«Είναι το 2010 η χειρότερη κινηματογραφική χρονιά όλων των εποχών;».
Αυτό αναρωτήθηκε η Wall Street Journal στην αρχή της περασμένης δεκαετίας, όταν οι καλοκαιρινές κυκλοφορίες έβαζαν το “bust” στο “blockbuster”: σε διάστημα λίγων μηνών, οι θεατές είχαν υποστεί την ατάκα “Lawrence of my labia” στο ανεκδιήγητο ακόμα και για τα τότε un-woke επίπεδα Sex and the City 2, την αποτυχημένη απόπειρα του Τζέικ Τζίλενχαλ να αποκτήσει δικό του franchise με το Ο Πρίγκιπας της Περσίας και δύο χαρισματικούς σταρ (Τομ Κρουζ, Κάμερον Ντίαζ) να χάνουν αυτομάτως το ενδιαφέρον τους μόλις μοιράστηκαν την οθόνη στο Επικίνδυνες Παρέες. (Δεν ήταν όλα τόσο ζοφερά, ωστόσο: το Εγώ ο Απαισιότατος απέδειξε ότι υπάρχει χώρος για ένα μη-ντισνεϊκό σύμπαν στις καρδιές των παιδιών, ενώ το Toy Story 3 ήταν απλώς ένας θρίαμβος – αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι η υπενθύμιση της θνησιμότητάς μας και το βαθύ ψυχολογικό τραύμα που δημιούργησε το φινάλε του.) Επιπλέον, δέκα χρόνια πριν, βρισκόμασταν ακόμα στο πρώτο στάδιο της επικείμενης κυριαρχίας του Marvel Cinematic Universe με το Iron Man 2, που κι αυτό με τη σειρά του ήταν τελικά το χειρότερο της τριλογίας.
Σε μια χρονιά, λοιπόν, που οι προτάσεις των χολιγουντιανών στούντιο για αξέχαστες εμπειρίες στη μεγάλη οθόνη περιελάμβαναν τη Σύγκρουση Τιτάνων, την Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, το Valentine’s Day και το Πέρσι Τζάκσον (2010 = φρικτό), ο Κρίστοφερ Νόλαν ετοιμαζόταν για το follow-up του μετά τον ογκόλιθο του Σκοτεινού Ιππότη, σίγουρα χωρίς καμία πίεση. Στα δύο χρόνια που μεσολάβησαν από το ιστορικό εκείνο κινηματογραφικό γεγονός, ο Νόλαν είχε γεμίσει, ελπίζουμε άθελά του, τον πλανήτη και το IMDB με θαυμαστές πιο ενοχλητικούς κι από εκείνους των Radiohead ή του Breaking Bad και χρειαζόταν μόνο να κερδίσει το στοίχημα του Inception, μιας ταινίας κυριολεκτικά χωρίς προηγούμενο (σε αντίθεση με όλα τα σημερινά properties), για να καθιερωθεί ως σταρ-σκηνοθέτης σπιλμπεργκικού βεληνεκούς του οποίου το όνομα και μόνο αρκούσε για να φέρει κόσμο στις αίθουσες. Αναλογιζόμενος τις προσδοκίες, ο σκηνοθέτης δήλωνε λίγο πριν την πρεμιέρα του Inception στους New York Times ότι «μπορεί να σε παραλύσει η επιλογή να πάρεις τα εύσημα για την επιτυχία αντί να καταλάβεις ότι όταν πιάσεις το zeitgeist με αυτόν τον τρόπο, είναι κάτι πολύ μοναδικό ⎼ κι ανεξήγητο».
Παρακολουθώντας σήμερα το Inception, έχοντας εξαντλήσει τις θεωρίες για τα γρανάζια της πλοκής του, τη δανεισμένη από το Matrix και τον Φρόιντ φιλοσοφία του και τους καβγάδες για το τελευταίο cut στη σβούρα, συνειδητοποιείς ποια στοιχεία του παραμένουν εντυπωσιακά: το Παρίσι που διπλώνει στα δύο, η πάλη του Τζόζεφ Γκόρντον-Λέβιτ στο διάδρομο και η τοποθέτηση των σωμάτων στο ασανσέρ, το πώς ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο είναι πάνω-κάτω ίδιος και, έχοντας πλέον γνώση του Ο Σκοτεινός Ιππότης: Η Επιστροφή, το ότι αυτός είναι σαφώς ο καλύτερος θάνατος στον οποίο θα μπορούσε να ελπίζει η Μαριόν Κοτιγιάρ σε ταινία του Νόλαν. Ακόμα και η πιο επίμονη μομφή που ακολουθεί τον σκηνοθέτη, δηλαδή η συναισθηματική αποστασιοποίηση, αποδομείται εδώ. Ο χαρακτήρας του ΝτιΚάπριο, όπως και οι ήρωες του Memento/ The Prestige/ Interstellar (μην πούμε καιγια τον Μπάτμαν), κουβαλάει ένα ψυχολογικό τραύμα εξαιτίας του οποίου δεν την παλεύει με την πραγματικότητα. Το ότι ο Νόλαν προσπαθεί να το διαχειριστεί μέσα από την πειθαρχημένη σκέψη και να το μετατρέψει σε παζλ που αναζητά λύση δεν αποτελεί μειονέκτημα του δημιουργού, αντιθέτως του επιτρέπει να εισάγει τα μυστήρια της ψυχής του μέσα στην τέχνη του.
Τόσο τότε όσο και τώρα (πόσο μάλλον τώρα), το Inception αποτελεί μονόκερο στο κινηματογραφικό τοπίο, το τελευταίο ⎯όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια⎯ πρωτότυπο event movie, ο ενθουσιασμός για το οποίο προέκυπτε μόνο και μόνο από την υπόσχεση της ύπαρξής του και την ανυπομονησία να εκπλαγείς στο σινεμά βλέποντας κάτι συναρπαστικό, μυστηριώδες και πρωτόγνωρο, κι όλα αυτά με την σπάνια πλέον στουντιακή ευλογία. (Θα επαναληφθεί το ίδιο με το Tenet; Το καλό που του θέλουμε.)
Στην Ελλάδα, η ταινία κυκλοφόρησε στις 24 Αυγούστου του 2010 και σηματοδότησε, όπως συνηθίζεται, τη μεγαλοπρεπή έναρξη της νέας σεζόν. Το Twitter ήταν τόσο στη μόδα εκείνη την εποχή που είχε νόημα να υπάρχει επίσημος λογαριασμός της ταινίας στα ελληνικά, που συζητούσε χαλαρά με τους άλλους χρήστες. Έκοψε 421.845 εισιτήρια, με αντίπαλο δέος μόνο την κωμωδία κλωνοποίησης I Love Καρδίτσα στα 353.981 – γιατί οι έλληνες θεατές λατρεύουν το high concept από όπου κι αν προέρχεται. Στο site του Αθηνοράματος, το Inception έχει 37 ολόκληρες σελίδες κριτικών από το κοινό, με καλύτερη εκείνη που φέρει την υπογραφή χρήστη “Έλενα”: “ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΚΑΛΗ ΤΑΙΝΙΑ, ΑΝ ΚΑΙ ΚΑΠΩΣ ΜΕΤΡΙΑ.”
Όλο το αφηγηματικό και πολιτιστικό legacy του Inception αποκρυσταλλώνεται σε αυτή τη σύντομη φράση.
