Τρελάθηκε; Ξέρει πού έρχεται; Οι πρώτες αντιδράσεις μετά την ανακοίνωση του ονόματος του Γιαν Φαμπρ ως διαδόχου του Γιώργου Λούκου ήταν αναμενόμενες. Προφανέστατα κι ο Φαμπρ ξέρει πολύ καλά σε τι καζάνι έρχεται. Και έχει τα κότσια να βουτήξει. Τον φαντάζομαι με το ακαταμάχητο μπλαζέ ειρωνικό χαμόγελό του, τα μισόκλειστα μάτια και το μόνιμο τσιγάρο στο στόμα όταν θα τα συμφωνούσε με τον Αριστείδη Μπαλτά.
Η επιλογή του προσώπου του ήταν μια κίνηση ματ από το υπουργείο Πολιτισμού, η οποία παρά τις μεμονωμένες γκρίνιες, βουλώνει τα στόματα όλων των δίκαιων αντιδράσεων για την απαράδεκτη αποπομπή-διασυρμό του τέως προέδρου του Φεστιβάλ. Ένας από τους πιο αιρετικούς και προβοκάτορες πολυκαλλιτέχνες της εποχής μας, ένας αναγεννησιακός άνθρωπος που επιδρά σε όλες τις τέχνες εδώ και τρεις δεκαετίες χωρίς παύση, ο διεθνής Φλαμανδός σκηνοθέτης, εικαστικός, συγγραφέας και χορογράφος, ξαφνικά θα βρεθεί στα λημέρια μας με ρόλο θεσμικό. Θαύμα;
Αν κάποιος πετούσε το όνομά του μια μέρα πριν την επίσημη ανακοίνωση θα τον θεωρούσαν τρελό. Είναι δυνατό ένας τόσο επιδραστικός και περιζήτητος καλλιτέχνης να δεχτεί να μπλέξει με το πάμπτωχο φεστιβάλ μιας χώρας χρεοκοπημένης και μάλιστα στο παρά πέντε; Γνωρίζοντας ότι ο Φαμπρ είναι ο μοναδικός άνθρωπος των τεχνών που επισκεπτόταν με τα σχήματά του την Ελλάδα χωρίς να λαμβάνει αμοιβή από το 2012, θα έλεγα, πως ναι, είναι δυνατό. Και κόβω το κεφάλι ότι δεν θα ζητήσει αμοιβή ούτε τώρα.
Λίγη ώρα μετά την ανακοίνωση έσκασαν οι πρώτες διαψεύσεις συνεργατών του στα social media. Ο ισχυρισμός είναι ότι σε αντίθεση με τις ανακοινώσεις του υπουργείου, ο Φαμπρ αναλαμβάνει απλά ως associated artist, δηλαδή θα επιμεληθεί μέρος του καλλιτεχνικού στησίματος του Φεστιβάλ, κάτι που πάντως γνωρίζει γιατί το έχει ξανακάνει στην Αβινιόν. Αλλά και πάλι η ουσία της εμπλοκής του δεν χάνεται. Γνωρίζει ότι έρχεται να βγάλει το φίδι από την τρύπα. Θέλει θάρρος, τσαγανό, τρέλα, όραμα και έμπνευση να βγάλεις φεστιβάλ πολλών μηνών σε μια χώρα ξένη και σε χρόνο ρεκόρ (μόλις σε 3,5 μήνες), χωρίς λεφτά (ακόμη οφείλονται οι αμοιβές για τις περσινές παραγωγές) και χωρίς να γνωρίζεις το εγχώριο καλλιτεχνικό δυναμικό. Προφανώς θα έχει συμβούλους. Ποιους θα του δώσει άραγε το υπουργείο; Στο σημείο αυτό θα παιχτεί η μεγάλη τραγωδία για το εγχώριο δυναμικό που περιμένει την επόμενη μέρα με αγωνία. Ο Γιαν Φαμπρ έρχεται λοιπόν να μας σώσει κι όχι απλώς να κάνει το κομμάτι του, ένα πέρασμα εντυπωσιασμού, όπως ο Αι Γουέι Γουέι;
Ως σταρ με όνομα που μετράει σαν το χρυσό στην παγκόσμια αγορά ενδεχομένως να πείσει κι άλλους διακεκριμένους καλλιτέχνες και σταρ να συμπαρασταθούν (φανταστείτε να γίνει αμισθί!) σε μια χώρα που βουλιάζει όχι μόνο από τα χρέη αλλά και απ’ το προσφυγικό. Ο απρόβλεπτος, αυθεντικός, αστείρευτος Φαμπρ (κάτι που επιβεβαίωσε και το Mount Olympus:24h, η αποθέωση της κουλτούρας της τραγωδίας που πρόσφατα έφερε στη Θεσσαλονίκη και τα 50α Δημήτρια) πήρε απόφαση να βρεθεί αντιμέτωπος με τη μεγαλύτερη πρόκληση της καριέρας του. Στο ερώτημα πόσο χρόνο θα διαθέτει για το Φεστιβάλ, πόσο καιρό θα βρίσκεται στην Ελλάδα, η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στο πάθος με το οποίο συνδέεται με οτιδήποτε κάνει. Προ ετών, μέσα στους σικελικούς αγρούς και τα χαλάσματα ενός παλατιού, είχε δημιουργήσει μια συναρπαστική εν εξελίξει εγκατάσταση. Και δεν απευθυνόταν στο μεγάλο κοινό των Μπιενάλε, αλλά στους περίεργους περαστικούς που μόνο αν λοξοδρομούσαν και θα ανακάλυπταν το έργο.
Ως visual artist, συγγραφέας και σκηνοθέτης, που δεν φοβήθηκε ποτέ να παίξει και να χλευάσει την εικόνα του (σε αρκετές διεθνείς εικαστικές διοργανώσεις έχει αποδομήσει το πορτρέτο του), και έχει συνθέσει μερικές απο τις πιο ωμές γυμνές σκηνές βίας της παγκόσμιας σκηνής, ο μέγας Φαμπρ επιμένει να δημιουργεί «επειδή είμαι περίεργος να καταλάβω αυτό τον κόσμο».
Η περιέργειά του για το Ελληνικό Φεστιβάλ και την ελληνική κατάσταση θα τον φέρει σε λίγες μέρες στην Αθήνα, οπότε θα ανοίξει τα χαρτιά του παραχωρώνοντας την πιο πολυαναμενόμενη συνέντευξη τύπου από καταβολής του θεσμού. Στα γραφεία του Φεστιβάλ πάντως έχουν αρχίσει και ξεσκονίζουν τα φλαμανδικά τους…
