμερικάνικης Ηπείρου. Κάπου μέσα στα δάση του Αμαζονίου διαδραματίζεται ένα φιλμ που καταπιάνεται με ακριβώς αυτά τα θέματα, χωρίς να παύει να έχει τα πόδια του καρφωμένα και σε αυτόν τον κόσμο. Μόνο ο νους θα ταξιδέψει σε όποια διερώτηση είχε ποτέ ο άνθρωπος για αυτό που δεν μπορεί να αγγίξει αλλά υποθέτει πως υπάρχει. Στην (συγκεκριμένη) Αγκαλιά του Φιδιού, τα λέπια δεν είναι κρύα και απειλητικά, όχι όπως θα μάντευε κανείς, αλλά η ίδια η πράξη του εναγκαλισμού ποτίζεται από την οπτικοακουστική μαγεία του Κινηματογράφου που απορεί και επιχειρεί να απαντήσει αντί απλώς να κλείσει με ένα ακάλυπτο ερωτηματικό. Έστω και αν αυτή η απάντηση λήγει σε τρεις τελείες, για να συμπληρώσει ο θεατής την πρόταση που του δόθηκε να συνεχίσει.
Στον οπτικά υπέροχο ασπρόμαυρο κόσμο του Guerra, οι ερωτήσεις και οι σχολιασμοί ποτέ δε σταματούν. Πρόκειται για μια πραγματική Οδύσσεια, με τις εμπειρίες, τους κινδύνους, τη νέα όψη του κόσμου μετά το τέλος του ταξιδιού και το νόστο όχι ως κάτι το γεωγραφικό, αλλά ως επιστροφή στις ρίζες. Οι δυτικοί πρωταγωνιστές εισάγονται σε έναν κόσμο που έχει αρχίσει να χάνει το παρθένο του στοιχείο, από τότε που η κάθε ιεραποστολή ανακάλυψε τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει η γη των «Κανιβάλων». Που ακόμα και όσοι δεν έχουν υποταχθεί στον νέο τους κατακτητή, νιώθουν τις μέρες τους να τελειώνουν και παραδίδονται στην παρακμή και την παραβίαση των κανόνων. Τους οποίους είτε οι ίδιοι, είτε η Μητέρα Γη έθεσαν για την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης. Και από εκεί ξεκινούν τα ερωτήματα. Ποιος είναι ο πραγματικός κανίβαλος; Ο ιθαγενής ή ο ημίτρελος ιεροκήρυκας που θα προσφέρει το σώμα του για τροφή στους υπηκόους του; η γνώση αλλοτριώνεται όταν προστεθούν νέα στοιχεία μέσα της ή εμπλουτίζεται; Ο κόσμος έχει φωνή την οποία αρνούμαστε να ακούσουμε; Γιατί δενόμαστε τόσο πολύ με αντικείμενα και ανθρώπους; Και τελικά, πως ήταν η Δημιουργία;
Από σκηνοθετική άποψη, τίποτα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως περιττό στο δημιούργημα του σκηνοθέτη. Κάθε πλάνο του, είτε για αισθητικούς λόγους, είτε ως απεικόνιση της πλοκής καθαυτής υπάρχει ως ζωτικό μέρος ενός ολοκληρωμένου συνόλου. Πολλοί βιάστηκαν να μιλήσουν για τη συγγένεια της ταινίας με το Νεκρό του Jarmusch. Αυτό καλύπτει μεν ένα μέρος της ταινίας, αλλά εμένα μου θύμισε και άλλα φιλμικά δημιουργήματα που συγγενεύουν περισσότερο με τη λογική της ταινίας. Το Αντρέι Ρουμπλιόφ, το Αγγίρε, το A Field In England και το 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος όταν αποφασίζει να γίνει ψυχεδελικό. Ταινίες, δηλαδή, που τοποθετούν τον άνθρωπο ως έναν σπόρο μπροστά στο άπειρο και ανίκητο κόσμο που τον περιβάλλει, που αναρωτιούνται σχετικά με τη διάδοση του «πολιτισμού» και καταλήγουν στο κυνηγητό των παγανιστών, ή που, πολύ απλά, προσπαθούν να μεταφέρουν επακριβώς το πώς είναι ένα τριπ υπό την επήρεια ψυχεδελικών ουσιών. Μια ποικιλία την οποία ο σκηνοθέτης δένει και δημιουργεί έναν κινηματογράφο προσωπικό, τόσο όταν κυριολεκτεί, όσο και όταν μιλά μεταφορικά (το πλάνο με τον ιαγουάρο είναι η καλύτερη μεταφορά που θα δείτε εδώ και πολύ καιρό).
Ειλικρινά, δεν ξέρω σε τι άλλο μπορώ να σταθώ μιλώντας για αυτή την ταινία. Στις ερμηνείες των πρωταγωνιστών οι οποίες κάθε άλλο παρά αφύσικες φαντάζουν; Στην ιδιοφυή εισαγωγή σε μια σεκάνς της μεταμοντέρνας θεωρίας του πραγματικού και του υπερπραγματικού και της σύνδεσής του με την παράδοση των φυλών της Νότιας Αμερικής; Στο θέμα της συγχώρεσης που θίγεται με τρόπο βαθύτατα φιλοσοφικό; Η λίστα είναι ατελείωτη, πραγματικά, και από ένα σημείο κι έπειτα απερίγραπτη. Διότι, όπως με τις ταινίες που έχουν αυτό το βάθος, η επαναληπτική της προβολή και το πέρασμα του χρόνου θεωρούνται απαραίτητα προκειμένου να φτάσουμε σε μια αποκρυσταλλωμένη άποψη. Γιατί, ακριβώς, δε βλέπεται, βιώνεται. Θα σας απορροφήσει, να είστε σίγουροι.
Η Κιβωτός των Ανθρώπων (Francofonia) *****
Γαλλία, Γερμανία, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Aleksandr Sokurov
Πρωταγωνιστούν: Johanna Korthals Altes, Louis-Do de Lencquesaing, Vincent Nemeth
Διάρκεια: 90’
Το Παρίσι καταλαμβάνεται από τους Ναζί και, ανάμεσα στα «λάφυρά» τους περιλαμβάνεται και το Λούβρο. Προκειμένου να διασωθούν τα έργα που περιλαμβάνονται σε αυτόν, ο αξιωματικός Franz Wolff-Metternich συνεργάζεται με τον τότε διευθυντή του Λούβρου, Jacques Jaujard, προκειμένου να στήσουν μια αποστολή που θα σώσει τα τεκμήρια του ανθρώπινου πολιτισμού από τα δεινά του πολέμου. Για μια ακόμα φορά ο Sokurov απασχολείται με τα «μουσειολογικά» του ενδιαφέροντα και στήνει μια ταινία που άλλοτε φτάνει στο όριο του ντοκιμαντέρ με την παράθεση αρχειακού υλικού, άλλοτε φλερτάρει με το nouvelle vague παράλογο, ενώ δείχνει να συνομιλεί και με τον τρόπο που παρουσιάζει την Ιστορία ο Peter Watkins. Το αποτέλεσμα είναι ενημερωτικό και εικαστικά ενδιαφέρον, αλλά δυσπρόσιτο στην αποκωδικοποίηση, καθώς χρησιμοποιεί συγκεκριμένους συμβολισμούς και η αφήγησή του δεν είναι απόλυτα γραμμική. Τολμώ να πω ότι σε σημεία μου θύμισε μέχρι και το Χίτλερ: Μια Ταινία Από Τη Γερμανία. Δεν ξέρω σε ποιο ακριβώς κοινό απευθύνεται η συγκεκριμένη ταινία. Σε μουσειολόγους; Ιστοριοδίφεις; Ακραίους σινεφίλ; Το μόνο για το οποίο είμαι σίγουρος είναι πως αν συγκρίνουμε αυτήν την ταινία με όλη την τελευταία παραγωγή του Godard, ο Sokurov βγαίνει κερδισμένος. Και πως επίσης πρέπει να την ξαναδώ προκειμένου να συνδέσω τα κομμάτια της. Ο βαθμός μπαίνει προβοκατόρικα για να εξάγετε τα δικά σας συμπεράσματα.
Suntan ***1/2**
Ελλάδα, 2016, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Αργύρης Παπαδημητρόπουλος
Πρωταγωνιστούν: Μάκης Παπαδημητρίου, Έλλη Τρίγκου, Dimi Hart
Διάρκεια: 104’
Η Αντίπαρος το χειμώνα είναι ένα νησί σχεδόν νεκρό, που δεν προσφέρει καμία συγκίνηση στον σαραντάρη γιατρό Κωστή που φτάνει εκεί για να αναλάβει την κλινική. Το καλοκαίρι, όμως, θα του φέρει και το πρώτο χαμόγελο, καθώς θα γνωριστεί με μια νεαρή παρέα, ξεχωρίζοντας τη δεκαεννιάχρονη Έλλη, μια κοπέλα που σφύζει από ζωή και ερωτισμό. Ο Κωστής θα παρασυρθεί σε αυτό το καλοκαιρινό διαρκές όργιο, δίνοντας όλα του τα αισθήματα στην Έλλη. Μια κίνηση που, αν και θα ξυπνήσει επιτέλους τη χαμένη του ζωντάνια, δε θα καταλήξει σε κανένα happy end. Αργύρη Παπαδημητρόπουλε, τα θερμά μου συγχαρητήρια, έκανες την καλύτερη (μέχρι στιγμής τουλάχιστον) ταινία σου. Ανέδειξες το Ελληνικό καλοκαίρι τόσο με τους φωτεινούς του τόνους όσο και με μια σαρδόνια ματιά, αλλά κυρίως, έδωσες χώρο στο Μάκη Παπαδημητρίου να αποδείξει πόσο μεγάλος ηθοποιός είναι. Αναδεικνύεις και ένα νέο ταλέντο σαν την Έλλη Τρίγκου και συνθέτεις ένα έργο σκοτεινά αισθησιακό και, πάνω απ’ όλα, προσγειωμένα πικρό και ανθρώπινα τρομακτικό. Σενάριο σφιχτοδεμένο και τολμηρό, ιδιαίτερη σκηνοθεσία και περιμένουμε να σε δούμε να μεγαλουργείς και στο μέλλον.
Το Μάθημα (Urok) ***1/2**
Βουλγαρία, Ελλάδα, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Kristina Grozeva, Petar Valchanov
Πρωταγωνιστούν: Margita Gosheva, Ivan Barnev, Ivan Savov
Διάρκεια: 111’
Η δασκάλα Αγγλικών και υπάλληλος σε συμβολαιογραφείο, Nadezda, προσπαθεί να ανακαλύψει ποιος μαθητής της κλέβει λεφτά από τους συμμαθητές του, ενώ παράλληλα προσπαθεί να αντιμετωπίσει τα οικονομικά προβλήματά της. Όταν το σπίτι της μπει σε πλειστηριασμό και έχει μόλις τρεις μέρες μέχρι να αποπληρώσει το χρέος, θα πρέπει να κινήσει ουρανό και γη για να βρει τα χρήματα. Μέχρι που, όμως, θα φτάσει όταν οι κακοτυχίες προκύπτουν η μια μετά την άλλη ενώ ο εγωισμός της δεν την αφήνει να δώσει την εύκολη λύση στο πρόβλημά της; Αξιολογότατο ντεμπούτο, ανθρώπινα φεμινιστικό που, παρά την προβλεψιμότητά του, δε σταματά να προκαλεί αγωνία. Η Margita Gosheva είναι εξαιρετική στον πρωταγωνιστικό ρόλο, αφήνοντας τα ψυχολογικά της διλήμματα να φανούν χωρίς να καταφεύγει σε υπερβολές. Ίσως κάποιοι βρουν το σενάριο υπερβολικό, αλλά με ένα τέτοιο τέλος όπως αυτό που κλείνει την ταινία, θα του συγχωρήσουν τα όσα «ατοπήματα». Και, για να μην ξεχνιόμαστε, πρόκειται περί ντεμπούτου.
10 Cloverfield Lane *****
ΗΠΑ, 2016, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Dan Trachtenberg
Πρωταγωνιστούν: Mary Elizabeth Winstead, John Goodman, John Gallagher Jr.
Διάρκεια: 103’
Ύστερα από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, η Michelle ξυπνά κλειδωμένη και αλυσοδεμένη στο υπόγειο ενός σπιτιού. Γνωρίζει τους κατοίκους του σπιτιού, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι έψαξαν για καταφύγιο σε αυτό το καταφύγιο έπειτα από μια επίθεση απροσδιορίστου φύσεως. Αν και προσπαθεί αρχικά να αποδράσει, η Michelle αρχίζει να προσαρμόζεται στη ζωή στο καταφύγιο, χωρίς, όμως, να ξέρει τι πραγματικά συμβαίνει έξω από αυτό. Σύντομα, όμως, θα ανακαλύψει ότι αυτή η απειλή την οποία ο Howard ισχυρίζεται ότι μαστίζει τον έξω κόσμο, δεν αναιρεί την απειλή που υπάρχει εντός των τειχών. Πολύ ευχάριστη έκπληξη, ένα κλειστοφοβικό θρίλερ γεμάτο ένταση, που, αν και spin-off του Cloverfield τολμώ να πω πως το ξεπερνά. Και αυτό γιατί δε βασίζεται στο γερασμένο άλογο του found footage, αλλά αντιθέτως στο σενάριο, στην ερμηνεία, στο μαύρο χιούμορ και τη διαρκή ένταση. Στο μυστήριο που πολλοί ξεχνούν ότι είναι βασικό συστατικό σε ένα καλοστημένο θρίλερ και χαώνονται με περίπλοκα ή χιλιοφορεμένα κλισέ. Δεν πρωτοτυπεί, αλλά προσφέρει το σασπένς το οποίο ο θεατής πληρώνει για να δει. Και ίσως να την ξανατιμήσει με παρέα όταν ζητηθεί «ένα καλό θρίλερ».
Έντι ο Αετός (Eddie the Eagle) *1/2****
Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Γερμανία, 2016, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Dexter Fletcher
Πρωταγωνιστούν: Taron Egerton, Hugh Jackman, Christopher Walken
Διάρκεια: 105’
Ο Michael Edwards, γνωστός και ως Eddie The Eagle, δεν είναι και το μεγαλύτερο ταλέντο στην ιστορία του σκι. Για την ακρίβεια είναι απαίσιος άλτης, δεν έχει ούτε τον εξοπλισμό, ούτε τις φυσικές δυνατότητες, ούτε και την πείρα ώστε να πραγματοποιήσει το όνειρό του και να γίνει . η αφοσίωσή του και η συνεργασία του με τον προπονητή Bronson Peary μπορούν να τον φέρουν πιο κοντά στο στόχο του. Αν και προσπαθεί να ενδυθεί το ρόλο του δράματος, τα αποτελέσματα είναι κωμικά και όχι με την καλή έννοια. Ο Taron Egerton αποδεικνύεται ανεπαρκής στο ρόλο του, μηδενίζοντας το όποιο βάθος έχει ο χαρακτήρας του και στερώντας τη δραματικότητα όταν αυτή φωνάζει πως είναι αναγκαία. Ο Hugh Jackman περνά απαρατήρητος και η συγκίνηση δεν έρχεται ποτέ σε μια ταινία ολότελα επίπεδη.
Το Λευκό Πραξικόπημα (El Golpe blanco)
Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, 1975, Ασπρόμαυρο
Σκηνοθεσία: Walter Heynowski, Gerhard Scheumann
Διάρκεια: 70’
Ένα αγνοημένο για χρόνια ντοκιμαντέρ που αφορά σε μια από τις πιο αιματοβαμμένες στιγμές της Νότιας Αμερικής ανασταίνεται επί της οθόνης. Το 1975 οι Walter Heynowski και Gerhard Scheumann γυρίζουν ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με το πραξικόπημα του Augusto Pinochet απέναντι στον Πρόεδρο της Χιλής, Salvador Aliende, ένα γεγονός που έλαβε χώρα μόλις δύο χρόνια νωρίτερα. Ανάμεσα στις φρικωδίες που έλαβαν χώρα κατά το πραξικόπημα, εξετάζεται και ο ρόλος της CIA στην χρηματοδότηση και άνοδο σε ισχύ του Pinochet. Αποκαλυπτικό όσο και διαχρονικό και μάλιστα τολμηρό για την εποχή του αν αναλογιστούμε το χωροχρόνο στον οποίο πραγματοποιήθηκε.
