Μεγαλώνοντας (Boyhood) *****
ΗΠΑ, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Richard Linklater
Πρωταγωνιστούν: Ellar Coltrane, Patricia Arquette, Ethan Hawke
Διάρκεια: 165’
Ο Mason έζησε μια σχεδόν φυσιολογική ζωή, με τα πάνω της και τα κάτω της. Από τα δύσκολα προεφηβικά χρόνια μέχρι την καλύτερη και σταθερότερη εφηβεία. Ανακάλυψε τα ταλέντα του, έζησε κάθε είδους εμπειρίες, γνώρισε ανθρώπους, είδε άλλους να εξαφανίζονται, είδε τους γονείς του να γερνάνε, έφυγε από το πατρικό του και είδε τη νέα του, ενήλικη αυτή τη φορά, ζωή να ανοίγεται εμπρός του. Και αυτή είναι η ιστορία του. Ο Linklater δεν παραδίδει απλά μαθήματα νατουραλισμού με το μακρόχρονο πόνημά του, μα καταφέρνει κάτι που πολλοί άλλοι φθονούν: να κάνει ένα φαινομενικά απλοϊκό μα υπέρλαμπρο Αριστούργημα (απαραιτήτως κεφαλαίο το Α) που δε θα ξεθωριάσει, όσα χρόνια και να περάσουν.
Κάτσε σε μια καρέκλα και πάρε μια βαθιά ανάσα. Πες μου την πρώτη σου ανάμνηση. Όχι αυτή που σου ‘ρχεται στο μυαλό, την πρώτη-πρώτη σου ανάμνηση. Την αμέσως επόμενη. Θυμάσαι τι φόραγες και πως ήταν τα μαλλιά σου; Τι είπε η μαμά στο μπαμπά; Ωραία, Μετά τι άλλο θυμάσαι; Θέλω να μου διηγηθείς όλη σου τη ζωή μέχρι στιγμής με τέτοια γραμμικά περιστατικά. Να δω πως το πας, τι συγκρατεί ο εγκέφαλός σου, και στις μεγάλες και στις μικρές στιγμές. Γιατί ο Richard Linklater με το Μεγαλώνοντας έκανε ακριβώς αυτό, οπότε θέλω να διαπιστώσω τη μαγεία της ανθρώπινης μνήμης και της καθημερινότητας του παρελθόντος.
Για τους γνώριμους με το έργο του, δεν αποτελεί έκπληξη πως ο Linklater ανέκαθεν αρεσκόταν στην παρατήρηση του χρόνου και τις επιπτώσεις του στον άνθρωπο. Ανάθεμα, η τριλογία του Πριν… ακριβώς αυτό εξετάζει, τα ίδια άτομα και τις αλλαγές τους με την πάροδο του χρόνου. Τι άλλαξε και τι έμεινε ίδιο. Φανταστείτε, το λοιπόν, ένα φιλμ που κατά κάποιο τρόπο συμπυκνώνει την ουσία της τριλογίας του σε μια μοναδική ταινία, η οποία, μάλιστα, είναι γυρισμένη σε πραγματικό χρόνο.
Δε χρειάζεται να αναφέρουμε πόσο μεγάλο κατόρθωμα είναι για τον σκηνοθέτη η εκπόνηση ενός τέτοιου opus, μα το πόσο αξιοπρόσεκτο είναι το ότι κρατάει μια σταθερή υφολογία επί 12 χρόνια με το ίδιο πάθος, χωρίς να περνά τίποτα στα ψιλά ή να δείχνει κουρασμένος και ανυπόμονος για τη λήξη. Αφήνεται ολοκληρωτικά σε έναν ποιητικό νατουραλισμό που μετατρέπει την απλή καθημερινότητα σε ένα λυρικό ταξίδι στο χρόνο και παραδίδει ένα έργο-ποταμό με γάργαρο νερό. Η σημασία που δίνει στη λεπτομέρεια, χωρίς να γίνεται ενοχλητικός ή ηδονοβλεπτικός, δίνοντας βάση και στην παραμικρή λεπτομέρεια, καταγράφοντας τις μικροκινήσεις που κρύβουν περισσότερα από αυτά που αφήνουν να εννοηθούν.
Θυμάσαι τις πρώτες σου μπύρες; Τα τυχαία «ξεπετάγματα» με ενδιαφέροντα άτομα του άλλου φύλου; Τις συζητήσεις ουσίας με τον πατέρα σου; Εκείνο το ξημέρωμα που ήσουν εσύ και Αυτή απέναντι από την Ανατολή και ενώ τύλιγες τα χέρια σου γύρω της στην πρωινή δροσιά όλα αποκτούσαν νόημα; Άτομα που κάποτε ήσασταν αχώριστοι μα τώρα ούτε που τους θυμάσαι; Όλα τους είναι εκεί, όχι φουσκωμένα, μα όπως ακριβώς τα έζησες. Με μια διάχυτη μελαγχολία, που προέρχεται από την εξής απλή συνειδητοποίηση: ότι, τελικά, μπορείς να αφηγηθείς όλη σου τη ζωή σε ένα τρίωρο, τόσο ζωντανά σαν να τα έζησες χτες. Ενώ στην πραγματικότητα πάνε 10 χρόνια.
Επίδειξη δεινότητας γίνεται επίσης και στην τήρηση ενός σταθερού και ανίκητου ρυθμού, που επιτρέπει, μέσω μιας σημειολογίας, την άμεση κατανόηση του χρόνου που πέρασε από τη μια σεκάνς στην άλλη. Μαλλιά κουρεύονται-μαλλιά μακραίνουν. Ο κοντός γίνεται ψηλός. Η τσιριχτή φωνή παχαίνει. Το αυτί διακοσμείται με ένα σκουλαρίκι. Και να σου και ένα γενάκι. Για την καλύτερη κατανόηση του κοινωνικού χωροχρόνου, σε ποιο έτος είμαστε αν θες, ο Linklater επιστρατεύει και ένα ολόκληρο σύμπαν ποπ αναφορών: το Dragonball Z γίνεται Dark Knight, το Gameboy Advance μετατρέπεται σε Xbox και αυτό με τη σειρά του σε Wii, η Britney Spears μεταμορφώνεται στη Lady Gaga και λίγο μετά στον Gotye. Και κάπου εκεί ενδιάμεσα υπάρχουν ως όνομα και οι Bright Eyes.
Τέλος, η μεγαλύτερη μαγκιά του Linklater. Νομίζεις πως βλέπεις μια ταινία ενηλικίωσης τόσην ώρα; Το ‘χασες. Αν κοιτάξεις λίγο πίσω από τον Mason, θα δεις και την πορεία των μεγαλύτερων, οι οποίοι, όπως τα παιδιά τους, αμφιταλαντεύονται. Θα δείξουν τις ανησυχίες τους, πλάγια και έμμεσα, κάνοντας το σκηνοθέτη να δείξει πόσο μεγάλος καλλιτέχνης είναι που καταφέρνει να συγκεράσει σε μια ταινία την ανάπτυξη με την ωρίμανση με έναν τρόπο διακριτικότατο. Και όλα αυτά με ερμηνείες τιτάνιου νατουραλιστικού βεληνεκούς, με την παράσταση εξαρχής κλεμμένη από τον πιτσιρικά Ellar Coltrane.
Όλοι, ανεξαιρέτως, σπεύστε. Χαμογελάστε που είστε ζωντανοί και θυμάστε αυτές τις στιγμές. Δείτε τις να ξαναπερνούν στο πανί και υποκλιθείτε στο μεγαλείο μια από τις τρεις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Θα σας φανεί όλο σαν μια στιγμή και, πιστέψτε με, πολύ πιθανόν η επαναπροβολή να είναι συντομότερη απ’ όσο νομίζατε στην αρχή. Γιατί ακριβώς δεν έχει κανένα ακαδημαϊλίκι, μα ως βασική του κινητήρια δύναμη την ανάλαφρη πλευρά της ζωής.
Διαβάστε τη συνέντευξη του πρωταγωνιστή της ταινίας, Ellar Coltrane, στον Θεοδόση Μίχο.
Η Ζωή Είναι Ωραία Με Τα Μάτια Κλειστά (Living Is Easy With Eyes Closed) *****
Ισπανία, 2013, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: David Trueba
Πρωταγωνιστούν: Javier Cámara, Natalia De Molina, Francesc Colomer
Διάρκεια: 108’
Το 1966 ο John Lennon βρίσκεται στην Αλμερία της Ισπανίας για τα γυρίσματα του How I Won The War. Ο Antonio, ένας καθηγητής Αγγλικών και βαμμένος οπαδός των Beatles αποφασίζει να ταξιδέψει μέχρι εκεί προκειμένου να γνωρίσει το ίνδαλμά του από κοντά. Στην πορεία του θα συναντήσει δύο παιδιά-φυγάδες, τον Juanjo και την Belén, τους οποίους επιλέγει ως συνταξιδιώτες. Το τρίο, μέσα από το ταξίδι, θα γνωρίσει νέους τόπους και περιπέτειες, ενώ θα αναλογιστεί όλα τα προβλήματα που το βασανίζουν σε ατομικό επίπεδο. Δεν πρόκειται για ένα road movie ξεχωριστό, αντιθέτως θα έλεγε κανείς πως δεν διακινδυνεύει σε κανένα του σημείο. Μα η ανάλαφρη αίσθησή του, η ομορφιά της φωτογραφίας, η γλύκα του σεναρίου και το ευγενές «κορτάρισμα» στο παρελθόν και την τότε κοινωνία, το μεταμορφώνουν σε μια τρυφερότατη και πλήρως ευχάριστη σινεματική εμπειρία, ένα ταξίδι αναψυχής στο άλλοτε.
Με ταπεινότητα και αυτογνωσία επιλέγει να κινηθεί ο David Trueba στο Η Ζωή Είναι Ωραία Με Τα Μάτια Κλειστά. Του είναι προφανές πως το σενάριό του δε θα δημιουργήσει σάλο, όπως και το ότι ο «μύθος» που πραγματεύεται, ο μικρός νόστος προς αναζήτηση μιας εσωτερικής Ιθάκης έχει ξαναειπωθεί πολλάκις. Δεν τρέφεται με αυταπάτες, μα ούτε αφήνεται στην καρμιριά. Αποφασίζει ότι θα μετατρέψει μια πεπατημένη ταινία σε ένα ρομάντζο, στη δίψα για ελευθερία του παρελθόντος και στα παιδιά που ζητούσαν να παραμείνουν παιδιά.
Τίποτα δεν υπάρχει στην ταινία του που να μπορεί να χαρακτηριστεί ως μέτριο, ούτε οι ερμηνείες, ούτε η σκηνοθεσία, ούτε και το σενάριο (καλά, αυτό μπορούμε να το μαλώσουμε για τα ύπουλα χτυπήματα κάτω από τη ζώνη, μα τουλάχιστον τα δίνει με συμπαθή τρόπο). Ούτε, όμως μπορεί κάποια λεπτομέρεια να χαρακτηριστεί ως άνω του «καλό», αντιθέτως, η σεμνότητά του το καθοδηγεί με τρόπο χαριτωμένο και νοσταλγικό. Έχει στιγμές αισθαντικές, ψυχή τε και σώματι, όπως και μια υφέρπουσα γλυκιά θλίψη που περισσότερο βιώνεται παρά παρακολουθείται. Ήρωες που ο καθένας μπορεί να ταυτιστεί, να ερωτευτεί και να συμπονέσει. Και η σκηνή που ακούγεται η demo εκτέλεση του “Strawberry Fields Forever” (ο Lennon όντως το έγραψε κατά τη διάρκεια των εκεί γυρισμάτων), είναι ανατριχιαστικά μελαγχολική.
Συνολικά, ως βίωμα, χαρακτηρίζεται σαν ένα όμορφο ταξίδι με αμάξι, κάτω από το μεσογειακό ήλιο, ενώ από τα ηχεία ακούγονται οι πιο μελωδικές στιγμές των Beatles. Πόσο Beatlemaniac είναι ο καθένας για να την περιμένει ως ταινία ή σε ποιο βαθμό μελετητής του σύγχρονου ισπανικού κινηματογράφου, δεν μπορώ να το γνωρίζω. Μα αυτοί που θέλουν κάτι το ξεκούραστο και γλυκόπικρο, θα τα πουν καλά με αυτό εδώ το φιλμ.
Στην επόμενη σελίδα: Αμαρτωλή Πόλη: Η Κυρία Θέλει Φόνο / Ξόρκισε Το Κακό / Μέσα Στον Κυκλώνα / Η Τελευταία Φάρσα / Η Τελική Αποπληρωμή / Η Εγκληματική Ζωή του Αρτσιμπάλντο Ντε Λα Κρουζ
