Η ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Ο Σωσίας (The Double) *****
Ηνωμένο Βασίλειο, 2013, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Richard Ayoade
Πρωταγωνιστούν: Jesse Eisenberg, Mia Wasikowska, Wallace Shawn
Διάρκεια: 93’
Διανομή: Weird Wave
Ο Simon James είναι ο ορισμός του κωμικοτραγικού ανθρωπάκου που δεν βρίσκει στον ήλιο μοίρα. Στη δουλειά του κανείς δεν τον θυμάται, η κοπέλα που αγαπά κρυφά αγνοεί την ύπαρξή του και η ίδια του η μάνα δεν του δείχνει καμία ιδιαίτερη αδυναμία. Όλα αλλάζουν όταν μια μέρα στη δουλειά του εμφανίζεται ο James Simon, ένας οπτικά πανομοιότυπος με αυτόν τύπος, ο οποίος χαρακτηρολογικά είναι το άκρως αντίθετο, αυθάδης, τσαμπουκάς και γόης. Η ζωή του Simon θα αρχίσει να παίρνει οριστικά την κατιούσα όταν ο «κλώνος» του θα αρχίσει να οικειοποιείται ολόκληρο το περιβάλλον του άμοιρου πρωταγωνιστή, χωρίς να μπορεί να κάνει τίποτα για να τον σταματήσει. Εξαιρετική μαύρη κωμωδία, που δίνει περισσότερη έμφαση στο «μαύρη» παρά στο «κωμωδία», με άψογη ατμόσφαιρα, καλογραμμένο σενάριο και τον Jesse Eisenberg να δίνει ρεσιτάλ διπλής ερμηνείας.
Από τότε που ο David Lynch αποφάσισε να το γυρίσει στη μουσική και από τη στιγμή που ο Terry Gilliam άρχισε να μιμείται τον εαυτό του για να παραμείνει στο προσκήνιο, ο κινηματογράφος στερήθηκε δύο από τους μεγαλύτερους mindfuckers που είχε να προσφέρει. Δεν είναι ότι δε βγαίνουν ταινίες με τη σέσουλα (με μερικές από αυτές μάλιστα να δείχνουν πως μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι για το μέλλον του μέσου), μα όταν κάποιοι χαρακτηριστικοί σκηνοθέτες στα πιο δύσκολα τερτίπια του σέλιλοιντ αδρανοποιούνται ή φθίνουν ποιοτικά, μια αναχαλαγή μας πιάνει όσο να ‘ναι.
Για να αποδείξει τα προσόντα του ο Richard Ayoade αποφασίζει να σκηνοθετήσει τον ντοστογιεφσκικό Σωσία. Αντί να αναλωθεί σε υπερβολές παρουσίασης και σεναρίου επιλέγει την οδό του μέτρου, μετατρέποντας την κάμερα σε εργαλείο σκοτεινής ψυχεδέλειας. Στήνει σκηνικά αντίστοιχα με αυτά που ο πλέον ρετρό κινηματογράφος παρουσίαζε τη μελλοντική δυστοπία (όπως το Brazil), τα φωτίζει με το κίτρινο της δυσώδους σήψης και δημιουργεί ένα περιβάλλον ημικατεστραμμένο, κλειστοφοβικό και πάνω απ’ όλα αποπνικτικό. Σε αυτό το περιβάλλον συναρμολογεί και έναν κοινωνικό ιστό που έχει τις αρχές του στο σουρεαλιστικό άναρχο χιούμορ της ανθρώπινης σκουπιδίσιας ηθικής και βάζει στο κέντρο αυτού του ιστού τον τσαπλινικό κακομοίρη. Μόνο που μπροστά στην αγριότητα της καθημερινής απελπισίας δεν τον κάνει να φαίνεται κωμικός. Αντίθετα, με τη συγκεκριμένη αντίθεση επιτυγχάνει τη μετάδοση της βίαιης απελπισίας πολύ πιο εύκολα, δεν υπάρχει στιγμή που να μην μπορεί ο θεατής να νιώσει οίκτο για αυτήν την ιώβεια φιγούρα.
Δεν τελειώνουμε, όμως εκεί. Υπάρχει και μια κατάπτωση στην ψυχοσύνθεση του Simon που αργά και σταθερά κορυφώνεται. Αυτή δε μένει ασχολίαστη, αποδίδεται –πέρα από το εκπληκτικό τραμπάλισμα του Jesse Eisenberg στο διπλό του ρόλο- με την υποχθόνια ψυχεδέλεια των Lynchικών συμβολισμών και της noir αισθητικής που, όσο να ‘ναι, λείπει από την επικαιρότητα. Ημιφωτισμένα πρόσωπα, εσωτερικοί μονόλογοι, χαώδειςς ήχοι, αποδίδουν τον εφιάλτη της πνευματικής αστάθειας με τρομακτικά αποτελέσματα, γιγαντώνοντας το φόβο για το επώδυνο τέλος των πάντων.
Οι αναφορές του Ayoade δε σταματούν στον Gilliam και τον Lynch. Υπάρχουν σεκάνς πλημμυρισμένες με συναίσθημα που θυμίζουν μέχρι και Kieslowski (το Short Film About Love/ ουκ επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου), με το αντίστοιχο Preisnerίζον soundtrack να τις σιγοντάρει, ενώ σε άλλους μπορεί να θυμίσει μέχρι και το φουτουριστικό noir του Alex Proyas. Γενικότερα, πρέπει να πούμε πως, αν και οι αναφορές μπορεί να είναι ποικίλες, δεν γίνονται κακόγουστα και ενσωματώνονται αρτιότατα στο σύνολο του προσωπικού ύφους του δημιουργού. Και μπόνους πόντοι για την επιμήκυνση της σουρεάλ αισθητικής με τη χρήση γιαπωνέζικης vintage pop.
Όσοι δεν την κατηγορήσουν για χιπστερισμό, θα την απολαύσουν σίγουρα. Και μετά θα ανοίξουν συζητήσεις περί του τι συνέβη στο αινιγματικό τέλος, όπως στις παλιές καλές εποχές που το κλείσιμο του Mulholland Drive και το περιεχόμενο του κουτιού του Seven απασχολούσαν τους θεατές.
Στην επόμενη σελίδα: Godzilla και Salvo
