Τι σημαίνει να ζεις; Tι σημαίνει να αγαπάς; Ποιος είσαι; Ποιος είμαι; Tι γεύση έχεις όταν αγαπηθείς; Πώς κουμαντάρεις την ανθρώπινη παράκρουση τού «για πάντα» στον έρωτα; Πώς φαντασιώνεσαι την αποκλειστικότητα, το 100%, του ενός και μόνο συνεπιβάτη στο ακριβό σου διθέσιο; O κυκλισμός του τετραγώνου του Δημήτρη Δημητριάδη περιστρέφεται γύρω από όλα αυτά τα ερωτήματα, αδιάλειπτα και βασανιστικά.
Τέσσερις ιστορίες, έντεκα διαφορετικά πρόσωπα, μια ρεαλιστική γλώσσα με χρώματα αντί για ονόματα και διαφορετικές ερωτικές διαθέσεις, γυρίζουν ο ένας γύρω από τον άλλο και γύρω από τον εαυτό τους, στροβιλίζονται στο πανδαιμόνιο της ματαίωσης, αλλάζουν θέσεις και βλέμματα στις δεκάδες καρέκλες και στον ένα και μοναδικό τριθέσιο καναπέ της γυμνής σκηνής. Στο βάθος, ένα αυτοσχέδιο μπαρ μεταλλικού νερού, με εκατοντάδες διάφανες πλαστικές φιάλες, εξυπηρετεί τη δίψα των ηρώων σαν να αναμειγνύει σε επαναλαμβανόμενες υδατογραφίες τα διαφορετικά χρώματα των συμπεριφορών τους, χρώματα αγάπης αλλά και χρώματα βίας.
Ένας απατημένος σύζυγος (Περικλής Μουστάκης) υποδέχεται πίσω στη συζυγική εστία τη μετανοημένη γυναίκα του (Μαρία Κεχαγιόγλου) με σκοπό να την εκδικηθεί επειδή εγκατέλειψε εκείνον και τα παιδιά τους. Την ταπεινώνει· την αφήνει εσκεμμένα βρώμικη να κοιμάται σε μια κουβέρτα στο πάτωμα για να θυμάται πάντοτε, «νύχτα-μέρα» τι έκανε στο σώμα της. Στη ψυχο-συναισθηματική παντονιέρα του συγγραφέα, ο πράσινος και η πράσινη.
Δύο ομοφυλόφιλοι άντρες (Γιάννης Κλίνης και Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης) παλεύουν μεταξύ τους για να κερδίσουν την αποκλειστικότητα ενός τρίτου προσώπου (Άρης Μπαλής) με τον οποίο είναι εξίσου ερωτευμένοι, μοιράζοντας στα δύο ακόμη και τους έξι γομφίους του στόματός του, «γιατί δεν μπορεί να δίνει και στους δύο το ίδιο». Αλλιώς, ο κίτρινος και ο κόκκινος μάχονται για τον μπλε. Μια γυναίκα (Μαρία Πρωτόπαππα) απατά τον φίλο της (Γιάννος Περλέγκας) με τον κολλητό του (Όμηρος Πουλάκης) έχοντας ένα εισιτήριο για την Καμπέρα της Αυστραλίας στην τσάντα της όπως και την αβεβαιότητα στο φουλ για το μέλλον της σχέσης με τον εραστή της. Αλλιώς, οι μωβ και ο γκρι.
Και, τέλος, ένα παντρεμένο ζευγάρι (Γιώργος Γάλλος και Αλεξία Καλτσίκη) όπου ο σύμβουλος γάμου (Χρήστος Στέργιογλου) θα φέρει στην επιφάνεια το ένοχο μυστικό του παρελθόντος του άνδρα, μια κανονική στιγμή στη ζωή του που τον έκανε για πρώτη φορά να νιώθει «χαρούμενος και αληθινός» όπως και ένα περίστροφο στο χέρι του. Αλλιώς, οι γαλάζιοι και ο μαύρος.
«Είναι ερωτευμένος μαζί μου;» Τα πρόσωπα του κυκλισμού αναζητούν αυτό που δεν υπάρχει, ποθούν μια χίμαιρα, έναν χολερικό χρυσό γιατί παίρνουν τις λάθος αποφάσεις. Πεθαίνουν και ξαναγεννιούνται γιατί ονειρεύονται το αντικείμενο του πυρετού τους, λαχταρούν τη συνεύρεση μαζί του, ζουν τη «μοναξιά των κάμπων με βαμβάκι» του Κολτές.
Η παράσταση είναι μεγάλη σε διάρκεια -κάτι λιγότερο από τρεις ώρες- αλλά, ευτυχώς, η υποδειγματική σκηνοθεσία του Δημήτρη Καραντζά δεν στέρησε από το έργο την αυτονόητη ουσία της ύπαρξής του: το χρόνο που εμπεριέχει μέσα του ο κυκλισμός. Κανένας δεν μπορεί να ξεφύγει από τον κύκλο. Η ζωή μας είναι επιτακτικά κυκλοτερής, τα λάθη επαναλαμβάνονται κατά τη διάρκειά της παρά την τετράγωνα μυαλά και την εξόχως τετράγωνη λογική μας, τα λάθη μας είμαστε εμείς. Ότι ακριβώς μαρτυρούν τα λόγια του «μωβ» Γιάννου Περλέγκα: «Πάντα αναζητούμε αυτό που δεν υπάρχει. Δεν μας αρκεί το υπαρκτό. Αυτό είναι το λάθος μας, αναπόφευκτο όμως, είναι στη φύση μας…».
Στο κυκλισμό του τετραγώνου, οι ιστορίες ξαναρχίζουν στη σκηνή, τα ερωτικά τρίγωνα ξαναπαλεύουν στις κυκλικές χορογραφίες τους με τη διαφορά ότι ανά 360 μοίρες οι γωνίες στα σώματα γίνονται πιο σκληρές και αιχμηρές, ο λόγος συμπυκνώνεται στις πιο στακάτες ατάκες αυτοκαταστροφής, στην ουσία. Ξανά και ξανά, τα πάντα βουλιάζουν και αναδύονται σε μια περιστροφική δίνη, όπως ακριβώς το σπείρωμα του πόθου μοιραία βιδώνει στην ανθρώπινη φύση με κάθε τίμημα.
Έχοντας στα χέρια του μια ομάδα ικανότατων και ταλαντούχων ηθοποιών, ο σκηνοθέτης διαπραγματεύτηκε σωστά τα όρια των ηρώων του κειμένου, καθοδηγώντας εύστοχα τους πρωταγωνιστές σε ένα ρεσιτάλ ερμηνειών όπου η φόρτιση κλιμακώνεται με την επανάληψη. Ειδικά η τελευταία είναι μαγικά καλοκουρδισμένη (κάποιοι θεατές βέβαια ενοχλήθηκαν από την επανάληψη του ίδιου αφηγηματικού μοτίβου και αποχώρησαν): οι ιστορίες κατακτούν την αφαίρεση, μπλέκουν δεξιοτεχνικά ή μία με την άλλη, ενώ οι φωνές των ηρώων καταλήγουν σε ένα χορωδιακό βόρτεξ που ξεγυμνώνει τα πάντα για να τα ξανακτίσει στη συνέχεια, μια πράξη που έχεις την αίσθηση πως συνεχίζεται ακόμη κι αφού οι θεατές έχουν απομακρυνθεί από την αίθουσα. Εξαιρετική ιδέα η ύπαρξη επί σκηνής ενός panic button με τον ήχο ενός εκκωφαντικού πυροβολισμού να δίνει το βίαιο τέλος, ανά περίπτωση, στη διαδικασία διακανονισμού των ερωτικών διαφορών των πρωταγωνιστών.
«Ο κυκλισμός του τετραγώνου» του Δημήτρη Δημητριάδη σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά παρουσιάζεται μέχρι τις 27 Οκτωβρίου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Ιδρύματος Ωνάση.
