Head & Hand / Καιρός: Ένα συλλογικό καλλιτεχνικό εγχείρημα αφηγείται τις «τελετουργίες της καθημερινότητας»

Ποια είναι η σχέση της ιδιότητας του καλλιτέχνη με αυτή του τεχνίτη; Το εγχείρημα της Κυριακής Κώστα, που ξεκίνησε ως residency, εξελίχθηκε σε μία πολυδιάστατη διαδρομή στον χώρο και τον χρόνο, «κτήμα» των κατοίκων της Τήνου.

Ποια είναι η σχέση της ιδιότητας του καλλιτέχνη με αυτή του τεχνίτη; Μπορούμε να μιλάμε για αυστηρά και διακριτά όρια ανάμεσά τους, με όρους «καταμερισμού της εργασίας»; Ποια μπορεί να είναι η βαθύτερη ουσία και σχέση που αναπτύσσει η τέχνη – πολύ περισσότερο η σύγχρονη, που συχνά γίνεται αντιληπτή ως «ελιτίστικη» ή «υπερβολικά εννοιολογική» – με τους «απλούς ανθρώπους», τα υλικά, τον χώρο και τις ιστορικές συνέχειες και ασυνέχειες;

Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που μου γεννήθηκαν συζητώντας για την έκθεση «Head & Hand / Καιρός» της Κύπριας καλλιτέχνιδος, Κυριακής Κώστα, με την θεωρητικό τέχνης και επιμελήτρια της έκθεσης, Σοφία Ελίζα Μπουράτση.

Η χαρακτηριστική κυκλαδίτικη τοπογραφία της Τήνου, οι καθοριστικής σημασίας για την καθημερινότητα των κατοίκων ισχυροί άνεμοι, η μακρά ιστορία και ο πολιτισμός του νησιού, ενέπνευσαν τις δυο γυναίκες να συνομιλήσουν με την τοπική κοινωνία, για να διερευνήσουν από κοινού, εκείνους τους αναγκαίους όρους αμοιβαιότητας και δράσης, που καθιστούν τον «παθητικό θεατή», δρων υποκείμενο μιας συλλογικής, δυναμικής και βιωματικής διαδικασίας, η οποία μετουσιώνει την καλλιτεχνική δραστηριότητα, σε ενεργητική παρέμβαση στον υλικό κόσμο, για να μετασχηματίσει τελικώς τον δημόσιο χώρο, λαμβάνοντας υπόψη τις λειτουργικές κι αισθητικές ανάγκες των ανθρώπων που ζουν σε αυτόν, την πολιτιστική κληρονομιά και τις σύγχρονες προκλήσεις της σημερινής εποχής, με προεξάρχουσα την κλιματική κρίση.

Το εγχείρημα της Κυριακής Κώστα, που ξεκίνησε ως residency της εικαστικού και της επιμελήτριας στην Τήνο (Ιούνιος- Ιούλιος του 2021), εξελίχθηκε σε μία διαδρομή που ξεκινάει από το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού και που, περνώντας από ιστορικά μονοπάτια, φτάνει μέχρι το Χάνι της Κυρα-Ξένης, τον Κτικάδο, τον Τριπόταμο και το μεσαιωνικό μονοπάτι που οδηγούσε στο κάστρο του Ξώμβουργου· και στην έκθεση που παρουσιάζεται μέχρι και την ερχόμενη Κυριακή 19/9 στο χωριό του Τριποτάμου, στον χώρο του Συλλόγου Τριποταμιανών και Σμπεραδιανών «Ο Κάβος».

Οι ιστορίες των κατοίκων για «το νησί του Χαλεπά», αντηχούν στον φιλόξενο χώρο του συλλόγου, δίνοντας μια προσωπική και ταυτόχρονα συλλογική διάσταση στα έργα. Κατασκευασμένα από ανακυκλωμένα προϊόντα του τουρισμού (σεντόνια, πετσέτες, τραπεζομάντηλα των ξενοδοχείων της Τήνου), τα έργα φέρουν την «καλλιτεχνική υπογραφή» τόσο της εικαστικού, όσο και των κατοίκων. Η αναπαράσταση των καιρικών συνθηκών είναι κυρίαρχη. H συνολική εμπειρία είναι άρρηκτα συνυφασμένη με το μονοπάτι προς τον «Κάβο», τις λευκές σημαίες που σηματοδοτούν την περιήγηση, αποτυπώνοντας την διαρκή επενέργεια του περιβάλλοντος στη ζωή των ανθρώπων και το αντίστροφο, το μάρμαρο, ως δομικό στοιχείο της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ομορφιάς και των λειτουργικών χαρακτηριστικών της τηνιακής γης, που επί αιώνες έχει φροντίσει και χαράξει με τις διαδρομές και τις συνήθειες του, ο ντόπιος πληθυσμός.

Το «Head and Hand / Καιρός» κλείνει με ένα πρόγραμμα εκδηλώσεων το ερχόμενο Σαββατοκύριακο 17 έως 19 Σεπτεμβρίου, το οποίο συμπεριλαμβάνει μία μουσική βραδιά, μία δημόσια συζήτηση και ένα εργαστήριο για εφήβους του νησιού.

Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα:

Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου Δειλινό στον Κουρσάρο

small project – αφηγήσεις του νησιού σε μουσική επιμέλεια Mark Brown Koursaros bar, παραλία Τήνου στις 19.00

Ο Mark Brown επιμελείται μουσικά της αφηγήσεις των κατοίκων του νησιού που καταγράφηκαν στο πλαίσιο του Head and Hand / Καιρός και που αφορούν στη σχέση τους με τον τόπο τους.

Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου

Ραντεβού στον Τριπόταμο – Ξενάγηση στην έκθεση Head and Hand / Καιρός από την εικαστικό Κυριακή Κώστα και την επιμελήτρια Σοφία Ελίζα Μπουράτση

Στην αίθουσα του Συλλόγου «Ο Κάβος» στις 19.00

Δημόσια συζήτηση στην πλατεία του Τριποτάμου στις 20.00

Πρόγραμμα συζήτησης Head and Hand / Καιρός, μία εικαστική τοπογραφία της φροντίδας Κυριακή Κώστα, εικαστικός Σοφία Ελίζα Μπουράτση, θεωρητικός τέχνης/επιμελήτρια

(Σύγχρονη) τέχνη και (ρουτίνα της) καθημερινότητας: ένας τεχνητός διαχωρισμός; Enrico Lunghi, ιστορικός τέχνης

Τήνος, αρχιτεκτονική και αφήγημα Μαρία Βιδάλη, αρχιτέκτονας

Visit – Explore – Observe – Measure – Draw – Visit Arch – ISLaND / Βασίλης Μπενέτος, αρχιτέκτονας

Κυριακή 19 Σεπτέμβριου

The CARE project

Εργαστήριο σε συνεργασία με το Arch – ISLaND για εφήβους 13-18 χρονών

Στην είσοδο του Τριποτάμου, Τήνου (στη στάση του λεωφορείου) στις 11.30 π.μ. Κρατήσεις [email protected] και στο 2283029070

Ομιλητές

ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΩΣΤΑ

Καλλιτέχνιδα / Ερευνήτρια

www.kyriakicosta.com

@kyriakicosta

Η Κυριακή Κώστα είναι καλλιτέχνης από τη Λευκωσία. Σπούδασε Βυζαντινές και Εφαρμοσμένες τέχνες και κατέχει μεταπτυχιακό στον τομέα των Τεχνών από το Kingston University του Λονδίνου.

Η δουλειά της έχει εκτεθεί στην Κύπρο αλλά και διεθνώς, και αποτελεί μέρος ιδιωτικών και δημοσίων συλλογών, αλλά και της Κρατικής Συλλογής της Κύπρου. Έλαβε πολυάριθμες διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων και αριθμών βραβείων Biennale. H δουλειά της Κώστα άπτεται των ιστοριών, της μυθοπλασίας, του αληθινού και του ψεύτικου, των τοπογραφιών και της δημιουργίας «τόπων», με το να χρησιμοποιεί την τέχνη σαν μία ανθρωπολογική πρακτική και σαν ένα εργαλείο διαμεσολάβησης στο κοινωνικό και πολιτικό φάσμα.

ΣOΦΙΑ ΕΛΙΖΑ ΜΠΟΥΡΑΤΣΗ

Θεωρητικός τέχνης / επιμελήτρια

@sofiaelizabou

Η Σοφία Ελίζα Μπουράτση γεννήθηκε στο Λουξεμβούργο. Εργάζεται στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης ως θεωρητικός τέχνης, επιμελήτρια και σύμβουλος στις πολιτιστικές πολιτικές. Είναι διδάκτωρ Αισθητικής και Επιστημών της Τέχνης από το Université Paris 1 – Panthéon-Sorbonne, με θέμα έρευνας το σώμα, τις εικόνες του και τα κοινωνικά, φιλοσοφικά και επιστημονικά του όρια, όπως εκφράζονται μέσα από τη σύγχρονη τέχνη. Τα ερευνητικά της πεδία αφορούν επίσης τη σωματοποίηση του εγκλεισμού και την ιδρυματοποίηση, τις αισθητικές του δημόσιου χώρου, τις αστικές και οικολογικές σύγχρονες μεταμορφώσεις και τις εικαστικές πρακτικές οικειοποίησης των κοινών. Κατά καιρούς διδάσκει σε Πανεπιστήμια και σχολεία Σωφρονιστικών Ιδρυμάτων. Ζει και εργάζεται κυρίως μεταξύ Λουξεμβούργου και Ελλάδος, με βάση τη Θεσσαλονίκη και, ανάλογα με τα εγχειρήματα, συνεργάζεται με δημόσιους φορείς (Mudam – Luxembourg, Υπουργείο Πολιτισμού του Λουξεμβούργου, MOMus – Πειραματικό Κέντρο Τεχνών,… ), δήμους (Centres d’art de la Ville de Dudelange, Commune de Lorentzweiller), γκαλερί (Erna Hecey, Tschudi, ΑΔ, La Patinoire Royale,…), κ.λπ. Aπό το 2008 μέχρι το 2021, ήτανε υπεύθυνη της έκδοσης του Γαλλικού περιοδικού έρευνας στις ανθρωπιστικές επιστήμες Prétentaine.

ENRICO LUNGHI

ιστορικός τέχνης

O Enrico Lunghi είναι ιστορικός τέχνης. Ήτανε επιστημονικός συνεργάτης στο Εθνικό Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης του Λουξεμβούργου από το 1991 μέχρι ο 1995 και στη συνέχεια Καλλιτεχνικός διευθυντής του Casino Lusembourg – Forum d’art contemporain από το 1996 μέχρι και το 2008. Ήτανε Γενικός διευθυντής του Mudam από το 2009 μέχρι και το 2016. Επιμελήθηκε τα περίπτερα του Λουξεμβούργου στη Βενετία το 1995 (Bert Theis, Potemkin Lock), το 1999 (Simone Decker, Chewing and Folding projects) και το 2007 (Jill Mercedes, Endless Lust). Το 2009 επιμελήθηκε για την Ομοσπονδία Βαλονίας-Βρυξελλών (πρώην Γαλλικής Κοινότητας του Βελγίου) το εγχείρημα 100 Sexes d’artistes του Jacques Charlier. Από το 2005 μέχρι το 2011 ήτανε πρόεδρος του IKT (International association of curators of contemporary art). Έχει δημοσιεύσει πληθώρα άρθρων γύρω από την τέχνη και τους σύγχρονους καλλιτέχνες καθώς και μυθιστορήματα που θεματοποιούν τη σχέση του με την τέχνη. Από το 2017, είναι υπεύθυνος μελετών στο Υπουργείο Παιδείας του Λουξεμβούργου (SCRIPT και Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου).

ΜΑΡΙΑ ΒΙΔΑΛΗ

αρχιτέκτονας

Η Μαρία Βιδάλη σπούδασε αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο του Portsmouth και του Kingston. Είναι κάτοχος πτυχίου MPhil στην ιστορία και φιλοσοφία της αρχιτεκτονικής από το Πανεπιστήμιο του Cambridge και έχει διδακτορικό στην αρχιτεκτονική και γλώσσα από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Υπήρξε εκπαιδευόμενη ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο McGill με αντικείμενο την αρχιτεκτονική και το αφήγημα. Το ερευνητικό της έργο Γη και χωριό. Τα εξωκκλήσια της Τήνου δημοσιεύτηκε το 2009. Διατηρεί το δικό της αρχιτεκτονικό γραφείο από το 2007. Από το 2017 έχει διδάξει στο Drury Center in Greece, σε πρόγραμμα σπουδών για το εξωτερικό του Drury University στο Missouri, και της σχολής αρχιτεκτονικής Hammons, επίσης στην αρχιτεκτονική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, καθώς και στο ΔΙΚΕΜΕΣ (Διεθνές Κέντρο Μεσογειακών Σπουδών), ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα στην Αθήνα, με έδρα το Cambridge της Μασαχουσέτης, όπου διδάσκει μέχρι και σήμερα.

ARCH – ISLAND / ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΠΕΝΕΤΟΣ

αρχιτέκτονας

Γεννημένος στο Βανκούβερ του Καναδά ο Βασίλης Μπενέτος, σπούδασε στην Σχολής Αρχιτεκτόνων του Δεύτερου Πανεπιστημίου της Νάπολη. Έχει εργαστεί με διάφορα αρχιτεκτονικά γραφεία από το 2007 (εταιρία αρχιτεκτονικών μελετών Κ.Κυριακίδης και Συνεργάτες Α.Ε, αρχιτεκτονική ομάδα DECA Architecture, μέλος της ομάδας για την εκτέλεση των σχεδίων μελέτης εφαρμογής στην κατασκευή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Bobotis & Bobotis Architects, Salini – Impregilo). Από το 2018, στρέφοντας το ενδιαφέρον του σε μια διαφορετική αρχιτεκτονική κλίμακα, εστιάζει στη δημιουργία και εφαρμογή της αρχιτεκτονικής δράσης Arch-Island η οποία έχει στόχο να προσφέρει τη γνώση της αρχιτεκτονικής παράδοσης των Κυκλάδων σε κάθε επισκέπτη του νησιού μέσα από την θεωρητική αλλά και πρακτική προσέγγιση της αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής. Η Arch-Island σήμερα βρίσκεται ενεργή στο νησί της Τήνου. Για τους σκοπούς της Arch-Island ο αρχιτέκτονας σήμερα ζει και εργάζεται στο νησί της Τήνου.