Η Κυβέλη Καστοριάδη μοιράζει τη ζωή της ανάμεσα σε δύο χώρες. Φέρει ένα όνομα με τεράστια ιστορία, αυτό ενός από τους μεγαλύτερους διανοητές του 20ου αιώνα: είναι κόρη του Κορνήλιου Καστοριάδη. Και τραγουδά υπέροχα… Αυτές τις μέρες βρίσκεται στην Αθήνα κι έχουμε την ευκαιρία να το διαπιστώσουμε. Και μιας και βρέθηκε εδώ, μίλησε στην Popaganda για το τραγούδι της, το πώς είναι να έχεις δύο πατρίδες, το μυθικό πατέρα της.
Απ’ ότι ξέρω μοιράζεις το χρόνο σου μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας. Ναι. Τώρα έρχομαι όλο και πιο συχνά στην Ελλάδα, τουλάχιστον 2-3 φορές το χρόνο. Συν το καλοκαίρι! Οπότε ναι, είμαι συνεχώς ανάμεσα στις δύο χώρες.
Ήταν πάντα έτσι; Όχι. Παλαιότερα ερχόμουνα μόνο τα καλοκαίρια. Το χειμώνα στο Παρίσι.
Τα ελληνικά σου όμως είναι πολύ καλά. Ευχαριστώ πολύ! Τα ελληνικά μου βελτιώθηκαν με τον καιρό, νομίζω. Και με το ότι έρχομαι όλο και πιο συχνά. Δεν είναι ακόμα τέλεια, αλλά πηγαίνουν προς το καλύτερο! Δεν τα έμαθα σε σχολείο, με γραμματική. Τα έμαθα όλα προφορικά.
Τις επόμενες μέρες σε περιμένουμε στην Αθήνα να τραγουδήσεις. Τι πρόκειται να ακούσουμε; Θα ακούσουμε τραγούδια από το νέο μας δίσκο με τον κιθαρίστα Ορέστη Καλαμπαλίκη, που κυκλοφόρησε από τη Μικρή Άρκτο και λέγεται Songs for a Blue Cloud, και είναι τραγούδια σε πέντε γλώσσες: γαλλικά, ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά και ισπανικά, διασκευασμένα από τον Ορέστη για σόλο κιθάρα. Για την περίσταση έχουμε προσθέσει και κάποια άλλα τραγούδια, και θα έχουμε και δύο εκλεκτούς καλεσμένους, τον Αλκίνοο Ιωαννίδη στης 21 Δεκεμβρίου και τη Δήμητρα Γαλάνη στις 28. Αλλά δεν σου λέω τι τραγούδια θα πούμε μαζί τους, γιατί είναι έκπληξη!
Πότε κατάλαβες ότι αυτό που θες να κάνεις είναι να τραγουδάς; Σχετικά νωρίς. Στα επτά μου χρόνια μια δασκάλα στο σχολείο μας είχε βάλει να ακούσουμε διάφορα μουσικά έργα, ανάμεσα στα οποία και μια άρια του Μπαχ από την Καντάτα 147, την Jesus bleibet meine Freude, που μου άρεσε πάρα πολύ και ζήτησα να μου την κάνουν δώρο σε κασέτα. Ήταν Χριστούγεννα και την άκουγα συνεχώς. Έκανα όλα τα μέρη της ορχήστρας, και τη σοπράνο και το βαρύτονο. Προσπαθούσα να τραγουδήσω όλες τις μελωδίες! Από κει κατάλαβα ότι αυτό ήθελα να κάνω με τη ζωή μου. Μετά στα 15 άρχισα μαθήματα, κι από τότε συνεχίζω.
Είσαι κόρη ενός ανθρώπου που για πολλούς υπήρξε πολύ σημαντικός, και που η σκέψη του επηρέασε τη ζωή τους καταλυτικά – ένας από αυτούς είμαι κι εγώ. Υποθέτω πως είναι κάτι που το ακούς συχνά. Πώς το βιώνεις; Είναι πολύ συγκινητικό και ευχάριστο να το ακούς. Εξαρτάται και πώς σου το λένε: τώρα έτσι όπως μου το είπες συγκινήθηκα, είναι πολύ όμορφο. Νομίζω πως είναι αυτό που θα ήθελε κι ο ίδιος. Οπότε είναι διπλά σημαντικό: για σένα που σε βοήθησε ή που άλλαξε κάτι μέσα σου, και για εκείνον, που πιστεύω πως στην ουσία αυτό ήθελε να κάνει: να αγγίζει τους ανθρώπους και να πηγαίνουνε μαζί λίγο πιο πέρα.
Είχες πάντα συνείδηση του γεγονότος πως, εκτός του ότι ήταν ο μπαμπάς σου, ήταν και κάποιος που αφορούσε πολύ περισσότερους ανθρώπους; Όχι πάντα. Μικρή βέβαια δεν το καταλάβαινα, ή καταλάβαινα ότι για κάποιο λόγο ήταν κάπως γνωστός. Και λέω κάπως, γιατί δεν ήταν ίδια η αντιμετώπιση στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Θυμάμαι στην Τήνο στις διακοπές ότι τον σταματούσαν στο δρόμο – όχι ότι δεν μπορούσαμε να κυκλοφορήσουμε, αλλά συνέβαινε. Ενώ στη Γαλλία αυτό ίσχυε πιο πολύ στο πλαίσιο των πανεπιστημίων και των επιστημόνων. Καταλάβαινα πάντως ότι κάτι συμβαίνει. Για μένα ήταν απλώς ο μπαμπάς μου, αλλά ένας λαμπρός μπαμπάς! Μετά κατάλαβα ότι ήταν τόσο σημαντικός.
Στο σπίτι ακούγαμε πάρα πολύ κλασική μουσική. Αυτούς τους δίσκους είχα κι εγώ στο δωμάτιό μου. Κάποια στιγμή βέβαια πέρασα κι εγώ στο Michael Jackson – αν και δεν νομίζω πως ο μπαμπάς τον ενέκρινε και πολύ.
Πότε; Πιο πολύ στην εφηβεία, γιατί άρχισαν άνθρωποι να μου λένε πράγματα σαν αυτό που μου είπες πριν. Ή έβλεπα τις αντιδράσεις όταν έλεγα ότι αυτό είναι το όνομά μου. Κι επίσης στο θάνατό του. Στην κηδεία του ήταν πολύς κόσμος που δεν τον ήξερα, ενώ συνήθως σε μια κηδεία είναι μόνο η οικογένεια και οι γνωστοί.
Αναρωτιέμαι πώς είναι αυτό για ένα παιδί. Από μια ηλικία και μετά, κατανοούμε και εκλογικεύουμε. Αλλά ως παιδί ένιωθες ότι κάποιοι άγνωστοι διεκδικούν ένα μέρος από το μπαμπά σου, ή ένα μέρος του χρόνου του; Αυτό που λες είναι πιο πολύ για μένα μια σκέψη ενήλικου, γιατί πιστεύω πως αυτή είναι η αλήθεια: όντως όλοι όσοι τον αγαπούσαν και τον ήξεραν, ή και δεν τον ήξεραν αλλά τον είχαν διαβάσει, όλοι πάνω-κάτω διεκδικούσαν ένα κομμάτι του – κι εγώ άλλωστε. Όταν ήμουν μικρή, έπαιρναν ένα κομμάτι του χρόνου του. Αλλά όλο αυτό έμπαινε στο πλαίσιο του «Ο μπαμπάς δουλεύει». Δεν ήταν κάτι πιο περίεργο.
Εσύ επέλεξες ένα δρόμο διαφορετικό, εντελώς δικό σου. Δεν σου πέρασε ποτέ από το μυαλό, όπως δυστυχώς συνηθίζεται στην Ελλάδα, να ακολουθήσεις τα δικά του βήματα; Όχι, δεν μου πέρασε. Πρέπει να πω ότι σπούδασα αρχαία ελληνικά και λατινικά, πράγμα που ως ένα βαθμό πηγαίνει προς εκείνον – αν και δεν σπούδασα αρχαία φιλοσοφία, ήταν καθαρά φιλολογία, και μάλιστα εγώ πήγα πιο πολύ προς τη μυθολογία. Αλλά όχι, δεν το σκέφτηκα ποτέ. Κατ’ αρχάς δεν νομίζω πως έχω ένα ιδιαίτερο ταλέντο για τη φιλοσοφία – χωρίς να λέω πως το έχω στο τραγούδι, αλλά πάντως για τη φιλοσοφία πέρα από τη συζήτηση με φίλους, ή και με το μπαμπά, δεν είχα κάποια έφεση. Από μικρή συνεχώς μέσα στη μουσική ήμουνα. Δεν πήρα ποτέ βιβλία φιλοσοφίας να αρχίσω να μελετάω τον Αριστοτέλη. Μόνο όταν χρειάστηκε για το σχολείo. Μου άρεσαν βέβαια πολύ οι συζητήσεις μαζί του, αλλά αυτό ήταν ένα καθαρά δικό μας κομμάτι. Πιστεύω άλλωστε πως ο καθένας πρέπει να γίνει αυτό στο οποίο μπορεί να είναι καλύτερος, δεν είχε κάποιο νόημα να ακολουθήσω εγώ τα βήματά του.
Είπες πως από μικρή ήσουν μέσα στη μουσική. Εκτός από το Μπαχ, τι άλλο; Στο σπίτι ακούγαμε πάρα πολύ κλασική μουσική, γαλλικό τραγούδι και τζαζ. Αυτά ήταν τα πρώτα μου ακούσματα. Και στην εφηβεία μου αυτά ακολούθησα: ήμουν ανάμεσα σε αυτά τα τρία. Κι αυτό μπορεί να ακούγεται και στους δύο δίσκους που έχω ηχογραφήσει μέχρι τώρα. Αυτούς τους δίσκους είχα κι εγώ στο δωμάτιό μου. Κάποια στιγμή βέβαια πέρασα κι εγώ στο Michael Jackson – αν και δεν νομίζω πως ο μπαμπάς τον ενέκρινε και πολύ.
Έχοντας δει από κοντά και τις δύο κοινωνίες, την ελληνική και τη γαλλική, σε τι αισθάνεσαι ότι διαφέρουν και σε τι μοιάζουν; Μεγάλη συζήτηση! Είναι μια κουβέντα που την έχουμε τακτικά με τον Ορέστη, γιατί εκείνος εγκαταστάθηκε στη Γαλλία πριν από δώδεκα χρόνια, και του κακοφαίνονται κάποια πράγματα εκεί που εμένα μου κακοφαίνεται ότι του κακοφαίνονται. Εμένα πάντα στην Ελλάδα λίγο με ενοχλεί π.χ. μια αγένεια στον τρόπο που φέρονται οι άνθρωποι στον δρόμo. Ο Ορέστης βέβαια θα σου πει πως δεν είναι αγένεια, είναι που είμαστε πιο ευθείς άνθρωποι στην Ελλάδα, και πως οι γάλλοι είναι υποκριτικά ευγενικοί, ενώ κατά βάθος η συμπεριφορά τους είναι πιο αγενείς από των ελλήνων. Δεν ξέρω αν συμφωνώ.
Εσύ τι πιστεύεις; Ξέρω πως όταν εγώ έρχομαι στην Ελλάδα, χρειάζομαι ένα μικρό χρόνο προσαρμογής σε αυτό. Από την άλλη, μου αρέσει στην Ελλάδα η ζεστασιά των ανθρώπων, και που κάποια πράγματα είναι όντως πιο ελεύθερα, από την άποψη ότι δεν σε περιορίζουν διαρκώς: μην κάνεις αυτό, μην καπνίσεις, μη, μη, μη… Αυτό υπάρχει συνεχώς τη Γαλλία: πιο πολλοί κανόνες για το πώς να συμπεριφέρεσαι, πράγμα που έχει τα καλά του και τα κακά του. Πάντως εγώ θεωρώ πως και οι δύο χώρες ανήκουν στο μεσογειακό κόσμο. Η Γαλλία δεν είναι βόρεια χώρα σε σχέση με τη νοοτροπία και τη συμπεριφορά των ανθρώπων, δεν είναι Ολλανδία, ας πούμε. Και βέβαια, όταν ο έλληνας είναι φιλόξενος, είναι από τους πιο φιλόξενους που υπάρχουν.
Το επόμενο βήμα σου μουσικά το έχεις σχεδιάσει; Ξέρω ποιο θα ήθελα να είναι: να έχω δικά μου τραγούδια. Και πρέπει να είναι αυτό. Τώρα δεν ξέρω αν θα τα γράψω εγώ ή αν θα βρω κάποιον να μου τα γράψει. Οι δύο πρώτοι μου δίσκοι είναι διασκευές, και κάποια στιγμή πρέπει να βγάλω δικό μου υλικό προς τα έξω.
