Πέρα Από Τα Βουνά (Mountains May Depart) *****
Κίνα, Γαλλία, Ιαπωνία, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Jia Zhangke
Πρωταγωνιστούν: Tao Zhao, Yi Zhang, Jing Dong Liang
Διάρκεια: 124’
Το 1999 μια κοπέλα γίνεται το μήλο της έριδος για δύο φίλους και συνεργάτες αναγκάζοντάς τους να διαλύσουν τα δεσμά που τους ενώνουν. Αυτή η αψιμαχία θα γίνει η αιτία των αλλαγών που όλοι θα ακολουθήσουν στη ζωή τους με τον έναν να αυτοεξορίζεται, τους άλλους δύο να πραγματοποιούν έναν αποτυχημένο γάμο και, σε βάθος χρόνου, τον απόγονο τους να αναζητά την πραγματική του ταυτότητα, τις απαιτήσεις του από τη ζωή. Με στέρεο ύφος, άψογους ερμηνευτές και σαφώς πιο θερμή ματιά, ο Jia Zhangke παρουσιάζει μια σάγκα η οποία μπορεί σε σημεία να πλατειάζει, αποτρέποντάς την από το να γίνει ένα ακατέβατο αριστούργημα, χωρίς αυτό να συνεπάγεται πως δε φτιάχνει ένα κομψοτέχνημα με το όραμα του δημιουργού να έχει τον πρώτο λόγο.
Στην προηγούμενή του ταινία, την Αίσθηση Αμαρτίας (A Touch Of Sin), ο Zhangke μας παρουσίασε ένα βίαιο, σπονδυλωτό πορτραίτο μιαςαπέλπιδας κοινωνίας, που άπαντες καταλήγουν να αναζητούν την αιματοχυσία, είτε των άλλων είτε τη δική τους. Σόκαρε, δεν άφησε περιθώρια αμφισβήτησης περί της αλήθειας που παρουσίασε, όντως ζούμε σε έναν κόσμο μαύρο και άραχλο. Στο τέλος του, όμως, άνοιξε ένα παράθυρο για να μπει λίγο φως, ένα φως που δυναμώνει ακόμα περισσότερο στην τελευταία του κινηματογραφική απόπειρα, το Πέρα Από Τα Βουνά (Mountains May Depart), μια ταινία αντιστρόφως αντίθετη στις προθέσεις της.
Σε τρεις διαφορετικές χρονολογίες, το 1999, το 2014 και το 2025, ακολουθούμε την πορεία τριών (και αργότερα τεσσάρων) πρωταγωνιστών οι οποίοι αρχικά αφήνουν τη ζωή να τους πάει όπου αυτή θέλει. Νεαροί είναι, οι αποφάσεις ευκολότερες, τα συναισθήματα σαφώς πιο έντονα, οπότε δε λογαριάζουν τις συνέπειες. Ο καθένας τους ωστόσο εκφράζει και μια διαφορετική κοινωνική τάξη, η οποία θα διεκδικήσει τη γλυκιά, διχασμένη πρωταγωνίστρια. Όταν, ωστόσο, ο καιρός περάσει και αυτοί οι θερμόαιμοι νεαροί μετατραπούν σε δυστυχισμένους μεσήλικες, οι επιπτώσεις αρχίζουν και φαίνονται, τα χρώματα θαμπώνουν, τα τοπία δε φαίνονται τόσο φωτεινά και θερμά, αλλά ξεφλουδισμένα, γκρίζα. Ερείπια αυτού που προ δεκαπενταετίας ξεκίνησε ως μια νεανική ιστορία πάθους και βίας, επανέρχεται ως ένα πικρόχολο αναμνηστικό. Ένα σουβενίρ μοναξιάς και διερώτησης. Άτομα χάνονται, δοκιμασίες προκύπτουν, μια αμφίβολη κληρονομιά σπέρνεται για την επόμενη γενιά, τη γενιά που θα αμφισβητήσει και θα αποδεχτεί τον εαυτό της ως «παιδί του σωλήνα».
Βασικό στοιχείο της φόρμας του σκηνοθέτη, είναι η σημειολογία των στοιχείων του. Μια σημειολογία που αντιστοιχεί σε οτιδήποτε μπορεί να απεικονίσει ο κινηματογραφικός φακός, από τα χρώματα έως ένα απλό μπολ με dumplings. Από τα θολά, μεθυσμένα σχεδόν πλάνα μιας ντισκοτέκ που στη συνέχεια ξαναχρησιμοποιούνται για να δείξουν τη συναισθηματική αστάθεια. Από τον εκφωνητή ενός γάμου που με τον ίδιο ακριβώς τόνο θα εκφραστεί σε μια κηδεία. Ένα προσκλητήριο γάμου που μάζεψε σκόνη. Τα πυροτεχνήματα γίνονται δεσμίδες δυναμίτη. Ένα καντονέζικο ποπ τραγούδι που ακούγεται από όλα τα πιθανά μέσα (CD, iPad, βινύλιο). Οτιδήποτε καταγράφει ο φακός της κάμερας χρησιμοποιείται για συγκεκριμένο λόγο, αφηγηματικής και νοηματικής συνέχειας για να δείξει την αλλαγή. Μέχρι και το κόκκινο που στην αρχή παρουσιάζεται κυρίαρχο ανάμεσα σε πολλά άλλα φωτεινά χρώματα, αρχίζει να χρησιμοποιείται όλο και λιγότερο, και τα υπόλοιπα χρώματα χάνουν σταδιακά τη λάμψη τους.
Ένα εξίσου δυνατό χαρτί είναι αυτό των πρωταγωνιστών. Αντιλαμβάνονται τα πάθη και τις ανισορροπίες των χαρακτήρων τους και τους δίνουν μια διάσταση ρεαλιστική, ανθρώπινη, αποφεύγοντας τις υπερβολές και τις αποστασιοποιήσεις. Απλώς βιώνουν τους ρόλους τους και κρατούν σταθερή ρότα σε ολόκληρη την ταινία. Θα εκστασιαστούν, θα ξεσπάσουν, θα θρηνήσουν, θα φοβηθούν, θα κρύψουν άτσαλα αυτά που ειπώνονται μέσα από τις λέξεις, αλλά ποτέ δε θα ξεφύγουν από τα πλαίσια του ρεαλισμού. Κι επίσης, δε θα βασιστούν αποκλειστικά στο διάλογο για να αποδώσουν σκέψεις και συναισθήματα. Αντιθέτως, θα υπάρξουν και σιωπές οι οποίες θα αφήσουν χώρο για την πραγματική ερμηνεία, αυτή του προσώπου και του σώματος.
Είναι, όμως, μια ταινία άψογη; Όχι, δυστυχώς. Και αυτό κυρίως οφείλεται στο ότι σε σημεία δεν εστιάζει εκεί που θα έπρεπε, δίνοντας παραπανίσιο χρόνο σε μια ιστορία σχετικά πιο μέτρια γραμμένη, αγνοώντας εκείνους που μας γνώρισαν στον κόσμο της ταινίας. Σίγουρα, έχει νόημα η ύπαρξη αυτού του τμήματος της ταινίας, αλλά από την άλλη, θα μπορούσε να είναι πιο λακωνικό, όχι τόσο εμφανές στους διαλόγους του και να απαντηθούν κάποια ερωτήματα σε σχέση με έναν χαρακτήρα που δημιουργεί απορίες. Με άλλα λόγια, μια κοιλιά λαμβάνει χώρα προς το τέλος, χωρίς, από την άλλη, να καταστρέφει τη συνολική εμπειρία μιας ταινίας μεστής και ανθρώπινης.
Όσοι συγκλονιστήκατε από την Αίσθηση Αμαρτίας, μην περιμένετε ανάλογη θεματική ή δομή εδώ. Θα δείτε ένα πρόσωπο του σκηνοθέτη πιο ανθρώπινο, πιο συμπονετικό. Ίσως, μάλιστα, να βρείτε και το πολιτικό της υπόβαθρο πληρέστατο. Και θα συγκινηθείτε με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο με τη χρήση του Go West.
Η Απόφαση (Krigen) ***1/2**
Δανία, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Tobias Lindholm
Πρωταγωνιστούν: Pilou Asbæk, Dar Salim, Tuva Novotny
Διάρκεια: 115’
Στο Αφγανιστάν, η διμοιρία του Δανού διοικητή Claus Petersen πραγματοποιεί μια περίπολο ρουτίνας, η οποία επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις. Ο διοικητής καλείται να πάρει μια απόφαση που ενδέχεται να σώσει τους υποτελείς του, αλλά να τον στιγματίσει εφ’ όρου ζωής. Ακόμα κι όταν επιστρέψει στην πατρίδα του και ξανασμίξει με τη γυναίκα του και τα τρία του παιδιά, τίποτα δε θα είναι πλέον το ίδιο. Κατά βάση βαρύθυμο και εσωτερικό ως προς την ένταση του, με ορισμένα ξεσπάσματα μόνο να υπενθυμίζουν τον πολεμικό χαρακτήρα της ταινίας, δε δημιουργεί απορίες ως προς το γιατί ήταν υποψήφιο για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας. Χαρακτήρες με πληρότητα, σφιχτοδεμένο σενάριο, συγκινησιακή φόρτιση (η οποία βέβαια, μερικές φορές προκύπτει κάπως τυποποιημένα) και μια ισορροπία να χαρακτηρίζει τις δύο πλευρές του, αιτιολογούν την επιλογή της αλλά ταυτόχρονα και την ποιότητά της. Από πολιτικής σκοπιάς, βέβαια, κρατώ τις επιφυλάξεις μου, καθώς για μια ακόμα φορά ο πόλεμος του Αφγανιστάν περιγράφεται από την πλευρά του κατακτητή, οπότε όσο καλόκαρδη και να παρουσιάζεται η οποιαδήποτε πρόθεση, πρέπει να επικρατεί και ένας σκεπτικισμός. Όπως και να ‘χει, πολύ ενδιαφέρουσα.
Μια Ανάσα (Ein Atem) *****
Γερμανία, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Christian Zübert
Πρωταγωνιστούν: Jördis Triebel, Χαρά Μάτα Γιαννάτου, Αποστόλης Τότσικας
Διάρκεια: 97’
Ως λύση για τη σωτηρία της από την αδιέξοδη κρίση, η Έλενα παρατά τη ζωή της στην Ελλάδα και μεταναστεύει στη Γερμανία, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Τα πράγματα δείχνουν ανθηρά στη δουλειά της ως παιδαγωγός της μικρής Lotte, μέχρι που το παιδί εξαφανίζεται. Μην έχοντας άλλη λύση, η Έλενα επιστρέφει στην Ελλάδα, ενώ στη Γερμανία θεωρείται ύποπτη απαγωγής. Προκειμένου να ανακαλύψει την αλήθεια, η μητέρα της Lotte ταξιδεύει στην πατρίδα της Έλενας και την αναζητά. Στην προσπάθειά του να αναδείξει τόσο τη θέση της γυναίκας στη σημερινή κοινωνία όσο και τη δυσκολία της ζωής στην Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης, ο Christian Zübert δε γλιτώνει την κατά τόπους υπερβολή. Θέλει μεν να αναδείξει τις ηρωίδες γυναίκες του σήμερα και την οικτρή κατάσταση μέσα στην οποία παραπαίει η Ελλάδα, ειδικά σε συγκρίση με την Γερμανία (η οποία, όμως, παρουσιάζεται επίσης προβληματική), αλλά υπάρχουν στιγμές που χάνει το μέτρο στην παρουσίαση των πραγμάτων. Ωστόσο, παρακολουθείται εύκολα, διατηρεί το σασπένς του θεατή, διαθέτει αξιόλογες ερμηνείες και, τελικά, αποτελεί μια τίμια κινηματογραφική απόπειρα, παρά την προαναφερθείσα υπερβολή.
Η Κυρία και το Φορτηγάκι (The Lady in the Van) *****
Ηνωμένο Βασίλειο, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Nicholas Hytner
Πρωταγωνιστούν: Maggie Smith, Alex Jennings, Jim Broadbent
Διάρκεια: 104’
Ο Alan Bennett, θεατρικός συγγραφέας και κάτοικος του Camden στο Λονδίνο δέχεται απρόσμενες επισκέψεις όταν ένα βανάκι παρκάρει έξω από το σπίτι του. Οδηγός και, καθότι άστεγη, κάτοικος αυτού του οχήματος, η εκκεντρική ηλικιωμένη Mary, αιτείται να εγκατασταθεί εκεί για το επόμενο διάστημα. Ο Alan δέχεται, αλλά κανένας από τους δύο τους δεν ξέρει πως αυτή η «συγκατοίκηση» θα κρατήσει 15 χρόνια και θα τους αλλάξει αμφότερους. Γλυκύτατη βρετανική δραμεντί, που αποδεικνύει για μια ακόμα φορά πόσο μεγάλη ηθοποιός είναι η Maggie Smith. Δεν είναι η ταινία που θα σας αλλάξει τη ζωή, αλλά θα τη δείτε ευχάριστα, πιθανότατα θα βουρκώσετε, αλλά θα την απολαύσετε.
Η Περίπτωση του Οιδίποδα (Der Fall Ö.)
Ελλάδα, Γερμανία, 1991, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Rainer Simon
Πρωταγωνιστούν: Matthias Habich, Sebastian Hartmann, Τατιάνα Λύγαρη
Διάρκεια: 95’
Το κρυμμένο πειραματικό διαμάντι του Rainer Simon επανέρχεται στις οθόνες. Βρισκόμαστε σε ένα κοντινό στους Δελφούς χωριό κατά τη Γερμανική Κατοχή, όπου έχει στηθεί ένα στρατόπεδο. Ο διοικητής του, καθηγητής κλασικής φιλολογίας, αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τους άντρες του για να γυρίσει σε ταινία τον Οιδίποδα. Για το ρόλο του Οιδίποδα και της Ιοκάστης επιλέγονται ένας Γερμανός στρατιώτης και μια Ελληνίδα ηθοποιός. Ενώ επικρατεί ένα κλίμα συμφιλίωσης ανάμεσα σε Γερμανούς και Έλληνες –κάτι που οργίζει τον υποδιοικητή του στρατοπέδου- αντάρτες επιτίθενται στο στρατόπεδο ενώ το συνεργείο βρίσκεται για γυρίσματα στους Δελφούς, μια πράξη που θα ταράξει την οποιαδήποτε ισορροπία έχει μέχρι στιγμής επιτευχθεί. Το πολεμικό «κατηγορώ» του Simon, δε μοιάζει με κανένα άλλο. Χωρίς να γνωρίζει όρια, συνδυάζει την ιστορική με την αρχαία τραγωδία για να εφεύρει έναν κινηματογράφο προσωπικό και πλήρη νοήματος.
Kung Fu Panda 3
ΗΠΑ, Κίνα, 2016, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Alessandro Carloni, Jennifer Yuh
Με τις φωνές των: Χρήστου Θάνου, Εμμανουήλ Γιούργου, Υρώ Λουπή
Διάρκεια: 95’
Ο Po με τίποτα δεν περίμενε την επανεμφάνιση του εδώ και χρόνια χαμένου πατέρα του. Μαζί ταξιδεύουν σε ένα κρυμμένο χωριό-παράδεισο των πάντα, γεμάτο από τις ασπρόμαυρες αρκούδες. Έτσι, όμως, αφήνουν τον σατανικό Kai να περιδιαβαίνει στην Κίνα, νικώντας κάθε μύστη του Kung Fu. Η μόνη επιλογή που έχει ο Po προκειμένου να βάλει φρένο στα σχέδια του Kai, είναι να εκπαιδεύσει τους κατοίκους του χωριού, ώστε όλοι μαζί να νικήσουν τον πανίσχυρο αντίπαλό τους.
