Το ΜΙR ως φεστιβάλ είναι μία από αυτές τις ηρωικές πράξεις, που εν μέσω της πλήρους σχεδόν κατάρρευσης που ζούμε τα τελευταία χρόνια στον τομέα του πολιτισμού, μας κάνει να νιώθουμε καλύτερα για τον εαυτό μας. Η καλλιτεχνική διευθύντρια και ψυχή του θεσμού Χριστιάνα Γαλανοπούλου, μίλησε στην Popaganda για το τι είναι το ΜΙR, γι’ αυτά που θα δούμε φέτος, αλλά και για το τι σημαίνει να ασχολείσαι με τον πολιτισμό στα χρόνια της κρίσης.
Τι είναι λοιπόν το MIR για κάποιον που δεν το ξέρει; Eίναι ένας μικρός διαστημικός σταθμός. Ένα μικρό παράλληλο σύμπαν. Είναι ένα φεστιβάλ στο οποίο έρχονται καλλιτέχνες από διάφορες κατευθύνσεις. Κάνουν ένα έργο ειδικά για το φεστιβάλ, και συνεχίζουν το ταξίδι τους στο σύμπαν. Το MIR είναι ένα φεστιβάλ που δυσκολεύεται με τις ετικέτες, προτιμάει να παρουσιάζει πράγματα που δεν είναι σαφώς θέατρο ή χορός ή κάτι άλλο συγκεκριμένο, αλλά που είναι πιο σύνθετα και περίπλοκα, γιατί πιστεύω ότι εκεί που συναντιούνται τα είδη και χάνονται οι ετικέτες, γεννιούνται και τα καινούρια πράγματα. Στόχος είναι να παρουσιάζονται αυτά τα πολύ φρέσκα και καινούρια projects με ένα τρόπο που να είναι προσβάσιμος στο ευρύ κοινό, χωρίς τη δήθεν ετικέτα της σύγχρονης τέχνης που μοιάζει πιο ελιτίστικη. Παρουσιάζει projects με νόημα, καλλιτέχνες που έχουν κάτι να πουν πάνω σε όλο αυτό που μας συμβαίνει, που έχουν ένα καλλιτεχνικό όραμα ή εγχείρημα και θέλουν να το επικοινωνήσουν, κι αρθρώνουν ένα λόγο πάνω στην πραγματικότητα που ζούμε.
Γίνεται κάθε δύο χρόνια, σωστά; Ναι. Ξεκίνησε το 2008, κι αυτό είναι το πέμπτη φεστιβάλ.
Το γεγονός ότι γίνεται ανά διετία, έχει να κάνει με το χρόνο προετοιμασίας του; Έχει να κάνει με πολλά πράγματα. Το βασικό είναι ότι το MIR δεν υποστηρίζεται από κάποιο μεγάλο δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα, είναι ένα ανεξαρτητο φεστιβάλ και δεν έχει χρηματοδότηση, οπότε είναι πάρα πολύ δύσκολο για μια τόσο μικρή διοργάνωση να μπορεί να γίνεται κάθε χρόνο. Είναι λίγο πρακτικό δηλαδή το θέμα. Ωστόσο, αυτή η πρακτική δυσκολία έχει ένα θετικό αποτέλεσμα: ακριβώς επειδή δεν είναι βιομηχανία, δεν υπάρχει αναγκαστική επανάληψη κάθε χρόνο, υπάρχει περισσότερος χρόνος για καλύτερη προετοιμασία και για πιο αυστηρή επιλογή στα projects που παρουσιάζω.
Ας μιλήσουμε λοιπόν για το φετινό φεστιβάλ. Το MIR φέτος φιλοξενεί επτά projects. Το ένα είναι μουσικό, είναι η συναυλία της έναρξης, στο Τριανόν στις 8/12, και τα υπόλοιπα είναι πιο παραστατικά. Η συναυλία είναι των Someone Who Isn’t Me, που είναι νέο γυναικείο συγκρότημα, και με κινηματογραφική πορεία. Έχουν γράψει μουσική για το Chevalier και την Αστέρω. Μουσική που είναι φευγάτη, παιχνιδιάρικη. Και μαζί τους θα εμφανιστούν η Stella και ο Coti K. Κατόπιν ξεκινάμε με το Guerrilla των El Conde De Torrefiel, μια ομάδα από την Ισπανία που αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη θεωρείται ότι έχει αρθρώσει την τελευταία λέξη στο πώς κάνουμε θέατρο. Έχουν μια πολύ προσωπική θεατρική γλώσσα, αυτό που κάνουν είναι αρκετά πειραματικό. Σε αυτή τη συγκεκριμένη παράσταση υπάρχει κι ένα κείμενο γραμμένο από την ομάδα, το οποίο σε κάθε πόλη ενσωματώνει ορισμένες ιστορίες ανθρώπων από εκεί. Η παράσταση αφορά τον πόλεμο που γίνεται μέσα στα κεφάλια μας ενώ γύρω μας όλα μοιάζουν ειρηνικά, και τον πόλεμο που υπάρχει από κάτω εδώ στην Ευρώπη ενώ όλα μοιάζουν να συνεχίζουν τη ζωή τους κανονικά σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Αλλά στην πραγματικότητα όλοι ξέρουμε πού καλά ότι ζούμε σε μια Ευρώπη κατακερματισμένη ακριβώς όπως κι οι ομάδες που κάνουν ανταρτοπόλεμο – γι’ αυτό και λέγεται Guerrilla. Το κείμενο μάς πηγαίνει τρία ως πέντε χρόνια μετά από τη δική μας εποχή, όταν ετοιμάζεται να ξεσπάσει ο πραγματικός πόλεμος. Η παράσταση γίνεται μόνο με εθελοντές, περίπου 80 άτομα από κάθε πόλη όπου πραγματοποιείται, και κάποιοι από αυτούς έχουν μοιραστεί ιστορίες από την οικογένεια ή το κοντινό τους περιβάλλον που αφορούν συγκρουσιακές καταστάσεις του 20ου και του 21ου αιώνα. Παρακολουθούμε διάφορες αθώες φανομενικά δράσεις, ενώ από πάνω προβάλλεται το κείμενο στο οποίο κυριολεκτικά βράζει αυτό που θα συμβεί.
Oι Someone Who Isn’t Me εμφανίζονται με τη Stella και τον Coti K. στο MIR festival.
Ακολουθεί το Periodonero, που είναι μια δημιουργία της ομάδας Cosmesi από την Ιταλία. Periodonero σημαίνει Μαύρη Περίοδος. Η παράσταση γίνεται μπροστά και πίσω από μια λευκή οθόνη, με μια πρωταγωνίστρια η οποία είναι λίγο σαν κινούμενο σχέδιο: πότε γίνεται σκιά, πότε γίνεται προβολή και πότε γίνεται ο εαυτός της. Καθώς προσπαθεί να βάλει μια τάξη σε αυτό τον ασπρόμαυρο κόσμο, όλα της πηγαίνουν στραβά! Κι όπως στα κινούμενα σχέδια αν κάτι πάει στραβά πάνε όλα στραβά μέχρι που να σε φαει το σκοτάδι, κάπως έτσι σμβαινει κι εδώ, αλλά και με το μαύρο χιούμορ του είδους: μικρές καταστροφές που συνεχίζονται, και συνεχίζονται… Και χρησιμοποιεί πολλά διαφορετικά μέσα: animation, performance, θέατρο σκιών.
Kάτι από κινούμενα σχέδια θα έχει η παράσταση Periodonero της ιταλικής ομάδας Cosmesi.
Μετά, η Παναγιώτα Καλλιμάνη, που είναι μια Ελληνίδα χορογράφος που ζει στη Γαλλία κι έχει μια πολύ ιδιαίτερη γραφή, ετοιμάζει μια παράσταση που σχεδιάστηκε για το MIR, η οποία θα γίνει στο Σχολείο του Πικιώνη, που είναι το 14ο Δημοτικό πάνω στο Λυκαβηττό, ένα πολύ ιδιαίτερο κτίριο του αθηναϊκού μοντερνισμού. Η παράσταση αυτή θα γίνει με δεκαπέντε παιδάκια 8 με 14 χρονών, που οι περισσότεροι είναι μαθητές από το φυτώριο της ΚΣΟΤ (Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης). Είναι ένα project που προσπαθεί να πιάσει τον καρδιακό παλμό μιας πολύ εύθραυστης κοινωνίας. Eίναι μια πολύ συγκινητική και δυνατή παράταση.
Ακολουθεί η παράσταση της Αγνής Παπαδέλλη-Ρωσσέτου, η οποία θα γίνει σε ένα άλλο πανέμορφο κτίριο, στην Κυκλάδων 8, στο σπίτι που σχεδίασε για τη γλύπτρια Ιωάννα Σπητέρη-Βεροπούλου ο Αριστομένης Προβελέγγιος – που έχει φτιάξει και το αγαπημένο μας Au Revoir – και που σχεδιάστηκε ειδικά γι’ αυτό το χώρο. Είναι ένα χορογραφικό project που προσπαθεί να αναπαραστήσει την ατμόσφαιρα των ονείρων, και λέγεται Το Βλέμμα και το Τέρας. Όπως στα όνειρα βλέπεις φιγούρες ανθρώπων που δεν μπορείς ακριβώς να τις προσδιορίσεις, αλλά τις νιώθεις απειλητικές και υπόγειες, καθώς πηγάζουν από το ασυνείδητο. Η παράσταση θα γίνεται σε όλα τα επίπεδα του σπιτιού, κι οι θεατές θα κινούνται γύρω από τους ερμηνευτές και θα μετακινούνται μαζί τους.
H Παναγιώτα Καλλιμάνη ετοιμάζει μία ιδιαίτερη παράσταση στην οποία θα συμμετέχουν παιδιά 8-14 ετών.
Έχουμε κι ένα project της Ίριδας Καραγιάν, χορογραφικό αλλά πιο πολύ προς την performance. Η Ίρις αφήνει για λίγο τις μεγάλες σκηνές και πηγαίνει σε κάτι πιο προσωπικό, κι αφορά τις αντιθέσεις και την ανασύνθεση που δημιουργούν οι οδηγίες κατασκευής. Όλες αυτές τις οδηγίες που μας κατακλύζουν, και τις οποίες ο καθένας μπορεί είτε να τις ακολουθήσει, είτε να αντιδράσει και να τα σπάσει όλα! Το τελευταίο project είναι διεθνές, και το ξεκίνησε μια ομάδα από την Ελβετία και τη Βρετανία: είναι η Jessica Huber και ο James Leadbitter, οι J&J, που είναι γνωστοί ως the Vacuum Cleaner. Η πρώτη είναι χορογράφος, κι ο δεύτερος performance artist και ακτιβιστής. Aποφάσισαν ότι αυτή η επίθεση φόβου που χρησιμοποιεί το κάθε σύστημα για να επιβληθεί, είναι κάτι που δεν μπορούμε πια να ανεχτούμε. Έτσι προτείνουν ως αντίδοτο την τέχνη μιας κουλτούρας της ελπίδας, και κάνουν μια σειρά από εργαστήρια με τους πολίτες κάθε πόλης στην οποία ταξιδεύουν, προσπαθώντας μέσα από αυτά να φτιάξουν ένα κείμενο το οποίο στην Ελβετία, αν μαζέψει 100.00 υπογραφές, θα προταθεί για να γίνει άρθρο του συντάγματος. Θέλουν δηλαδή ένα άρθρο του συντάγματος που να προστατεύει τους πολίτες από τη χρήση του φόβου. Δουλεύουν λοιπόν με τον κόσμο πάνω στο φόβο και την ελπίδα, φτιάχνουν ένα τεράστιο αρχείο, και ταυτόχρονα συμβιώνουν με καλλιτέχνες από την κάθε κοινότητα, οι οποίοι την τελευταία μέρα του project – του φεστιβάλ στην προκειμένη περίπτωση – θα παρουσιάσουν μια σειρά από performances πάνω στο θέμα. Αυτό λέγεται Τρυφερές Προκλήσεις της Ελπίδας και του Φόβου, και θα συμμετάσχουν ξένοι και Έλληνες καλλιτέχνες.
Εικόνες από το ασυνείδητο και τον κόσμο των ονείρων στην παράσταση της Αγνής Παπαδέλλη-Ρωσσέτου.
Προέρχεσαι από την Ιστορία της Τέχνης. Στα εικαστικά θεωρείται αυτονόητο πως ό,τι δεν προχωρά πεθαίνει, πως δεν έχει νόημα να ξανακάνει κανείς πράγματα που ήδη έχουν γίνει. Αυτή η λογική υπάρχει και στη φιλοσοφία του MIR;
Το MIR πιστεύει ότι για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε πρέπει να ξέρουμε τι αφήνουμε πίσω μας. Γι’ αυτό και στα προηγούμενα φεστιβάλ έχουν γίνει και πολλά αφιερώματα σε πρωτοπόρους καλλιτέχνες της δεκαετίας του 60 και του 70 που λίγο έως πολύ ανακάλυψαν την Αμερική πριν να εμφανιστούν άνθρωποι που πιστεύουν ότι ανακαλύπτουν την Αμερική. Όλο αυτό είναι πολύ περίπλοκο. Σίγουρα έχει νόημα να ξανακοιτάζεις τα πράγματα, και πάντα να ρίχνεις ένα βλέμμα σε αυτά που αφήνεις πίσω σου, αλλά σίγουρα από την άλλη το τι στοιχεία κρατάς από αυτά, είναι μια διαδικασία δημιουργική που θα σε οδηγήσει κάπου αλλού. Και προς τα εκεί πηγαίνουμε…
Πριν το MIR έκανες ένα άλλο φεστιβάλ… Ναι, λεγόταν Video Dance, γινόταν για οκτώ χρόνια υπό την αιγίδα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, κι ήταν ένα φεστιβάλ ταινιών χορού κι άλλων πειραμάτων – έτσι λεγόταν. Ήταν κατά κάποιο τρόπο ο πρόδρομος του MIR, δηλαδή έριχνε ένα βλέμμα σε αυτή τη συνάντηση τεχνών, αλλά μέσα από τη λογική των οπτικοακουστικών μέσων. Ενώ το MIR βλέπει την ίδια συνάντηση, αλλά μέσα από την οπτική των παραστατικών τεχνών.
Μέσα στο γνωστό κλίμα της κρίσης, εσύ επιμένεις. Πού βρίσκεις το κουράγιο; Είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς σε αυτή την ερώτηση. Έχουμε όλοι πηγές κουράγιου που είναι ανθρώπινες και προσωπικές. Σίγουρα όμως το να ασχολείσαι με αυτό το κομμάτι της τέχνης σου δίνει πολύ μεγάλη δύναμη, ακριβώς γιατί όλα αυτά αφορούν πάρα πολύ αυτό που ζεις, και δεν μπορείς να αμυνθείς διαφορετικά. Από την άλλη, πιστεύω ότι αυτό που διακυβέυεται πραγματικά, είναι η ταυτότητά μας ως πολιτισμένων ανθρώπων. Με το να δημιουργείς τις συνθήκες για να ανθίσουν αυτά τα projects, βρίσκεις πάρα πολύ δύναμη στο να προσπαθείς να θυμίζεις συνεχώς στον εαυτό σου και στους άλλους ότι υπάρχει μια πολιτιστική κληρονομιά που τη φέρουμε κι υπάρχει ένας πολιτισμός τον οποίο εξελίσσουμε και πηγαίνουμε κάπου. Αυτό δεν πρέπει με τίποτα να διαρραγεί.
