Πολλά είναι τα αυτοβιογραφικά βιβλία που κυκλοφορούν, μάλιστα, κάποια από αυτά αφηγούνται ιστορίες τις οποίες ήδη γνωρίζουμε, συχνά μπορούμε να ταυτιστούμε με αυτές. Ο συγγραφέας ενός από αυτά δικαιολογεί την ανάγκη του να μας παραθέσει μια σειρά βάναυσων γεγονότων ισχυριζόμενος πως όταν ένας μέσος μετριοπαθής μουσουλμάνος σηκώνει το ανάστημα του δηλώντας ότι το ΙSIS δεν εκφράζει τα πιστεύω του, κανείς δε δίνει σημασία. Όταν όμως ένας γιος τρομοκράτη γυρίζει επί έξι χρόνια τον κόσμο διηγούμενος την ιστορία του, όλοι στρέφουν το βλέμμα τους προς τη μεριά του.
Ο Ζακ Εμπραχίμ νιώθει προνομιούχος που το ακροατήριο δείχνει να αφουγκράζεται τα όσα έχει να πει, αφού έχει αφιερώσει τη ζωή του στη διάδοση της ειρήνης, του μηνύματος για την αποστροφή της βίας. Πατέρας του είναι ο πρώτος γνωστός ισλαμιστής τρομοκράτης στη δύση. Το 1990, ο Αιγύπτιος Ελ Σέιντ Νοσέρ δολοφόνησε τον αρχηγό του Συνδέσμου Εβραϊκής Άμυνας, εξτρεμιστή που πίστευε στην εθνοκάθαρση των Παλαιστινίων. Όντας φυλακισμένος, το 1993 βοήθησε στον σχεδιασμό του χτυπήματος στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου και υπήρξε ένα από τα αγαπημένα «παιδιά» του Οσάμα Μπιν Λάντεν. Ο γιος του έζησε κυνηγημένος με μια μητέρα Αμερικανίδα που ασπάστηκε το Ισλάμ, ως μαθητής υπήρξε θύμα εκφοβισμού ενώ είχε να αντιμετωπίσει και τη διαπαιδαγώγηση ενός βίαιου πατριού.
Ο 33χρονος ειρηνιστής ζητά συγγνώμη κατά τη διάρκεια της συνέντευξης αφού μιλά χαμηλόφωνα για την εμπειρία του που πλέον θεωρεί μοναδική και χρήσιμη. «Ο περισσότερος κόσμος στη Μέση Ανατολή αγαπά τον δυτικό πολιτισμό αλλά μισεί τις κυβερνήσεις μας. Όταν ζούσα στην Αίγυπτο και μάθαιναν ότι είμαι Αμερικάνος μου έλεγαν με ενθουσιασμό: “μίλα μας αγγλικά, πες μας πως είναι εκεί”. Ξόδεψα λοιπόν όλη μου τη ζωή για να καταλάβω πως ένας άνθρωπος σαν τον πατέρα μου εγκαταλείπει την οικογένειά του και αφοσιώνεται σε έναν τέτοιο σκοπό. Η πρώτη φορά που μπήκε φυλακή ήταν για τον φόνο του ραβίνου Μείρ Καχάνε, ο οποίος ήταν επικεφαλής της μεγαλύτερης τρομοκρατικής οργάνωσης σε αμερικάνικο έδαφος εκείνη την εποχή. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονταν πως απλώς ένας εξτρεμιστής σκοτώνει έναν άλλο κι αυτό ήταν όλο».
Ένα παιδί εφτά ετών μπορεί να δικαιολογήσει τις πράξεις του πατέρα του σαν απονομή δικαιοσύνης; «Ακόμα κι όταν ο πατέρας μου ισχυριζόταν πως είναι αθώος, σκεφτόμουν πως ο Καχάνε ήταν κακός άνθρωπος, έχοντας πολύ κόσμο γύρω μου που το υποστήριζε αυτό. Μετά το χτύπημα στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου αυτή η δικαιολογία έπαψε να ισχύει στο μυαλό μου, πλέον είχε πρόθεση να σκοτώσει ανυποψίαστους κι αθώους ανθρώπους. Μεγαλώνοντας σκεφτόμουν εκ νέου τις πράξεις του. Τι άφησε πίσω αυτή η δολοφονία;».
Φαίνεται πως ο δολοφονηθείς ραβίνος ανακηρύχθηκε ήρωας, η γυναίκα του και κάποια από τα παιδιά του δολοφονήθηκαν στο Ισραήλ από Παλαιστίνιους και ο εγγονός του συνελήφθη για έγκλημα μίσους κατά τους, δίνοντας συνέχεια σε έναν κύκλο μισαλλοδοξίας. «Τίποτα δεν άλλαξε, η βία συνεχίστηκε. Αυτός είναι και ο λόγος για να πιστεύω ότι δεν υπάρχει κάποια στρατιωτική λύση στο θέμα, πρέπει να αλλάξουν οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Η πλειοψηφία των μουσουλμάνων δε μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον που σχετίζεται με την τρομοκρατία. Αυτό που θέλω να δείξω σήμερα είναι ότι αν κι εγώ που μεγάλωσα έτσι κατάφερα να διαλέξω τον ειρηνικό δρόμο τότε μπορεί ο καθένας. Με έμαθαν να φοβάμαι συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων που δεν χωρούσαν στα πρότυπα της οικογένειάς μου και το ξεπέρασα ερχόμενος σε επαφή μαζί τους».
«Η ισλαμική τρομοκρατία και η ακροδεξιά είναι συγκοινωνούντα δοχεία και το ένα θρέφει το άλλο γιατί ο κοινός τους στόχος είναι ο φόβος»
Όπως γράφει και στο βιβλίο του που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Key Books, όταν είχε μια συζήτηση με τη μητέρα του σχετικά με το πως εκείνη βαρέθηκε να απεχθάνεται τους ανθρώπους, πως κουράστηκε από τις συχνές επισκέψεις του FBI και τους δικηγόρους, ήθελε να ξεφύγει από όλο αυτό το μίσος που τριγύριζε την οικογένειά τους, ο Ζακ ένιωσε σαν να του δίνει την άδεια να βγει στον κόσμο πολεμώντας τις προκαταλήψεις που και ο ίδιος είχε μέχρι τότε. «Ήταν σαν να βγάζω τα γυαλιά ηλίου σε έναν κλειστό χώρο, αμέσως έγιναν όλα πιο φωτεινά και σταμάτησα να φοβάμαι ανθρώπους που απλά ήταν διαφορετικοί από μένα. Αμέσως άρχισα να έρχομαι σε επαφή με περισσότερο κόσμο με μοναδικό μου κριτήριο το αν είναι ευγενικοί. Ο πρώτος πραγματικός μου φίλος ήταν Εβραίος, ένιωσα περήφανος για τον εαυτό μου που αναπτύξαμε μια τέτοια σχέση αφού γαλουχήθηκα με την ιδέα πως οι Εβραίοι είναι το απόλυτο κακό. Γνωρίζοντάς τον καλύτερα ανακάλυψα πόσα κοινά έχουμε, πως ότι μου έλεγαν ήταν ψέματα. Για τους ομοφυλόφιλους μου έλεγαν πως είναι σατανικοί, πως θα θέλουν να με κάνουν σαν εκείνους. Γνώρισα έναν νεαρό σε ένα πάρκο αναψυχής που εργαζόμουν στη Φλόριντα. Στην αρχή δεν είχα τρόπους απέναντί του όμως εκείνος είχε. Τότε σκέφτηκα πόσο είχα υποφέρει εγώ ως θύμα bullying επειδή ήμουν το νέο παιδί στο σχολείο, επειδή ήμουν πολύ ήσυχος, επειδή ήμουν μουσουλμάνος και κατάλαβα ότι δεν πρέπει να συμπεριφέρομαι κατ’ αυτόν τον τρόπο απέναντι σε όποιον είναι διαφορετικός από μένα».
«Το πρώτο πράγμα που πρέπει να αλλάξει είναι η συμπεριφορά των δυτικών κυβερνήσεων απέναντι στα δικτατορικά καθεστώτα της Μέσης Ανατολής, καθεστώτα εντός των οποίων κάποιες καλά οργανωμένες μειοψηφίες κρατούν όμηρο έναν ολόκληρο λαό»
Μεγαλώνοντας κατατρεγμένος από τις πράξεις του πατέρα του και αλλάζοντας διαρκώς τόπο διαμονής δεν κατάφερε σαν παιδί να κάνει πραγματικούς φίλους. Γι’ αυτό και όταν μιλάει περί ειρήνης δεν αναφέρεται μόνο στην πολιτική των κρατών. Κυρίως τονίζει πως οι ίδιες οι κοινωνίες πρέπει να συμφιλιωθούν και να αντισταθούν απέναντι σε ό,τι προσπαθεί να τις διαμελίσει. «Πλέον έχω κάνει εκατοντάδες κουβέντες με ανθρώπους που μεγάλωσαν σε οικογένειες με γονείς γεμάτους μίσος, με παιδιά που είχαν γονείς νεοναζί».
Το γεγονός όμως πως σε αντίθεση με τους γονείς όσων γνώριζε, ο δικός του πατέρας είναι με έναν τρόπο διάσημος, εξηγεί πως τον βοηθά να εφιστά δημόσια την προσοχή για καταστάσεις που ταλανίζουν την παγκόσμια σκηνή, όπως είναι το ISIS. «Λίγοι γνωρίζουν πως η συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων της ισλαμικής τρομοκρατίας είναι μουσουλμάνοι αφού τα περισσότερα χτυπήματα γίνονται σε χώρες της Μέσης Ανατολής. Τα χτυπήματα στις δυτικές χώρες στοχεύουν στο να γεννούν ρήγματα στις κοινωνίες. Πιστεύω πως η ισλαμική τρομοκρατία και η ακροδεξιά είναι συγκοινωνούντα δοχεία και το ένα θρέφει το άλλο γιατί ο κοινός τους στόχος είναι ο φόβος. Δεν είναι ηλίθιοι, ξέρουν πως στις μειονότητες υπάρχουν ευάλωτοι άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο και είναι εύκολο να στρατολογηθούν. Συνεπώς δεν πρόκειται για έναν πόλεμο μεταξύ θρησκειών, πρόκειται για ανθρώπους που διαβάζουν αποσπασματικά ένα κείμενο. Εκμεταλλεύονται όσους ζουν απομονωμένοι, αν αναλογιστούμε πως οι περισσότεροι τρομοκράτες είναι γεννημένοι και μεγαλωμένοι στη δύση ενώ παράλληλα οι δυτικές κυβερνήσεις συνεργάζονταν αρμονικά με τα καταπιεστικά καθεστώτα των χωρών καταγωγής τους».
Γνωρίζει πως η ιστορία του δεν θα αποτελέσει την πανάκεια του εξτρεμισμό αλλά νιώθει πως ανοίγει έναν δρόμο που θα βοηθήσει ανθρώπους να απορρίψουν οποιαδήποτε άκαμπτη και αιμοδιψή ιδεολογία. Κατά την προεκλογική του καμπάνια ο Ντόλαντ Τραμπ υποσχέθηκε την εκτέλεση ακόμα και των οικογενειών των τρομοκρατών ως μέτρο καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Ουσιαστικά υποσχέθηκε τον θάνατο ανθρώπων σαν τον Ζακ. «Είμαι περήφανος που είμαι Αμερικάνος, όχι για τις πράξεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ, είμαι τυχερός που είχα τη δυνατότητα να συναναστραφώ με ανθρώπους από διάφορες θρησκείες και κουλτούρες. Πολύς κόσμος δεν έχει τη δυνατότητα, τον χρόνο ή ακόμα και την παιδεία να καταλάβει πως οι λύσεις απαιτούν περίπλοκες διαδικασίες, Πιστεύω πως η πλειοψηφία του κόσμου που τον ψήφισε δεν ενδιαφέρεται πραγματικά να βρεθεί μια λύση για την ισλαμική τρομοκρατία, θέλουν απλά να νιώσουν μια αίσθηση ασφάλειας με ευκολία. Οπότε όταν ο Τραμπ δηλώνει πως θα σκοτώσει όλους τους τρομοκράτες επί γης τους ακούγεται λογικό. Έτσι ακριβώς όμως ενισχύεται η στρατηγική του ISIS, όταν πυκνώνει ο φόβος στις κοινωνίες για τους σκουρόχρωμους ή τις μακριές γενειάδες. Ξέρετε, η μεγαλύτερη ατυχία στη Μέση Ανατολή είναι ότι εκεί βρέθηκε πετρέλαιο. Είναι ένα προϊόν παγκόσμιας κατανάλωσης και μόνο μια μικρή ομάδα ανθρώπων κερδίζει από αυτό. Γι’ αυτό πιστεύω πως το πρώτο πράγμα που πρέπει να αλλάξει είναι η συμπεριφορά των δυτικών κυβερνήσεων απέναντι στα δικτατορικά καθεστώτα της Μέσης Ανατολής, καθεστώτα εντός των οποίων κάποιες καλά οργανωμένες μειοψηφίες κρατούν όμηρο έναν ολόκληρο λαό».
Σε μια πρόσφατη συνέντευξη ο πατέρας του δήλωσε μετανιωμένος για το παρελθόν του λέγοντας πως αποκήρυξε τη τζιχάντ. Όταν ο Ζακ ξεκίνησε να μιλά δημόσια, έλαβε ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έγραφε πως ο πατέρας του ήθελε να μιλήσει μαζί του. Ο παραλήπτης του είχε προθεσμία δέκα ημερών προκειμένου να αποφασίσει αν ήθελε να ανταποκριθεί σε αυτό το κάλεσμα. Πάνω στην κουβέντα, ο γιος εξομολογήθηκε στον πατέρα πως ήταν πλέον άθεος. Τότε, ο Ελ-Σέιντ Νοσέρ κατηγόρησε τον εαυτό του και τις πράξεις του σαν αιτίες που απομάκρυναν τον απόγονό του από το Ισλάμ. «Αυτή η συνομιλία μας ήταν κάτι που ήθελα να συμβεί πολύ πριν τις δημόσιες ομιλίες μου αφού ήμουν γεμάτος ερωτήματα. Όμως υπήρξα αφελής γιατί εκείνη την εποχή ο πατέρας μου είχε κάνει αίτημα αναίρεσης και από τη στιγμή που παρακολουθούνταν η συνομιλία μας δεν μπορώ να ξέρω πόσα από όσα μου έλεγε ήταν αλήθεια και τι απλά έπρεπε να ακουστεί για να φανεί συνετός στις αρχές. Οπότε δεν μπορώ να ξέρω τι είναι αυτό που πραγματικά πιστεύει σήμερα».
Κατά το Νομπελίστα Αγγλικανό κληρικό Ντέσμοντ Τούτου η συγχώρεση δεν αφορά μια πράξη εναντίον σου που πρέπει να αποδεχθείς και να προσπεράσεις, αφορά κυρίως το να μπορέσεις να συγχωρέσεις τον εαυτό σου για το κακό που έκανες σε κάποιον άλλον. Αυτή η άποψη διαμόρφωσε τον σημερινό ειρηνιστή, την άποψη που έχει για έναν γονέα που όριζε ακόμα και μέσα από την φυλακή τη ζωή του για πολλά χρόνια. «Θέλω να παρουσιάζω την περίπτωσή μου σαν ένα θετικό πρότυπο. Έπρεπε να μείνω ανεπηρέαστος από όλο αυτό το μίσος και την αρνητικότητα που με περιτριγύριζε, να αποβάλω όλη αυτή την οργή που ένιωθα για το ότι ο πατέρας μου μας άφησε».
Ο Ζακ Εμπραχίμ δεν ασπάζεται την ιδέα πως υπάρχει κάπου μια φιλεύσπλαχνη και ανώτερη δύναμη που μας δημιούργησε και θα μας κρίνει αιώνια, γεγονός που -όπως γράφει στο βιβλίο του- πλήγωσε πολύ την μητέρα του με την οποία διατηρεί επαφές και δείχνει να τον στηρίζει στα βήματά του. «Δεν είμαι από τους οργισμένους άθεους που πιστεύουν ότι η θρησκεία είναι εξ ορισμού ένας σπόρος μίσους. Υπάρχει το παράδειγμα του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ που ήταν απόλυτα αφοσιωμένος στη θρησκεία αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να κηρύξει την αγάπη και την ειρήνη. Υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που έκαναν κακό στο όνομα της θρησκείας αλλά υπάρχουν πολλοί περισσότεροι που έκαναν καλό με στήριγμα την πίστη τους. Το ζήτημα είναι να έρθουμε πιο κοντά ανεξάρτητα από το αν πιστεύουμε ή όχι, να καταπολεμήσουμε τις διακρίσεις, τον ρατσισμό, την ομοφοβία, τον σεξισμό. Κι έχω τη χαρά να συνεργάζομαι πάνω σ’αυτό με πολλούς θρησκευόμενους δίνοντας έμφαση στις ομοιότητές μας και όχι στις διαφορές».
