Την Παρασκευή το βραδάκι, γύρω στις 7.30 η ώρα, βρέθηκα στην πλατεία του Αη Γιώργη του Καρύτση για μια συνάντηση. Κοιτούσα την κίνηση της πόλης. Δεν ήταν μεγάλη, δεν ήταν σφριγηλή.
Κάποιοι φορούσαν μάσκες και στο δρόμο, τα μπαρ δεν είχαν ακόμα πολλούς πελάτες, αλλά έδιναν τον τόνο φωτίζοντας τη βραδινή εικόνα της πόλης. Και ξαφνικά βλέπω μπροστά μου το ρολό του θεάτρου «Μουσούρη» και απόλυτο σκοτάδι πίσω από το ρολό, παρότι οι προθήκες γύρω από την είσοδο είχαν κανονικά τις φρεσκότατες φωτογραφίες για την παράσταση που έχει ανακοινωθεί, το «Κάθε Πέμπτη, κύριε Γκρην», με τον Πέτρο Φιλιππίδη και τον Δημήτρη Γκοτσόπουλο.
Στα περισσότερα θέατρα της Αθήνας αυτή η εικόνα κυριαρχεί, παρότι τα δελτία Τύπου φτάνουν καθημερινά ορίζοντας και ημέρα πρεμιέρας και οι ηθοποιοί κάνουν πρόβες κανονικά για ό,τι ετοιμάζουν. «Πάμε στο θέατρο για την πρόβα, μπαίνουμε στην πρίζα, στην εγρήγορση της προετοιμασίας. Φεύγουμε από το θέατρο, βγαίνουμε από την πρίζα. Αυτή είναι η κατάσταση που ζούμε», μου έλεγε η Αθηνά Μαξίμου, που ετοιμάζεται για την «Προδοσία» του Χ. Πίντερ (μαζί με τους Λάκη Λαζόπουλο και τον Αιμίλιο Χειλάκη), με ανακοινωμένη πρεμιέρα στις 8 Οκτωβρίου! (σ.σ. Αργά το βράδυ του Σάββατου ήρθε νέο δελτίο Τύπου, που ενημέρωνε ότι η «Προδοσία» θα κάνει πρεμιέρα στις 21 Οκτωβρίου).
Το τελευταίο -μακρύ- διάστημα, μετά τη λήξη της καραντίνας δηλαδή, βρισκόμαστε μπροστά σε μια κατάσταση που έχει δύο μέρη (το υπουργείο Πολιτισμού από τη μια και τους καλλιτέχνες από την άλλη), που μοιάζει με σχέση που δεν μπορεί πλέον να βρει ούτε τη στοιχειώδη επαφή επικοινωνίας και το μόνο που επικρατεί είναι αμηχανία, σιωπή, ενίοτε και αδεξιότητα από τη μια πλευρά (του υπουργείου). Από την άλλη πλευρά (των καλλιτεχνών) κυριαρχεί αγωνία, αβεβαιότητα και θυμός (υπερβολικός και άκριτος θυμός συχνά). Μια σχέση που φαίνεται να είναι ολέθρια, κι αυτό δεν βοηθάει κανένα από τα δύο σκέλη. Ούτε τον πολιτισμό.
Έγιναν πολλά για να φτάσει αυτή η «σχέση» σ’ αυτό το εξαιρετικά κακό επίπεδο. Σ’ αυτό το κείμενο δεν θα καταπιαστώ με το κομμάτι της οικονομικής ενίσχυσης των καλλιτεχνών, που δεν είναι αμελητέο αλλά είναι εξαιρετικά περίπλοκο.
Θα προσπαθήσω να μείνω στο πεδίο των αντιδράσεων, των συμπεριφορών, και της διαχείρισης όλης αυτής της δύσκολης και πρωτόγνωρης κατάστασης. Από τη μια πλευρά, των καλλιτεχνών, υπήρχε, εξαρχής και από μεγάλο μέρος τους, μια διαρκής δυσπιστία και απόρριψη κάθε πρότασης και προσπάθειας του υπουργείου για λύση και διάλογο. Η ανακοίνωση του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» που έδινε μια μικρή διέξοδο εργασιακή και καλλιτεχνική αντιμετωπίστηκε απαξιωτικά και ανταγωνιστικά και για τις προτάσεις και (χαμηλόφωνα αυτό) για τους καλλιτέχνες που μετείχαν.
Δεν υπήρξε ομως -δημόσια τουλάχιστον- η ίδια αντίδραση και στη σχεδόν ολοκληρωτική κατάργηση του προγράμματος της Αθήνας στο Φεστιβάλ Αθηνών. Δεν είδα, δηλαδή, οι καλλιτέχνες να αναρωτιούνται γιατί το Φεστιβάλ Αθηνών δεν μεταφέρει κάποιες παραγωγές του στο πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» ή γιατί δεν αξιοποιεί τους δωρεάν παρεχόμενους χώρους του Δήμου Αθηναίων και μάλιστα τον Ιούνιο και τον Ιούλιο που το ιικό φορτίο ήταν πολύ χαμηλό.
Ακόμα και η επίσκεψη του πρωθυπουργού με πρόθεση διαλόγου σε μια δυσκολη στιγμή, στην πρόβα της παράστασης «Πέρσες» του Εθνικού Θεάτρου, χλευάστηκε. Οι αρχικές παλινωδίες και καθυστερήσεις σχετικά με τα πρωτόκολλα λειτουργίας των θερινών θεάτρων βαραίνουν ασφαλώς την πλευρά της πολιτείας, που δημιούργησε περαιτέρω ανασφάλεια και αβεβαιότητα στις ήδη ισχνές προσπάθειες διαμόρφωσης καλοκαιρινού προγράμματος. Οι αποσπασματικές αποφάσεις κάποιων δήμων και περιφερειών να ακυρώσουν παραστάσεις, που ουδέποτε εξηγήθηκε επαρκώς, δυναμίτισε ασφαλώς τα ήδη τεντωμένα νεύρα των καλλιτεχνών. Κι όλα αυτά τότε που τα κρούσματα της covid_19 απείχαν αρκετά από τα τωρινά καθημερινά 400άρια.
Και φτάνουμε στο σήμερα, στην έναρξη της σεζόν, στην οποία όλοι προσδοκούσαν, για την οποία οι περισσότεροι ετοιμάζονταν, κάνοντας τις απαραίτητες προσαρμογές στις συνθήκες (ολιγοπρόσωπα έργα, αναγνωρίσιμοι ηθοποιοί, στο καστ κυρίως από επιτυχημένα τηλεοπτικά σίριαλ, αρκετές επαναλήψεις). Και όλοι περιμένουν από το υπουργείο Πολιτισμού την ανακοίνωση των πρωτοκόλλων λειτουργίας.
Πόση θα είναι η πληρότητα τελικά;
Και απάντηση δεν έρχεται και αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, απολύτως λάθος διαχείριση του θέματος από την πλευρά του υπουργείου. Κι όχι γιατί το υπουργείο Πολιτισμού έχει την αρμοδιότητα να αποφασίσει για τα πρωτόκολλα (η Επιτροπή των Λοιμωξιολόγων, ασφαλώς, θα δώσει το πράσινο φως και το πλαίσιο), αλλά γιατί επιλέγει να σιωπά, γιατί μοιάζει να λειτουργεί ενοχικά και αμήχανα.
Δεν θα μπορούσε να γίνει μια συνάντηση με εκπροσώπους των σωματείων των καλλιτεχνών απ’ όλες τις ειδικότητες με την παρουσία ενός λοιμωξιολόγου (δύο, τριών) οι οποίοι θα εξηγήσουν, θα απαντήσουν αλλά και θ’ ακούσουν (τους καλλιτέχνες) για τις δυνατότητες που υπάρχουν;
Οι πληροφορίες, απολύτως επιβεβαιωμένες, λένε ότι το ΥΠΠΟ συναντήθηκε την περασμένη εβδομάδα με τους επικεφαλής των εποπτευόμενων πολιτιστικών φορέων και τους έκανε γνωστό ότι η Επιτροπή Λοιμωξιολόγων δίνει κατεύθυνση για πληρότητα 30%. Κι εδώ σιγή ασυρμάτου. Κι εδώ πολλά τα ερωτήματα.
Θα είναι οριζόντιο μέτρο η πληρότητα του 30%;
Δηλαδή θα ισχύει και για ένα θέατρο 250, 300, 400 θέσεων και για ένα 800 ή 1.000 ή περισσότερων θέσεων; Και πώς θα ρυθμιστεί η είσοδος και η έξοδος των θεατών, ιδίως σε θέατρα που δεν διαθέτουν καθόλου φουαγιέ; Κι αν η Αττική βρίσκεται σε εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, γιατί δεν δίνεται μια κατεύθυνση με τα θέατρα της περιφέρειας; Δεν είναι και άπειρα.
Για όλα αυτά χρειάζονται απαντήσεις. Και η πολιτεία οφείλει να μην επηρεάζεται από τις άδικες, συναισθηματικά φορτισμένες και εμπαθείς, κάποιες φορές, αντιδράσεις μερίδας καλλιτεχνών, από τους οποίους θα ήθελα να δω την ίδια συναισθηματική φόρτιση και για την υγειονομική κατάσταση. Οφείλει να λειτουργήσει με υπευθυνότητα, με διαφάνεια, με αποφασιστικότητα και ψυχραιμία.
Γιατί η ενημέρωση δεν γίνεται με διαρροές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων.
