Ένα νέο site specific project στο Άργος και τις Μυκήνες φέρνει το «Υψηλόν» σε πρώτο πλάνο

20 χρόνια μετά το ιστορικό Φεστιβάλ Άργους (1994-1997), που έχει αφήσει εποχή με τις πρωτοποριακές καλλιτεχνικές του δράσεις, η Ελένη Βαροπούλου επανέρχεται στην αργολική γη,  με ένα νέο site specific project, το  «Διεθνής Τόπος  «ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΟΠΟΣ», Πελοπόννησος / Άργος- Μυκήνες.

Το νέο project που θα πραγματοποιηθεί σε Άργος και Μυκήνες από 3 μέχρι 9 Ιουλίου, περιλαμβάνει ως δίπτυχο, την «Αργολική Industriale», με επεμβάσεις 11 εικαστικών στο εγκαταλελλειμένο εργοστάσιο ΡΕΑ και εργαστήρια και το «Πολύτοπον Ιάννης Ξενάκης».

Το «Πολύτοπον Ιάννης Ξενάκης» θα αποτελέσει  τη γέφυρα ανάμεσα στο παλαιό Φεστιβάλ Άργους και το νέο project, ανάμεσα στο Άργος και τις Μυκήνες, όπου ο Ξενάκης είχε με το δικό του ιστορικό, μουσικό και πολύτεχνο δρώμενο, παρέμβει στο τοπίο των Μυκηνών. Περιλαμβάνει μια σειρά δράσεων, μεταξύ των οποίων τη σκηνική διάλεξη μετά μουσικής «Αρχαιο-λογίες του Ύψους» στο Αρχαίο Θέατρο του Αργους στις 7 Ιουλίου,  που σκηνοθετεί ο Αλέξανδρος Ευκλείδης  με τη συμμετοχή του πιανίστα Στέφανου Θωμόπουλυ και της σοπράνο Τζούλιας Σουγλάκου,

Στην τελική ευθεία πριν τις 7 Ιουλίου, ο Αλέξανδρος Ευκλείδης και η Τζούλια Σουγλάκου μιλούν για το «Πολύτοπον  Ιάννης Ξενάκης», για το «Υψηλόν», για το νέο μεγάλο project της κας Βαροπούλου αλλά κυρίως  για το τί θα δούμε όσοι επισκεφθούμε το Αρχαίο Θέατρο του Αργους την άλλη Παρασκευή.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ: «Στόχος είναι η συνομιλία των σκέψεων περί του υψηλού, με δείγματα της τέχνης του υψηλού, αλλά και, κυρίως, με τον τόπο του υψηλού, που είναι το αρχαίο θέατρο του Άργους»

«Αρχαιο-λογίες του Ύψους», μια σκηνική διάλεξη στο Αρχαίο Θέατρο του Άργους. Πώς προέκυψε ο τίτλος; Οι «Αρχαιολογίες» είναι ένας θεματικός άξονας που πρότεινε η Ελένη Βαροπούλου για το Φεστιβάλ. Και αυτό που κάνουμε είναι, κατά κάποιο τρόπο, μία ανασκαφή σε μία έννοια που συνδέεται ιδιαίτερα με την αρχαιολογία. Οι περί του υψηλού αντιλήψεις καθόρισαν το βλέμμα των αρχαιολόγων (αλλά και του κοινού) απέναντι στα τεχνουργήματα και ιδίως τα αρχιτεκτονήματα του αρχαίου κόσμου. Σε ένα τέτοιο αρχιτεκτόνημα, το Αρχαίο Θέατρο του Αργους, θα παρουσιάσουμε κι εμείς την σκηνική διάλεξή μας μετά μουσικής.

Oι «Αρχαιο-λογίες του Ύψους» δεν είναι μια θεατρική παράσταση με την τυπική έννοια του όρου, αλλά μια σκηνική διάλεξη. Ηταν δική σας  πρόταση αυτό ή της κας Βαροπούλου; H ίδια μάλιστα αναφέρει: «….Πολύτοπον είναι και το πολύτεχνο δρώμενο. Στο ξενακικό σύμπαν σκέψης και δημιουργίας, τα δρώμενα αυτά εμπεριέχουν πολλά στοιχεία: Μουσική, κίνηση, χώρο, φως, διαδρομή…» Περιγράψτε μας τί περίπου θα δούμε.  Η μορφή της σκηνικής διάλεξης, της lecture performance, είναι πολύ διαδεδομένη στο πλαίσιο του μεταδραματικού σκηνικού ιδιώματος. Όταν αποφασίσαμε, με την κ. Βαροπούλου, να κάνουμε μία σκηνική άσκηση πάνω στην έννοια του υψηλού (και μάλιστα σε έναν τόπο του υψηλού, όπως είναι το αρχαίο θέατρο του Άργους) η μορφή της σκηνικής διάλεξης προέκυψε άμεσα ως η πλέον ενδεδειγμένη λύση. Η αμέσως επόμενη επιλογή ήταν η σύμπραξη με δύο εξαίρετους μουσικούς, την Τζούλια Σουγλάκου και τον Στέφανο Θωμόπουλο, καθώς η μουσική είναι η κατεξοχήν τέχνη όπου η εμπειρία του υψηλού γίνεται πιο αισθητή. Επιλέξαμε, λόγω της συνάφειάς τους με τη θεματολογία μας, έργα από το ρεπερτόριο του ύστερου 19^ου και του πρώιμου 20ού αιώνα. Με αυτά τα υλικά, αλλά και με δύο σκηνικά πρόσωπα, φορείς των ιδεών και των εννοιών τις οποίες θίγουμε, θα ανακατέψουμε τη σούπα του υψηλού.

Πώς εντάσσεται η διάλεξη στο αφιέρωμα «ΠΟΛΥΤΟΠΟΝ ΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ»; Συνδέεται κάπως η σκηνική διάλεξη με τον Ιάννη  Ξενάκη; Η έννοια του πολύτοπου προσδιορίζει ακριβώς αυτό το είδος ανοιχτού έργου τέχνης, το οποίο εγκλωβίζει διαφορετικές καλλιτεχνικές ή καθημερινές δραστηριότητες με γνώμονα τον τόπο. Η έννοια του τόπου, κεντρική για τον Ξενάκη, όσο και για το project  «ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΟΠΟΣ», Πελοπόννησος / Άργος- Μυκήνες που εμπνεύστηκε η κ. Βαροπούλου, είναι εκείνη που συνδέει τη σκηνική αυτή διάλεξη με τον Ξενάκη, στο επίπεδο της διανοητικής κατασκευής και της εννοιολόγησης. Όχι, δεν πρόκειται για μια άμεση αναφορά στον Ξενάκη, αλλά για μια συσχέτιση με τα ανοιχτά έργα τέχνης του.

Πώς ακριβώς θα γίνει η συνομιλία  με τα κείμενα φιλοσόφων, ποιητών, λογοτεχνών, μεταξύ των οποίων, Όσκαρ Ουάιλντ, Σλάβοι Ζίζεκ, Ιμμάνουελ Καντ, Γκαμπριέλε Ντ’ Αννούντσιο; Tί συνδέσεις θα μπορεί να βρει ο θεατής μεταξύ των κειμένων; Πώς γίνονται οι συνδέσεις μεταξύ κειμένων και μουσικής; Δεν επιχειρούμε, προφανώς, να λύσουμε το θέμα του υψηλού, ούτε και να δώσουμε απαντήσεις στους θεατές, για κάτι που έχει γίνει αντικείμενο τόσο διαφορετικών και συχνά αντικρουόμενων προσεγγίσεων. Στόχος είναι η συνομιλία των σκέψεων περί του υψηλού, με δείγματα της τέχνης του υψηλού, αλλά και, κυρίως, με τον τόπο του υψηλού, που είναι το αρχαίο θέατρο του Άργους. Το ύφος είναι ξεκάθαρα παιγνιώδες και επικαλείται το χιούμορ περισσότερο από το δέος. Ο διάλογος μεταξύ των κειμένων και της μουσικής βασίζεται άλλοτε σε έννοιες, άλλοτε είναι συνειρμικός. Το πρόσωπο που τα συνδέει θα είμαι εγώ, που ερμηνεύω τον ρόλο του (υ)Ψηλού, ενώ η ηθοποιός Μαριάννα Τζαννή θα δανείσει τη φωνή της στον (προφανώς μη ορατό) ρόλο του Θεού. Θα πρέπει επίσης να αναφερθώ και στην ανάλαφρη, αλλά δεσπόζουσα στο χώρο, αν και φτιαγμένη από χαρτί, σκηνική εγκατάσταση της εικαστικού και σκηνογράφου Χριστίνας Σπανού.

Η δημιουργία αυτή είναι «προσιτή» και κατανοητή στο ευρύ κοινό; Πόσο μυημένο θεωρείτε πως είναι σ΄αυτού του είδους τις παραστάσεις; Προφανώς το ζήτημα του υψηλού δεν αποτελεί ένα πρόβλημα της καθημερινότητας (αν και πολλές εκφάνσεις του εισχωρούν και στις πιο συνήθεις κοινωνικές πρακτικές). Η αντιμετώπισή του είναι μία διανοητική άσκηση. Ποιον αφορά αυτό; Ας αντιστρέψουμε το ερώτημα: ποιον αφορούν οι «προσιτές» και «κατανοητές» παραστάσεις που αναμασούν το αυτονόητο και γεμίζουν αρχαία και νέα θέατρα; Οι διανοητικές ασκήσεις σε τόπους όπως τα αρχαία θέατρα είναι νομιμότερες σίγουρα από τις λαϊκές φιέστες, αλλά δεν μπορούν να τις υποκαταστήσουν.

Πόσο θα συμβάλλει στο τελικό αποτέλεσμα η πραγματοποίηση της σκηνικής διάλεξης μέσα στο Αρχαίο Θέατρο του Αργους; Τα αρχαία θέατρα είναι από τους κατεξοχήν τόπους του υψηλού, καθώς η γερμανική, κυρίως, αρχαιολογία τα προόρισε για εκείνο. Η απαρχή της σκέψης για μια παράσταση περί του υψηλού βασίστηκε στον συγκεκριμένο χώρο.

Πώς προέκυψε η συνεργασία με την κα Βαροπούλου; Πώς νιώθετε που παίρνετε τη σκυτάλη μετά το ιστορικό Φεστιβάλ του Αργους;  Με την κ. Βαροπούλου έχουμε μια μακροχρόνια σχέση εκτίμησης. Θεωρώ πως είναι από τα πολύ λίγα πρόσωπα που επηρέασαν βαθιά, ουσιαστικά και θετικά το ελληνικό θέατρο, στα πολλά χρόνια που εργάζεται. Με το εκρηκτικό της ταμπεραμέντο καταφέρνει πάντα να επανεφευρίσκει το ουσιώδες, θυμίζοντάς μας πως όλα πρέπει να τα ξαναρχίζουμε από την αρχή για κάθε εποχή και γενιά. Το Φεστιβάλ Άργους που δημιούργησε, σε εποχή πολιτιστικής ξηρασίας, προ 20ετίας, ήταν πρωτοπόρο και παρέμεινε ζωντανό στη μνήμη όσων συμμετείχαν σ’ αυτό. Όταν η κ. Βαροπούλου μου κάνει μία πρόταση, η μόνη δυνατή απάντηση είναι το ναι.

ΤΖΟΥΛΙΑ ΣΟΥΓΛΑΚΟΥ: « Η παρουσίαση έργων μεγάλων δημιουργών -διαμορφωμένων από τις συνθήκες της  εποχής τους- γοητεύει,  συγκινεί, δείχνει το στερέωμα, όπου κινούνται σαν άστρα,  ιδέες, αισθήματα, σκέψεις, ο ίδιος  ο άνθρωπος, σε μια ατέρμονη πορεία»

Πώς προέκυψε η συνεργασία σας με την κα Βαροπούλου, τον Αλέξανδρο Ευκλείδη και τον Στέφανο Θωμόπουλο; Γνωρίζω την κα Βαροπούλου εδώ και πολλά χρόνια και έχω την τιμή να εκτιμά την καλλιτεχνική μου παρουσία. Με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη έχουμε συνεργαστεί πολλές φορές στη Λυρική Σκηνή, ως σκηνοθέτης μου σε αρκετές παραστάσεις. Με τον έξοχο πιανίστα Στέφανο Θωμόπουλο συναντιόμαστε πρώτη φορά, κάτι που μου προσφέρει ιδιαίτερη χαρά. 

 Tί ρόλο παίζει η μουσική στη συγκεκριμένη σκηνική διάλεξη;  «Συνομιλεί» με τα κείμενα, τα προβάλλει, τα σχολιάζει, τα παρασύρει, ύψιστος στόχος να απογειωθούν μαζί.

 Mιλήστε μας λίγο για τα έργα που θα εμηνεύσετε. Εσείς με τον κ.  Θωμόπουλο τα επιλέξατε; Η  ομάδα προτείνει και επιλέγει. Πρόκειται για τραγούδια των: Bάγκνερ: Απο τον κύκλο Βέζενντονκ Λήντερ: Ο  Άγγελος, Στο θερμοκήπιο, Πόνος. Από την όπερα Βαλκυρία, η άρια : Εσύ είσαι η χαρά…  Λιστ : Είναι τόσο θαυμαστό… Αλμα Μάλερ: Σιωπηλή Πόλη. Αλμπαν Μπέργκ : Απο τον κύκλο 7 Πρώιμα τραγούδια : Νύχτα, Τραγούδι των καλαμιών.

Κοινός παρονομαστής των μουσικών επιλογών είναι η έννοια της εξειδανίκευσης, του Υψηλού, του Υπέρτατου και πώς συνθέτες και ποιητές την αναζητούν,  δημιουργώντας  ένα μεγάλο καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό ρεύμα, στα τέλη του 19ου αιώνα  και τις αρχές του 20ου.

Πώς τα μουσικά έργα θα «δέσουν» επί σκηνής με τα κείμενα των λογοτεχνών, ποιητών και φιλοσόφων; Πρόκειται για μια διαρκή συνομιλία. Η παρουσίαση έργων μεγάλων δημιουργών -διαμορφωμένων από τις συνθήκες της  εποχής τους- γοητεύει,  συγκινεί, δείχνει το στερέωμα, όπου κινούνται σαν άστρα,  ιδέες, αισθήματα, σκέψεις, ο ίδιος  ο άνθρωπος, σε μια ατέρμονη πορεία.

Πώς νιώθετε που θα τραγουδήσετε σε ανοιχτό χώρο και μάλιστα σε ένα Αρχαίο Θέατρο; Είναι η δεύτερη φορά που τραγουδώ στο Αρχαίο Θέατρο του ΄Αργους, Επανειλημμένως δε, σε Αρχαία Ελληνικά Θέατρα, Ωδεία και ανοιχτούς  χώρους. Οι συνθήκες που ισχύουν κάθε φορά επηρεάζουν – θετικά ή αρνητικά- το ηχητικό αποτέλεσμα και την σχέση μας με το κοινό.  Στην περίπτωση του Αρχαίου Θεάτρου του Αργους, με την θαυμάσια ακουστική και την  «αιώνια ιστορία», είμαστε απλώς, απολύτως τυχεροί.

To project «ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΟΠΟΣ», Πελοπόννησος/Αργος-Μυκήνες αποτελεί γέφυρα με το ιστορικό Φεστιβάλ Αργους. Πώς νιώθετε που είστε μεταξύ των καλλιτεχνών που παίρνουν τη σκυτάλη; Η  συνέχεια και το ευ της μεταβολής με συναρπάζει.