Τα ξημερώματα της 19ης Δεκεμβρίου 1980, εν μέσω εορταστικής περιόδου, δύο πυρκαγιές κατέστρεψαν δύο από τα πιο εμβληματικά πολυκαταστήματα της Αθήνας, το “Μινιόν” και τον “Κατράντζο”. Οι εμπρησμοί θεωρήθηκαν από τις αρχές τρομοκρατικές ενέργειες. Μετά από 33 χρόνια η Μαρία Πανουργιά δημιουργεί ένα θεατρικό σύμπαν, εμπνευσμένο από το ημερολόγιο ενός ανθρώπου που βρέθηκε στα σκουπίδια για να περιγράψει εκείνη την περίοδο που δεν απέχει τελικά πολύ από τη σημερινή.
Τη χαρακτηρίζεις χριστουγεννιάτικη ιστορία. Μήπως επειδή βρισκόμαστε τώρα σε αυτή τη γιορτινή περίοδο; Την λέμε έτσι γιατί το ημερολόγιο που βρέθηκε στα σκουπίδια μιλά για την περίοδο Νοέμβριος 1980-Ιανουάριος 1981. Διασώθηκε δηλαδή εκείνο το τρίμηνο, της περιόδου των γιορτών και εμείς επίσης, που την πραγματοποιούμε, έχουμε κορυφώσει την παράσταση μέσα στα Χριστούγεννα.
Πώς έφτασε στα χέρια σου το ημερολόγιο από το οποίο εμπνεύστηκες αυτή τη “Χριστουγεννιάτικη ιστορία”; Το βρήκε στα σκουπίδια μια γυναίκα το 1992 και το έδωσε στο λογοτεχνικό περιοδικό “Πλανόδιον”. Οι ιθύνοντές του το δημοσίευσαν το 1997 – τότε το είδα κι εγώ. Το ημερολόγιο περιγράφει ακριβώς τι γινόταν στην Αθήνα εκείνη την περίοδο. Πρόκειται για μία πολύ ενδιαφέρουσα καταγραφή, με ευαισθησία και παρατηρητικότητα.
Ξέρεις την ταυτότητα και την ιδιότητα αυτού που το έγραψε; Όχι, αλλά υποψιαζόμαστε ότι επρόκειτο για έναν άνεργο καθηγητή μουσικής που σύχναζε στο κέντρο, στα μεγάλα βιβλιοπωλεία και στα δισκάδικα της εποχής και ήταν λάτρης της κλασικής μουσικής.
Πάντως ακούει κάποιος φωτιά και φαντάζεται μεγαλεπήβολα σκηνικά… Κάθε άλλο. Πρόκειται για low budget παραγωγή. Να φανταστείς όταν ήρθε ο φίλος μου στην πρεμιέρα μου είπε «τώρα κατάλαβα πόσο φτηνή είναι η παραγωγή» γιατί είδε το κασετόφωνο που έλειπε από σπίτι, τα τάπερ μας, το φωτιστικό και το πουκάμισό του να το φοράει ο Κωνσταντίνος, ο πρωταγωνιστής, πάνω στη σκηνή. Η Βιβή Φίλιππα που φτιάχνει τα σκηνικά, κάνει τις μακέτες της Αθήνας κι εμείς κάθε βράδυ καίμε την πόλη οπότε αναγκάζεται να την ξαναφτιάχνει από την αρχή.
Η ιστορία όπως την έχεις παρουσιάσει συμβολίζει κάτι συγκριτικά με το σήμερα; Αυτός είναι ο βασικός λόγος που αποφασίσαμε να ανεβάσουμε το θεατρικό. Το 1997 ένας καλός μου φίλος, μου έδωσε να διαβάσω το ημερολόγιο γιατί φαντάστηκε ότι θα με ενδιέφερε να κάνω κάτι με αυτό. Τότε μου φάνηκε ενδιαφέρον, το είχα στο μυαλό μου, ωστόσο δεν ήμασταν έτοιμοι να το προχωρήσουμε. Τώρα όμως, είναι σα να έχει “κολλήσει” ακριβώς με αυτό που ζούμε. Σαν να ήρθε για να δέσει με αυτό που περνάμε. Γι’ αυτό την ανεβάσαμε άλλωστε, όχι για να θυμηθούμε το ωραίο παρελθόν του 1980. Και τότε πάντως δεν ήταν πολύ ωραία τα πράγματα. Ήταν σε κομβικό σημείο η Ελλάδα, σε ένα μεταίχμιο μετά την Μεταπολίτευση, λίγο πριν μπούμε στην ΕΟΚ. Έψαξα εφημερίδες της εποχής για να προσεγγίσω πιο σφαιρικά το όλο θέμα και κατάλαβα πως και τότε υπήρχε μια μελαγχολία στην πόλη, που δεν είχε σχέση με την μετέπειτα χλιδή και τα πάρτι της εποχής του ΠΑΣΟΚ. Η πόλη κάηκε για άλλους λόγους το 1980 και για διαφορετικούς, ας πούμε, το 2008. Αυτές είναι οι συμπτώσεις της ζωής. Επίσης, η λέξη Μινιόν έχει να κάνει με το μικρό, όπως μεταφράζεται από τα γαλλικά. Στο ημερολόγιο βρέθηκε μόνο μια φράση που περιγράφει την φωτιά και χαρακτηριστικά λέει “συζητάμε ωραία, μία ώρα για τη φωτιά στο Μινιόν και στον Κατράντζο”. Επίσης ο άνθρωπος που το κατέγραψε αναφέρει ότι “είδα το Μινιόν στο όνειρό μου, καμμένο και γκρίζο”. Η παράσταση λοιπόν, ανοίγει ένα διάλογο για τις μικρές δικές μας ζωές σε αυτή την πόλη, τη χώρα, τον κόσμο.
Είναι μία αισιόδοξη ή απαισιόδοξη παράσταση; Κατά τη γνώμη μου είναι συγκινητική και παράλληλα πολύ αστεία. Νομίζω ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να μιλήσεις για σοβαρά πράγματα. Με χιούμορ.
Πως νιώθεις ως ηθοποιός τώρα που σκηνοθετείς την πρώτη σου παράσταση; Νιώθω πολύ καλά γιατί έκανα την παράσταση με φίλους μου, δεν υπήρξε διαδικασία κάστινγκ. Με αυτούς τους ανθρώπους ονειρεύτηκα την παράσταση και με αυτούς την κάναμε, οπότε το όλο αποτέλεσμα έδεσε πάρα πολύ ωραία. Πιστεύω ότι έτσι πρέπει να γίνονται τα πράγματα, με ηρεμία. Δεν σηκώθηκα ένα πρωί και είπα θα κάνω αυτό. Το είχαμε συζητήσει με τον Κωνσταντίνο Αβαρικιώτη που υποδύεται τον άντρα, του έδωσα το κείμενο, το διάβασε, πίστευα ότι θα το κάνει καλά και δέχτηκε. Είναι εξαιρετικός ηθοποιός. Η Ιωάννα Τσάμη που παίζει και παράλληλα κάνει τα κοστούμια, δεν έχει ξαναπαίξει ποτέ στη ζωή της. Η Σοφία Ιτο επίσης δεν είναι ηθοποιός αλλά έχει σπουδάσει σινεμά και ήταν βοηθός μου, με το ζόρι την επεισα να συμμετάσχει γιατί είναι…μινιόν και την ήθελα οπωσδήποτε να συμμετάσχει. Όλοι πίστεψαν σε αυτό περισσότερο και από μένα την ίδια. Κάθε πρωί ξυπνούσα με αγωνία κι έλεγα “Παναγία μου τι πάω να κάνω; Θα τους τηλεφωνήσω να το ακυρώσω”.
Ποια είναι η δική σου πιο έντονη μνήμη από το Μινιόν; Θυμάμαι ότι όταν ήμουν παιδί είχα πάει με τους γονείς μου κάποια Χριστούγεννα. Δεν έχω όμως φωτογραφία με τον Αϊ Βασίλη…
Μινιόν, μια Χριστουγεννιάτικη Ιστορία. BIOS Main, Πειραιώς 84, τηλ. 210 3425335. Διάρκεια παραστάσεων: 12 Δεκεμβρίου 2013 – 12 Ιανουαρίου 2014. Έναρξη: 21.00. Τιμή Εισιτηρίου: 10 ευρώ (ενιαίο)
