Η «Ανθούσα», ένα ερειπωμένο σπίτι χτισμένο στο βουνό κοντά στην Αθήνα, φύλαξε τα γράμματα ενός μεγάλου έρωτα. Τα μάζεψε η ζωγράφος Λίλα Πολενάκη και τα έφερε μπροστά μας σαν σε ασημένιο δίσκο. Η μοίρα μιας αλληλογραφίας είναι άδηλη, συνήθως χάνεται μαζί με τους επιστολογράφους. Αυτή η αλληλογραφία έγινε έργο τέχνης ευαίσθητο και συγκινητικό. Ευγνωμοσύνη.
Τα χρωματιστά μου γράμματα προς εσένα. Χρώματα σαν ουρανός και πασχαλιές ανοιχτές, ξέρεις, οι πιο ανοιχτόχρωμες, εκείνες που φέρνουνε την άνοιξη στο βουνό μου. Λένε ότι βουνό με βουνό δε συναντιούνται, αλλά τα δικά μας βουνά σμίξανε. Δεν έχεις δίκιο όταν λες ότι μόνο η Ελλάδα είναι παράδεισος. Ο ίδιος Θεός έφτιαξε και το δικό σου βουνό καταμεσής στη χώρα σου. Έφτιαξε τις Άλπεις σου κι εσένα, τον άγγελο που μαζεύει τα παιδάκια γύρω του σαν το Χριστό. Σε θαυμάζω που είσαι δασκάλα του Δημοτικού. Παράδεισος να χαρίζεις τη μέρα σου στα παιδάκια. Παράδεισος κάθε μέρα να είσαι εκεί στον καθαρό αέρα που σου πλένει την ψυχή. Και ας κάνει τόσο κρύο. Σε σκέφτομαι και σου γράφω, κάθε μέρα θα σου ταχυδρομώ τα γράμματά μου γιατί το ξέρω εσύ θα τα φυλάς μέσα στην καρδιά σου.
Όταν ήρθες να μείνεις κοντά μου, στο δικό μου το βουνό, τα έφερες όλα μαζί σου, πίσω σ’ εμένα να τα ‘χουμε κι οι δυο μας φυλαχτά. Τα γύρισες εκεί από όπου ξεκίνησαν για να μη χαθούνε στις παγωμένες πλαγιές με τα εντελβάις. Καλύτερα εδώ που γεμίζει χαμομήλι το κατώφλι του σπιτιού του πατέρα μου κάθε άνοιξη. Γέμισες τρεις βαλίτσες με αυτά τα απαλά, ανάλαφρα φακελάκια, τα ανοιχτά γαλάζια, τα ανοιχτά λιλά και τα ανοιχτά πράσινα. Σαν φτεράκια σε ακολουθήσαν. Κι εγώ που τα έστελνα ένα ένα τα είχα τώρα όλα εδώ γύρω μου, ανοιγμένα, και τα ‘βλεπα κάθε μέρα, ώσπου να γίνουν κι αυτά κι εγώ αέρας του βουνού, ψυχή μου. Ξαναζούσα εκείνο το μακρύ χειμώνα που σου έγραφα με μελάνια γαλάζια και πράσινα και μωβ. Σου έγραφα πόσο σε αγαπώ.
Τα φύλαγες σαν πολύτιμες πεταλούδες και αλογάκια της Παναγίτσας. Τα φύλαγες μέσα στις τρεις βαλίτσες σου σαν τα πιο ακριβά αγαθά. Δεν έφερες στολίδια και μεταξωτά ρούχα αλλά έφερες μαζί σου τα στολίδια της ψυχής σου. Τα γράμματα που σου έγραφα σε τσιγαρόχαρτα, σε χρώματα παστέλ, τα ανοιγμένα χιλιοδιαβασμένα γραμματάκια. Τι φοβόσουνα, μάτια μου, ότι θα απομείνω μια μέρα ορφανός, χωρίς αυτά; Ποτέ, πιστεύω, ερωτική αλληλογραφία δεν τιμήθηκε περισσότερο. Δεν έχασες κανένα. Ήταν όλα μέσα στους πολύτιμους φακέλους τους, ανοιγμένους από τη μέσα μεριά. Ευανάγνωστα, προσεγμένα, σαν φωτάκια χαράς. Παραταγμένα, αέρινα, ανοιξιάτικα, αμέτρητα, σαν τον έρωτά μου.
Ήτανε η προίκα σου κι έλεγες πάντα ότι εγώ σου την είχα κεντήσει σιγά σιγά. Όταν ήρθες με τις τρεις βαλίτσες, το πρώτο πράγμα που εξασφάλισες μέσα στο ανεμοσκόρπισμα του σπιτιού μας ήταν τα γράμματά μου. Τσιγαρόχαρτα σαν φλούδα κρεμμυδιού — έτσι τα λέγανε αυτά τα λεπτά χαρτιά στη χώρα με τα εντελβάις, φύλλα κρεμμυδιού. Onion skin.
Τα βλέπω γύρω μου τώρα παραταγμένα σαν σε όνειρο. Σε μια ομίχλη, σαν πάχνη πρωινή στο βουνό. Σαν να είμαστε οι δυο μας αγκαλιασμένοι πάνω στα σύννεφα που υπερίπτανται πότε στις Άλπεις και πότε στα βουνά της Αττικής. Τα διαβάζω και τα ξαναδιαβάζω και κλαίω που τα φύλαξες. Δώρα και φυλαχτά στο γάμο μας τα χαρτάκια σε παστέλ χρώματα, τους ανοιγμένους φακέλους που είχανε ταξιδέψει άλλη μια φορά πριν από χρόνια, φτερωτή παρακαταθήκη της αγάπης μου για σένα. Φεύγανε από τα χέρια μου και έρχονταν σ’ εσένα, μα εσύ, αέρινη ψυχή, τά φερες πίσω μαζί σου, αέρινα, χάρτινα τούβλα για να χτίσουμε το σπίτι μας. Ενθύμια της ευτυχίας που ζήσαμε όταν από δυο μακρινά βουνά γράφαμε μηνύματα και τα ρίχναμε στα σύννεφα.
Λεπτά και διάφανα σαν φτεράκια λιμπελούλας. Διαπιστευτήρια μεγάλης αγάπης. Εκείνη την ημέρα του σεισμού όταν τα χάσαμε όλα, τα βρήκα κάτω απ’ τα ερείπια και βαστούσανε την αναπνοή τους, ζωντανά τα τσιγαρόχαρτα μέσα στους παστέλ φακέλους. Εσύ είχες φύγει για πάντα και δε λάβαινες πια γράμματα. Τα παρέταξα το ένα δίπλα στο άλλο για σένα, αγάπη μου, στέλνοντάς τα ξανά σ’ εσένα, αγάπη μου γλυκιά, που μου χάρισες δυο φορές τον εαυτό σου και εμένα μαζί. Μου έφερες τότε πίσω το νεανικό μου εαυτό. Με έφερες αντιμέτωπο με τον εαυτό μου. Με την αγάπη μας. Ανάλαφρη κι αυτή σαν τα φτερά της λιμπελούλας.
Στα σύννεφα τώρα τα γράμματά μας με τους παστέλ φακέλους ανοιγμένους σαν φτεράκια δίπλα-δίπλα ο ένας στον άλλον. Διαπιστευτήρια της αγάπης μας.
Στην αισθητική επικράτεια της Λίλας Πολενάκη στην καρδιά της Αθήνας εκτίθενται τα καινούρια της ζωγραφικά έργα με τίτλο «Ανθούσα». Το όνομα που εμφανίζεται σε μια μαρμάρινη επιγραφή στην είσοδο της εγκαταλειμμένης κατοικίας που πρόσφερε το υλικό και την έμπνευση για την ενότητα αυτή. Είναι οι επιστολές που δυο αγαπημένοι, ένας άντρας από την Ελλάδα και μια γυναίκα από την Ελβετία, αντάλλαξαν στις αρχές της δεκαετίας του ’60.
Η Ευφροσύνη Δοξιάδη επισκέφτηκε την έκθεση και θέλησε να δώσει φωνή και λέξεις στην παλιά σχέση που φυλάχτηκε από το παλιό σπίτι και τροφοδότησε την εικαστική ανάστασή της από μια σύγχρονη καλλιτέχνιδα.
