«Είμαστε ότι θυμόμαστε και θυμόμαστε κάτι λίγα από αυτά που ζήσαμε και μάθαμε. Είμαστε ότι δεν θυμόμαστε και δεν θυμόμαστε παρά λιγοστά, από όσα δεν ζήσαμε και δεν μάθαμε». Με αυτή τη φράση-πρόλογο το λεύκωμα του φωτογράφου Δημήτρη Θεοδόση και του ποιητή Ζαχαρία Στουφή μας καλωσορίζει σε ένα ιδιότυπο ταξίδι στις πτυχές της μνήμης με όχημα την έμπνευση και τη δημιουργικότητα. Φωτογραφίες του αστικού τοπίου και στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής συνδιαλέγονται με έναν, ολιγόστιχο αλλά περιεκτικό, ποιητικό λόγο στο κοινό πόνημα των δύο καλλιτεχνών που εκδόθηκε το Δεκέμβριο του 2014 και αποτελεί το θέμα της έκθεσης στο Booze Cooperativa (ως τις 8 Φεβρουαρίου). Ο φωτογράφος και φωτορεπόρτερ, λάτρης της urban κουλτούρας, Δημήτρης Θεοδόσης μας μίλησε για το street art, το περιεχόμενο της έκθεσης και την περιπλάνηση στην Έρημο της Μνήμης.
Το θέμα της έκθεσης βασίζεται σε δική μου ιδέα. Η μνήμη είναι ένας από τους βασικούς θεματικούς φακέλους που βάζω στην βάζω στην άκρη και δουλεύω σταδιακά και σκέφτηκα να το κάνω με τη μορφή λευκώματος. Μου αρέσει να συνδυάζω τις τέχνες κι έτσι τα street art λευκώματα που έχω κάνει μέχρι στιγμής, στο πρώτο δούλεψα μαζί με τον Παναγιώτη Μένεγο και στο δεύτερο με τον Παυσανία Καραθανάση (έναν καθηγητή που είχε πάρει το master του στο stencil). Δεν ήθελα να κάνω λοιπόν ούτε αυτή τη φορά ένα απλό φωτογραφικό λεύκωμα κι έτσι συνεργάστηκα με τον Ζαχαρία Στουφή, με τον οποίο είχαμε γνωριστεί πριν δύο χρόνια στη Ζάκυνθο, μέσω κοινών καλλιτεχνικών φίλων. Μου έδειξε τη δουλειά του, τα βιβλία του, μου άρεσε πολύ το ύφος και ταίριαξαν οι αύρες μας. Έχω γράψει κι εγώ ποίηση παλιότερα, μια συλλογή με τίτλο «Το μέλλον είναι πιο κοντά απ΄ότι νομίζουμε», έχω μια μικρή εμπειρία κι από αυτό το μέσο έκφρασης. Διαλέξαμε μαζί από τις ήδη υπάρχουσες φωτογραφίες και τον άφησα να τις δέσει όπως ήθελε αυτός, να φτιάξει μια ιστορία. Οι δουλειές μας, δηλαδή, έχουν το δικό τους βαθμό αυτονομίας και αυτή για μένα είναι η δύναμη του βιβλίου, το ότι επιτρέπει αυτό το πάντρεμα. Στην έκθεση παρουσιάζουμε επιλεγμένες μερικές από τις φωτογραφίες του λευκώματος τις οποίες έχουμε ενοποιήσει με τα κείμενα ώστε ο επισκέπτης να μπαίνει κατευθείαν στο νόημα της κάθε δημιουργίας.
Με απασχολούσε πάντα το θέμα της μνήμης, το θεωρώ πολύ σημαντικό. Ένας θείος μου πέθανε πριν χρόνια με Αλτσχάιμερ και με σόκαρε τόσο που έκτοτε παρακολουθώ όλες τις ιατρικές εξελίξεις γύρω απ’ την ασθένεια. Από την άλλη, τα τελευταία χρόνια αυτό το θέμα έχει αποκτήσει πολύ μεγάλο παγκόσμιο ενδιαφέρον λόγω της επιστημονικής προόδου για θέματα γύρω απ’ τον εγκέφαλο, οπότε νομίζω ότι είναι μια καλή συγκυρία. Η μνήμη είναι το άπαν μας. Είμαστε τα πράγματα που θυμόμαστε αλλά και τα πράγματα που δε θυμόμαστε και ψάχνοντας οδηγούμαστε σε ερήμους. Σε αυτές τις ερήμους της μνήμης βρίσκουμε πολλά λουκέτα που θέλουμε να κλειδώσουμε ή να ξεκλειδώσουμε. Δυστυχώς, όπως δείχνουν έρευνες, τα τελευταία χρόνια ο δυτικός κόσμος «πάσχει» από αμνησία. Ο έντονος τρόπος ζωής, ο όγκος πληροφοριών που μας έρχεται από παντού, το «φόρτωμα» που χαρακτηρίζει την Ελλάδα της κρίσης μας μπλοκάρει.
Ίσως η πιο χαρακτηριστική φωτογραφία του λευκώματος (και της έκθεσης)
Είμαι παιδί της πόλης. Θεωρώ τον εαυτό μου από τους καλύτερους γνώστες του αστικού τοπίου της Αθήνας. Η πλειοψηφία των φωτογραφιών της έκθεσης είναι από αστικά τοπία. Βέβαια, ξεφεύγοντας από τη γενικότητα του αστικού χώρου, θα έλεγα ότι η αδυναμία μου είναι το στιγμιότυπο, θα μπορούσα να γεμίσω πολλά λευκώματα μόνο με αυτά. Απλώς η μνήμη είναι ένα γενικό θέμα, δυνατό και ήθελα να το πιάσω από πολλές πλευρές. Μέσα στο λεύκωμα υπάρχουν στιγμιότυπα, ρεπορτάζ και στοιχεία της καθημερινής ζωής. Η φωτογραφία με το Resist στις κολώνες της εθνικής βιβλιοθήκης, για παράδειγμα, τραβήχτηκε σε μια διαδήλωση για το μνημόνιο το 2011. Η φράση έμεινε μόνο για μισή μέρα στο σημείο πριν τη σβήσουν και ήμουν πολύ τυχερός που την πρόλαβα. Προβάλει ένα θέμα διαχρονικό και δυνατό και ενοποιεί το παλιό με το σύγχρονο η λέξη resist γραμμένη σε ένα τόσο σημαντικό κτήριο όπως είναι η Εθνική μας Βιβλιοθήκη.
Αστική τέχνη κι αστική απελπισία
Το street art με εντυπωσιάζει και είμαι από τους πρώτους φωτογράφους που ασχολήθηκαν με αυτό από τα τέλη του ‘80 στον Ιππόδρομο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που η τριλογία που κυκλοφόρησα με τις εκδόσεις ΟΞΥ είχε σαν θέμα τα γκράφιτι στην Αθήνα. Από τα ταξίδια μου στο εξωτερικό έχω παρατηρήσει ότι street art υπάρχει παντού, συνοδεύεται όμως και από την κατάλληλη αισθητική η οποία δεν υπάρχει στην Αθήνα. Λυπάμαι που το λέω αλλά τα τελευταία χρόνια νομίζω ότι υπάρχουν κομμάτια της νεολαίας που ξεσπάνε πάνω στην πόλη. Δεν δημιουργούν, εκτονώνονται. Υπάρχει μια μειοψηφία εξαιρετικών καλλιτεχνών, ο οποίοι έχουν αρχίσει να απογοητεύονται από την ποσότητα των άχρηστων πραγμάτων στο δημόσιο χώρο. Δεν ξεκουράζεται το μάτι και όποιος δεν είναι μυημένος στην κουλτούρα του street art δεν ξεχωρίζει εύκολα ένα όμορφο θέμα ανάμεσα στα χιλιάδες tags. Παρ’ όλα αυτά είναι στοιχείο της πραγματικότητας, δεν πρέπει να το αγνοούμε.
Το Μάτι
Μέσα στο λεύκωμα υπάρχει η φράση «ο μεγάλος δημιουργός είναι αμνήμων». Όχι με την έννοια ότι δεν θυμάται, με την έννοια ότι βλέπει μπροστά. Εκατόν πενήντα χρόνια τώρα προσπαθούν να μας πείσουν ότι η Ελλάδα είναι οι αρχαίες κολώνες. Πρέπει πλέον να αλλάξει αυτή η νοοτροπία, να κρατάμε από το παρελθόν ό,τι χρειαζόμαστε αλλά να το μετουσιώνουμε σε μέλλον και όχι απλώς να το συντηρούμε. Το παρελθόν είναι αυτογνωσία για το μέλλον: το πού πάμε είναι ένα ερώτημα προσωπικό αλλά και συλλογικό. Πιστεύω στη νεολαία και τα όνειρά της, πιστεύω ότι έχουμε μεγάλες δημιουργικές δυνάμεις σε αυτή τη χώρα. Μόνο έτσι μπορούμε να πάμε μπροστά: με ιδέες, δουλειά και δημιουργία.
Η έκθεση του Δημήτρη Θεόδοση, «Έρημος της Μνήμης» , θα διαρκέσει στο Booze Cooperativa (Κολοκοτρώνη 57) μέχρι τις 8/2. Εγκαίνια: Κυριακή 1/2, 19.00.
