Στην «Ευνοούμενη» του Γιώργου Λάνθιμου τα κορίτσια είναι κακά, οι λέξεις χειρότερες και τα γέλια άφθονα

«Όταν μια γυναίκα χτυπάει την καρδιά μιας άλλης, σπάνια αστοχεί, και η πληγή είναι μοιραία θανατηφόρα», γράφει ο Σοντερλό ντε Λακλό στις Επικίνδυνες Σχέσεις, το έργο-σταθμό για τα ερωτικά παιχνίδια, την ηθική παρακμή και τις μηχανορραφίες εγωκεντρικών αριστοκρατών του 18ο αιώνα που αποτελεί και το προσχέδιο για την ιστορία της διεκδίκησης δύναμης, προτίμησης και προνομίων στη βρετανική βασιλική αυλή στο επίκεντρο της νέας ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου, Η Ευνοούμενη.

Ο Γιώργος Λάνθιμος φωτογραφημένος από την Έμμα Στόουν στα γυρίσματα

Δουλεύοντας για πρώτη φορά με ένα σενάριο που δε συνυπογράφει ο ίδιος, ο σκηνοθέτης κάνει την πιο διασκεδαστική και προσβάσιμη στο ευρύ κοινό που μπορεί να κράτησε τις αποστάσεις του από πληκτρολόγια και σύγχρονες Ιφιγένειες στο παρελθόν, ταινία του μέχρι τώρα κερδίζοντας 10 υποψηφιότητες για Όσκαρ. Χωρίς, παρόλα αυτά, να θυσιάζει το χαρακτηριστικό προσωπικό του στυλ (μην το πείτε weird) που μέσα σε μια δεκαετία (από το breakout του Κυνόδοντα) τον εκτόξευσε σε τροχιά διεθνούς σινεφίλ αναγνώρισης. Σε αυτήν την κάθε άλλο παρά συμβατική κωμωδία εποχής, το προτιμώμενο σπορ είναι οι αγώνες δρόμου ανάμεσα σε πάπιες, ο Βιβάλντι συνυπάρχει με τον Έλτον Τζον και η φράση «ονειρεύτηκα ότι σε μαχαίρωσα στο μάτι» ισοδυναμεί με φλερτ. Πολλοί ίσως σταθούν στις επιφανειακές ομοιότητες με το Μπάρι Λίντον του Κιούμπρικ, αλλά μια πιο millennial αντιστοιχία είναι το Mean Girls: Άννα = Ρετζίνα Τζορτζ, Άμπιγκεϊλ = Κέιντι, Σάρα = Τζάνις. (Το έχουμε σκεφτεί και είναι σωστό και, όχι, δεν μπορείτε να κάτσετε μαζί μας.)

Η πρώτη επαφή της έκπτωτης λαίδης Άμπιγκεϊλ (Έμμα Στόουν) με το παλάτι της Βασίλισσας Άννας (Ολίβια Κόλμαν) είναι, όπως και το νέο της κοινωνικό στάτους εξαιτίας των οικονομικών ατασθαλιών του πατέρα της, μια βουτιά στη λάσπη και τα περιττώματα. Η Αγγλία είναι χωρισμένη ανάμεσα σε δύο νέα κόμματα, τους Ουίγους και τους Συντηρητικούς, και βρίσκεται σε πόλεμο με την Γαλλία – της Βασίλισσας της διαφεύγει αυτή η μικρή λεπτομέρεια, αφού η καθημερινότητά της εξαντλείται σε υστερικά ξεσπάσματα που προκαλούν είτε η ποδάγρα που την ταλαιπωρεί είτε ένα λάθος βλέμμα υπηρέτη της, και σε παιχνίδια που την ψυχαγωγούν προσωρινά, μέχρι το επόμενο mood swing της. Την επίβλεψη των σημαντικών θεμάτων, τη χάραξη στρατηγικής και τη διαχείριση του παλατιού έχει αναλάβει το δεξί της χέρι, η Σάρα (Ρέιτσελ Βάις – δεν μπλέκεις), που εκτελεί χρέη αρχιστράτηγου, εξομολογήτριας κι ερωμένης της ταυτόχρονα, και κρατάει την Βασίλισσα στο σκοτάδι σχετικά με τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις, αφήνοντάς την να ασχοληθεί με τα «μωρά» της, τα 17 κουνελάκια που διατηρεί στην κρεβατοκάμαρά της ως κατοικίδια και που η Σάρα αρνείται να χαϊδέψει.

Οι πρωταγωνίστριες: πάνω Ρέιτσελ Βάις και Ολίβια Κόλμαν, κάτω η Έμμα Στόουν – όλες στην κούρσα των Όσκαρ

Ο Λάνθιμος μας πετάει σε αυτή την μπαρόκ παιδική χαρά με όρεξη και εφευρετικότητα, με την κάμερα του διευθυντή φωτογραφίας Ρόμπι Ράιαν να συμπαρασύρει το θεατή στο «πατινάζ» της στους τεράστιους διαδρόμους και τα πολυτελή δωμάτια στα οποία η Βασίλισσα μοιάζει συρρικνωμένη και μόνη. (Δεν εντυπωσιάζουν πάντα τα κόλπα τους: για κάθε αποστομωτική, αδιαπραγμάτευτη χρήση φυσικού φωτός, υπάρχει μια παρατραβηγμένη του παραμορφωτικού φακού fish eye.) Αποσπά δε μια από τις απολαυστικότερες ερμηνείες στην καριέρα της Κόλμαν, μάλλον της σκληρότερα εργαζόμενης βρετανίδας ηθοποιού (με υπερωρίες σε τηλεόραση και σινεμά, από το Broadchurch ως τον Τυραννόσαυρο), που ενσαρκώνει τη μονάρχη σαν ένα κακομαθημένο παιδί παγιδευμένο στο (ταλαιπωρημένο) σώμα μιας γυναίκας που συνεχώς απαιτεί – το γαλαζοαίματο αντίστοιχο του “are we there yet… are we there yet… are we there yet?”. Το μεγαλείο της ερμηνείας της ολοκληρώνεται με την αποκάλυψη του σκληρού συμβολισμού των κατοικιδίων της, μιας γέφυρας από τη φάρσα στην τραγωδία που η Κόλμαν περνάει με μαεστρική ακρίβεια σε ένα καστ που έτσι κι αλλιώς είναι καλύτερο εδώ από ποτέ.

Το, ελεγχόμενο από την Σάρα, χάος ανατρέπει η άφιξη της ξαδέρφης της, Άμπιγκεϊλ, την οποία από οίκτο και συγγενική υποχρέωση προάγει από πλύστρα σε προσωπική της υπηρέτρια, μια ευκαιρία που η Άμπιγκεϊλ δεν χάνει χρόνο να μετατρέψει σε αβαντάζ για να κερδίσει την προσοχή της Βασίλισσας, άρα και πόντους για το στάτους της, αντικαθιστώντας σιγά-σιγά την Σάρα σε όλα. Κοινώς, η Άμπιγκεϊλ τα χαϊδεύει τα κουνελάκια. Κρίμα που η Έμμα Στόουν κέρδισε το Όσκαρ της πρόπερσι, γιατί σε αυτό το ρόλο διανύει κωμικά χιλιόμετρα για τα οποία η πολυετής θητεία της στην κωμωδία δεν μας είχε προετοιμάσει – ο χαρακτήρας της είναι ένας ανίερος συνδυασμός Κάιζερ Σόζε και της σφετερίστριας, της κλασικής (για εμάς) telenovela και νυν meme, La Usurpadora.

Ολίβια Κόλμαν, η πιο σκληρά εργαζόμενη βρετανίδα ηθοποιός

Σάρα κι Άμπιγκειλ, ποια θα είναι τελικά «Η Ευνοούμενη»;

Η μάχη της δηλητηριώδους ατάκας που εκτυλίσσεται ανάμεσα στις δύο γυναίκες καθώς κοντράρονται για δύναμη και επιρροή (κάμποσες αποχρώσεις Αόρατης Κλωστής) αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή ευχαρίστησης στην Ευνοούμενη, στολισμένη με άφθονες αθυροστομίες – ένα από τα πολλά αναχρονιστικά στοιχεία με τα οποία παίζει ο Λάνθιμος στην ταινία, όπως τα εντυπωσιακά κοστούμια της πολυβραβευμένης Σάντι Πάουελ, το vogueing στην ξεκαρδιστική σκηνή του χορού και η χρήση του “Skyline Pigeon” του Έλτον Τζον στους τίτλους τέλους, που προσδίδει μια απρόσμενα τραγική νότα σε ό,τι έχει προηγηθεί, γιατί παρά το οικείο περιτύλιγμα πρόκειται ακόμα για μια ταινία του Γιώργου Λάνθιμου.

O Λάνθιμος κάνει την, πιο διασκεδαστική και προσβάσιμη στο ευρύ κοινό, ταινία του μέχρι τώρα κερδίζοντας 10 υποψηφιότητες για Όσκαρ, χωρίς να θυσιάζει το προσωπικό του στυλ. Μια ταινία όσο εκκεντρική κι αναρχική χρειάζεται ένα κουρασμένο είδος για να αναζωογονηθεί.

«Και πού είναι οι άντρες σε όλο αυτό;», θα φωνάξουν οι αιωνίως αδικημένοι από το σινεμά άντρες. Στην Ευνοούμενη βρίσκονται στα πέριξ της δράσης, γελοίοι με το υπερβολικό μακιγιάζ και τις αμφιέσεις τους, διψασμένοι για πολιτικές νίκες και υπεύθυνοι για ειδεχθείς πράξεις απέναντι στις γυναίκες (η Άμπιγκεϊλ αναφέρεται με casual ύφος στους βιασμούς που υπέστη πριν καταλήξει στο παλάτι.) Σε αυτό το εχθρικό και επικίνδυνο κλίμα, και οι τρεις ηρωίδες παλεύουν με τον τρόπο τους για ανεξαρτησία – ο Λάνθιμος ξέρει καλύτερα από το να μιλήσει για ρομαντισμούς. Αν και δεν διατηρεί τη δυναμική της μέχρι το τέλος και την όχι-ακριβώς-κερδισμένη αλλαγή τόνου, η Ευνοούμενη είναι όσο εκκεντρική κι αναρχική χρειάζεται ένα κουρασμένο είδος για να αναζωογονηθεί κι όσο ειλικρινής αρμόζει σε μια κυνική καρδιά για να επιβεβαιώσει αυτό που πάντα γνώριζε: η αφοσίωση είναι ένα χαμένο παιχνίδι.