Ο σκηνοθέτης Μιχάλης Παλίλης και η Ντέπυ Πάγκα, μία εκ των τεσσάρων ηθοποιών της παράστασης, Πισίνα (Νερό;) μας ξενάγησαν στην πισίνα γύρω από την οποία ξεδιπλώνεται κι ενσαρκώνεται το κείμενο του Mark Ravenhill. Μας μιλούν για τους ήρωες που είναι τόσο σκληροί και ευάλωτοι, όσο ακριβώς είμαστε κι εμείς.
19.54, Θέατρο 104. Ανεβαίνοντας στο βατήρα…
Γιατί το συγκεκριμένο έργο; Μ.Π. Ηθική αυτουργός είναι η Ντέπυ που μου το πρότεινε και, όντως, το έργο μιλά με αιχμηρό τρόπο για όλα αυτά που με αφορούν. Μιλά για μία βεντάλια πραγμάτων. Για την τέχνη και τους ανθρώπους της, για τη ζωή, το θάνατο, την αρρώστια, τη ζήλεια, τον άνθρωπο, με τις αστοχίες και τα θέλω του. Με ενδιέφερε, επιπλέον, η πρόκληση της δομής του, καθώς είναι ουσιαστικά ένας «μονόλογος» (που δεν παίζεται διεθνώς ως τέτοιος), χωρίς συγκεκριμένους χαρακτήρες, με τις φράσεις του κειμένου να ακολουθούν η μία μετά την άλλη «αβάπτιστες», να λειτουργούν αυτόνομα και χωριστά ταυτόχρονα, δημιουργώντας ένα ερεθιστικό παλίμψηστο. Επίσης, με ερέθισε η πολιτική οπτική που υπονοείται στο έργο, αφού μιλά ανθρώπινα για την εμπορευματοποίηση της τέχνης, αλλά και για την επιτυχία σε μια κοινωνία που τα πάντα ορίζονται με οικονομικούς όρους. Ντ.Π. Ένα κυρίαρχο σημείο του έργου είναι πως οι περισσότερες αξίες είναι, σήμερα, ψευδεπίγραφες. Η δικαιοσύνη, η ισότητα, η ελευθερία δεν υπάρχουν. Όλα αυτά είναι τίτλοι κενοί νοήματος, πισίνες χωρίς νερό. Η προσπάθεια του ανθρώπου και τα μέσα που μετέρχεται για να φτάσει σε αυτό που ορίζει ο ίδιος, αλλά και η «αγορά», ως επιτυχία είναι και η πολιτική διάσταση του κειμένου.
20.02. Ισορροπώντας…
Το έργο αναφέρεται σε μία κοινότητα καλλιτεχνών. Μήπως αυτό στην Αθήνα του 2015 θεωρείται κάπως ‘ελιτίστικο’; Ντ.Π. Δε ξέρω αν ο συγγραφέας είχε στο νου του όλα αυτά που μου δημιούργησε εμένα το κείμενο, αλλά οι καταστάσεις που βιώνουν οι τέσσερις συγκεκριμένοι εικαστικοί, είναι αντίστοιχες με αυτές ενός επιχειρηματία που βλέπει κάποιον άλλον να πετυχαίνει ή ακόμη κι ενός πιτσιρικά που βλέπει τον κολλητό του να έχει την κοπέλα που ο ίδιος θέλει. Δεν είναι μόνο η ζήλεια. Οι άνθρωποι καλώς ή κακώς πετυχαίνουν ή δεν πετυχαίνουν πράγματα. Το πώς αισθάνεσαι και πώς αντιμετωπίζεις την αποτυχία είναι μια πραγματικότητα που δεν αφορά μόνο τους καλλιτέχνες. Μ.Π. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι ο άνθρωπος και η ρωγμή του. Τα συναισθήματα που υπάρχουν στο έργο μας αφορούν όλους. Έξυπνα, θεωρώ, προβάλλεται το κείμενο πάνω σε καλλιτέχνες οι οποίοι, θεωρητικά, διαχειρίζονται το όμορφο. Ο συγγραφέας, από τη μία, κλείνει το μάτι σε αυτό, από την άλλη, στο κέντρο, τοποθετεί ένα χειρουργικό τραπέζι όπου ανατέμνει τον άνθρωπο και τη ψυχή, κι ένα μικροσκόπιο πάνω στα προσωπικά θέλω όλων μας, στα ‘θέλω να κάνω κάτι επιτέλους στη ζωή μου, αλλά τι;’, όπως αναρωτιέται κι ένας ήρωας.
20.15. Είναι πολύ σκοτεινά, δε βλέπεις και λίγο φοβάσαι…
O συγγραφέας, Mark Ravenhill, ανήκει στο είδος του ‘in–yer–facetheatre’ (στα μούτρα θέατρο). Σκληρό; Ντ.Π. Η ζωή είναι σκληρή. Και γλυκιά. Βγαίνεις στον δρόμο, ένας νέος παίρνει το χέρι της κοπέλας του και το φιλάει, ενώ δίπλα τόσος κόσμος ψάχνει στα σκουπίδια για φαγητό. Έτσι είναι ο κόσμος μας. Έτσι είναι κι ο Ravenhill.
20.19. Στέκεσαι λίγο, συνεχίζεις ως την άκρη του βατήρα…
Και όταν αρχίσατε τις πρόβες; Ντ. Π. Τότε αυτό που μας ζήτησε ο Μιχάλης είναι ειλικρίνεια και γενναιοδωρία. Δεν είναι εύκολο, όλοι καλυπτόμαστε πίσω από ασφάλειες, στεγανά και σιγουριές. Δεν κάνεις εύκολα κατάδυση στο μέσα σου για να δεις ποια είναι η δική σου στάση σε αυτό. Μ.Π. Θέλαμε να μας «δούμε» πρώτα με γενναιότητα και ειλικρίνεια (πράγμα που συνέβη και ευεργετήθηκα από τους ηθοποιούς της παράστασης), να δω το σκηνικό «εαυτό» του καθενός και μετά να χωρίσω το κείμενο και να γίνει η δραματουργική επεξεργασία, από την οποία δημιουργήθηκαν τέσσερις διακριτοί χαρακτήρες. Χαρακτήρες αυτόνομοι από τη μια, και ενωμένοι, από την άλλη, σε κάθε σημαντικό συμβάν του έργου – όπως συνήθως συμβαίνει και στη ζωή. Να μια ακόμη κοινωνική διάσταση του πράγματος: πώς, ενώ διαφορετικοί μεταξύ μας, στο σημαντικό συμβάν γινόμαστε ένα.
20.31. Αρχίζεις να ταλαντεύεσαι…
Μεταξύ άλλων, το έργο μιλά για την εμπορευματοποίηση της τέχνης και θέτει ηθικούς προβληματισμούς γύρω από αυτήν. Ποια είναι η θέση σας σχετικά με το ‘ήθος του καλλιτέχνη’; Μ.Π. Ένα από τα πράγματα που σκέφτομαι και με κινητοποίησε πολύ είναι η περιβόητη φωτογραφία με το γύπα που περιμένει το θάνατο ενός υποσιτισμένου ετοιμοθάνατου παιδιού από την Αφρική, και η προβληματική που αναπτύχθηκε περί του «ήθους του καλλιτέχνη», που τράβηξε τη συγκεκριμένη φωτογραφία (και, κατά τη γνώμη πολλών, δε βοήθησε το παιδί). Ο φωτογράφος (Κέβιν Κάρτερ) βραβεύτηκε με Πούλιτζερ αλλά, μετά, αυτοκτόνησε… Προσπαθώ να βλέπω ένα καλλιτεχνικό έργο αυτόνομα αλλά ταυτόχρονα βαραίνει μέσα μου και η ηθική του καλλιτέχνη. Αυτό που μάλλον είναι η μεγαλύτερη αξία για εμένα είναι η νοηματοδοσία, να βλέπω τον λόγο και την αλήθεια σε σχέση με το κάθε καλλιτεχνικό έργο. Δε με ενδιαφέρει όταν αυτό είναι επιδειξιομανές, εγωπαθές και υπερφίαλο. Τείνω προς τη μεσότητα, που είναι η αρετή μεταξύ δύο άκρων. Δε θα τραβούσα φωτογραφία κάποιον αιμόφυρτο. Μάλλον, πρώτα θα τον βοηθούσα, αν και δεν ξέρω αν υπάρχουν ξεκάθαρες απαντήσεις σε τέτοιους προβληματισμούς. Ντ. Π. Αυτό έχει σχέση με το τι θεωρούμε τέχνη σήμερα. Μετά τη δεκαετία του ‘90 και την κυριαρχία του μεταμοντερνισμού, μάλλον ζούμε «το τέλος της τέχνης» κατά Αντόρνο, από την άποψη ότι η τέχνη δεν είναι πλέον ανταγωνιστική προς την κοινωνία, παρά προς τον εαυτό της, φτάνοντας στο σημείο να αμφισβητεί τον ίδιο της τον εαυτό. Δεν αντανακλά την καθημερινότητα, δε τη στηλιτεύει, όπως π.χ. η popart. Τέχνη είναι πλέον ο καλλιτέχνης. Παράλληλα, αντιμετωπίζουμε το καλλιτεχνικό «προϊόν» και συνεπώς και την τέχνη συνολικά με οικονομικούς όρους. Υπάρχει μέσα σε ένα σύστημα αγοράς και στις «θέσεις κλειδιά» βρίσκονται άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τα πάντα με όρους εμπορευματικούς και επιδιώκουν κέρδος. Διαφωνώ κάθετα. Δεν είναι αυτός ο ρόλος της. Πρέπει να δείχνει το δρόμο, να παρηγορεί, να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται, να σκέφτονται. Να συμβαίνει τελοσπάντων κάτι.
20.48. Παίρνεις βαθιά ανάσα και απόφαση…
Πότε είναι η τέχνη παρήγορη; Ντ. Π.Η τέχνη παρηγορεί όταν νιώθεις ότι δεν είσαι μόνος. Όταν σε έναν καθρέφτη βλέπεις εαυτόν και άλλους. Το τέλος του συγκεκριμένου έργου είναι, από γραφής του, λυτρωτικό με ό,τι σημαίνει αυτό για τον καθένα . M.Π. Αν έστω ένας άνθρωπος σκεφτεί έναν άλλον με αγάπη αντί με ο,τιδήποτε άλλο, έχουμε κερδίσει το εκατό τοις εκατό του στόχου. Αν δε σε πειράξει να σε ακουμπήσει ένας από αυτούς που ‘δεν ακουμπάμε’ (και βάλτε στα εισαγωγικά οποιαδήποτε κοινωνική κατηγορία θεωρεί ο καθένας διαφορετική και αλλότρια προς αυτόν), τότε η παράσταση έχει κερδίσει και μάλιστα χωρίς να ξέρεις πώς συνέβη αυτό, χωρίς να σου έχει σηκώσει κανένας διδακτικά το δάχτυλο… Κι αυτό έχει μια λαϊκότητα που επιδιώκω, δεν είναι καθόλου ελιτίστικο.
20.55. Τα πέλματα αποχωρούν κι εκτοξεύεσαι…
Έχεις ζηλέψει; Εξοντωτικά, όπως οι ήρωες; Ντ. Π.Έχω δει παραστάσεις που ζήλεψα. Με δημιουργικό τρόπο. Όχι με τη ζήλεια που σε ακυρώνει, αλλά που σε κάνει να θέλεις να πας κι εσύ παρακάτω. Στα προσωπικά μου, όμως, ναι, έχω φτάσει σε ακρότητα με την έννοια να έχω «υπερβεί εαυτόν». Έχω σκεφτεί, νοιώσει και κάνει πράγματα που ποτέ δε φανταζόμουν πως θα ’κανα. Μ. Π.Έχω ζηλέψει την ευκολία ως προς τα μέσα που μπορεί να έχει κάποιος για να παράξει το αποτέλεσμα που επιθυμεί. Θα ήθελα να έχω κι εγώ την ίδια ευκολία. Την ίδια στιγμή, βέβαια, σκέφτομαι πως κάθε συναλλαγή έχει το τίμημά της και, άρα, ακολουθώ το δικό μου τρόπο και δρόμο, απομακρυνόμενος όσο μπορώ από τη ζήλεια.
21.03 Στον αέρα, κάθοδος…
Ένα τέτοιο έργο έχει έντονα ψυχαναλυτική χροιά. Τρόμαξες ποτέ κατά τη διάρκεια της πρόβας από αυτά που αναδύθηκαν; Ντ.Π. Ίσως. Δεν το ‘πα, όμως,ποτέ γιατί ένιωθα απόλυτη ασφάλεια. Ο Μιχάλης είναι πάνω απ’ όλα ευγενής και μπαίνεις στη διαδικασία τουλάχιστον να δοκιμάσεις ‘περίεργα νερά’. Άλλωστε, ο στόχος δεν είναι να αισθανθούμε καλύτερα, να κάνουμε ψυχανάλυση, αλλά να κάνουμε μια παράσταση που θα την προσφέρουμε σε άλλους. Μ.Π. Δεν τρομάζω από αυτά, μάλλον τα διεκδικώ. Ίσως κάποια στιγμή αναρωτήθηκα πόσο ακόμα να ‘πιέσω’ μια κατάσταση ή όχι. Αν δείξεις αγάπη και φροντίδα και νοιώσουμε ότι είναι ασφαλές και ευεργετικό να ‘πάθουμε’ πράγματα, τόσο καλύτερο είναι το αποτέλεσμα. Η έγνοια για τον άλλο παράγει αποτέλεσμα, όχι οι εκρηκτικές καταστάσεις. Και όλο αυτό γίνεται πάντα με στόχο, ο οποίος επικοινωνείται σε όλους. Άρα απομακρυνόμαστε από ψυχαναλυτικά σχήματα, και λειτουργούμε καλλιτεχνικά.
21.14 Ελεύθερη πτώση και ίλιγγος…
Και μετά από όλα αυτά; Ντ. Π.Κόσμοι που παλεύουν ο ένας με τον άλλο, συνυπάρχουν και διαπλέκονται… Η πισίνα είναι ένα σύμβολο ευμάρειας, επιτυχίας, καταξίωσης επαγγελματικής και κοινωνικής. Αλλά είναι κενή νοήματος. Για μένα η επανάσταση είναι στην καθημερινή ζωή και στο πώς να νοηματοδοτήσουμε εξαρχής και πρακτικά, βιωματικά το χαμόγελο, το ενδιαφέρον, την αγάπη και ακόμα, το πώς και γιατί κάνουμε παραστάσεις. Αυτό είναι επαναστατική πράξη. Μ.Π. Πισίνα. Μια κολυμπήθρα του Σιλωάμ μέσα στην οποία μπορείς να καθαρθείς. Βέβαια, η συγκεκριμένη είναι άδεια. Άρα τι; Πώς και πού βρίσκει κανείς την κάθαρσή του…; Εμείς ανοίγουμε πεδία. Ο καθένας ας περπατήσει το πεδίο που θέλει και του πρέπει.
21.23 Αγωνία των άκρων. Η υδάτινη επιφάνεια πουθενά…
21.23 Γδούπος
21.59 Τα χέρια σου πιάνουν τη σκάλα. Γυρνάς και κοιτάς την κάμερα. Τα ματωμένα δόντια σου μέσα σε στοπ καρέ…
Πισίνα (νερό;)
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00
Θέατρο 104, Ευμολπιδών 41, Γκάζι
Τηλ.: 210 3455020
Τιμή εισιτηρίου: 12 ευρώ (γενική είσοδος) και 8 ευρώ (μειωμένο)
