Χωρίς υπερβολή ο Γιάννης Παλαμίδας είναι ίσως ο σπουδαιότερος τραγουδιστής της γενιάς του. Η αυστηρότητα των επιλογών του κι η επίμονη άρνησή του να εκπορνεύσει το ταλέντο του δεν του επέτρεψαν να εμφανίζεται συχνά, ούτε να συμμετέχει σε πολλές δισκογραφικές δουλειές. Στη συνείδηση όλων μας είναι ταυτισμένος σε μεγάλο βαθμό με τη Λένα Πλάτωνος – και πώς όχι; Θα αρκούσε γι’ αυτό και μόνο το ιστορικό Σαμποτάζ, όμως, εκτός από τις συμμετοχές του και σε άλλες δουλειές της, η συνεργασία τους έχει να επιδείξει και τον σπουδαίο Καβάφη – ένα άλμπουμ που η αξία του δεν έχει ακόμα πλήρως αποτιμηθεί.
Τα τελευταία χρόνια ο δρόμος του συναντήθηκε με τον Σταύρο Ξαρχάκο, που τον μύησε αρχικά στη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, και τώρα του εμπιστεύτηκε την πρόσφατη δουλειά του πάνω στο πολυαγαπημένο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου Η Σονάτα του Σεληνόφωτος, ένα έργο μεγάλης πνοής και έμπνευσης, αλλά και τεράστιων φωνητικών, αλλά και υποκριτικών, απαιτήσεων.
Βρεθήκαμε στα παρασκήνια του Gazarte, όπου παίζεται η Σονάτα, λίγο πριν έρθει η ώρα να βγει στη σκηνή. Η φυσική του σεμνότητα δεν του επιτρέπει να πει πάρα πολλά, αλλά το χιούμορ του δεν αφήνει το πράγμα να παρασοβαρέψει. Όσο μιλάμε, κάνει την εμφάνισή του κι ο ίδιος ο Σταύρος Ξαρχάκος. Ο Γιάννης τον αποκαλεί «μαέστρο». Είναι άνετος και χαμογελαστός, και το δέος μου απέναντί του μοιάζει να τον διασκεδάζει. Θα πάρει το ποτό του και θα βγει, ενώ εμείς ξαναγυρίζουμε στην κουβέντα μας για την Popaganda.
Ας ξεκινήσουμε από τη Σονάτα του Σεληνόφωτος. Ρόλος μουσικός αλλά και θεατρικός. Ναι. Αμ δεν ήξερα εγώ ότι θα γίνει τόση φασαρία. Εγώ είμαι ένας τραγουδιστής, ο καημένος. Ξαφνικά καλούμαι και να υποδυθώ κάτι. Ο Ξαρχάκος βέβαια με έβαλε μέσα σε αυτό το πράγμα. Είναι η δεύτερη φορά που με ρίχνει στα βαθιά, την πρώτη φορά ήταν πάλι εδώ στο Gazarte, to ’11, με τον Χατζιδάκι. Θέλω να το πω – εγώ τα λέω αυτά: Με είχε προτείνει ο Γιάννης Πετρόπουλος του Gazarte, δεν με ήξερε ο Ξαρχάκος. Ο Γιάννης ήταν ο προξενητής, αλλά αυτή τη φορά δεν φανταζόμουν πως θα είχε τόσες διαστάσεις, δεν ήξερα ότι θα ήταν τόσο παιγμένο.
Ναι, στην ουσία καλείσαι να παίξεις όχι μόνο το ρόλο της Γυναίκας από τη Σονάτα, αλλά τον Ρίτσο τον ίδιο. Βέβαια. Η Γυναίκα με τα Μαύρα είναι ο ίδιος ο ποιητής. Για τον εαυτό του μιλάει. Κι εγώ τους ενσαρκώνω και τους δύο. Είναι γυναικείος ρόλος, αλλά είναι ο Ρίτσος πίσω του. Είναι απίστευτο αυτό που έχει κάνει ο Ξαρχάκος, γιατί η μουσική του προκύπτει μέσα από την ίδια τη Σονάτα του Μπετόβεν, με τρόπο αναπάντεχο. Έχει κάνει εκπληκτική δουλειά, είναι και πολύ δύσκολο. Στην αρχή δεν πίστευα πως θα τα βγάλω πέρα, αλλά με την καθοδήγησή του φτάσαμε εδώ. Το πρώτο βήμα ήταν να το μάθω απ’ έξω, όλο το ποίημα του Ρίτσου, όλο το κατεβατό. Δεν ήμουν συνηθισμένος!
Στο θεατρικό μέρος του πράγματος, πάντως, δεν ήσουν και εντελώς ασυνήθιστος. Θυμάμαι μια παράσταση που είχατε κάνει τότε με την Πλάτωνος στο Πάρκο Ελευθερίας… Τι μου θυμίζεις τώρα! Πάνε πάνω από τριάντα χρόνια! Είχα φορέσει, θυμάμαι, ένα σορτσάκι και κάτι γυαλιά… Κάποιοι με έβρισαν! Μου είπαν: «Πού πας εσύ έτσι ντυμένος; Και νομίζεις πως είσαι τραγουδιστής;». Δοκιμάζαμε, ούτε που ξέραμε κι εμείς τότε τι κάναμε. Ήταν πολύ νωρίς για τέτοια.
Και τότε πάντως, στον Χατζιδάκι, υπήρχε θεατρικότητα. Ναι, βέβαια, και πάλι το είχε σκηνοθετήσει ο Ξαρχάκος, ειδικά το δεύτερο μέρος είχε σαφώς θεατρική μορφή. Κι αυτό ήταν πρωτόγνωρο για μένα.
Σε θυμάμαι τότε, σχεδόν απορημένο, να μου λες: Πώς βρέθηκα εγώ στο έντεχνο; Αστειευόμουν και λίγο, αλλά ξέρεις, δεν ήταν καθόλου αυτά τα ακούσματά μου, δεν τα είχα ζήσει. Εγώ Genesis άκουγα, κι Emerson, Lake & Palmer, και Bowie! Και ξαφνικά βρέθηκα να τραγουδάω «Μεγάλο Ερωτικό» – δεν τον ήξερα καλά-καλά! Στην αρχή μου ήταν εντελώς ξένα όλα αυτά. Βέβαια είχα μεγάλη βοήθεια και στήριξη από τον Ξαρχάκο, κι η εμπιστοσύνη του με οδήγησε να το βρω. Όμως δεν άκουγα τέτοια, ούτε τα είχα τραγουδήσει. Εγώ από τους Apocalypsis ξεκίνησα, και μετά με το Σαμποτάζ, της Λένας Πλάτωνος και της Μαριανίνας Κριεζή.
Ναι, ομολογώ πως τον Bowie ως επιρροή θα μπορούσα να τον είχα διαβλέψει, όπως και τον Gabriel. Είμαι γεννημένος το ’59, και ήμουν στα 14 όταν έβγαλε ο Bowie το Aladdin Sane. Το πήρα όταν είδα το εξώφυλλο, κι όταν γύρισα σπίτι και το έβαλα στο πικάπ, έπαθα. Ο τρόπος που αρχίζει το “Watch That Man”… Κι ύστερα το απίστευτο πιάνο του Mike Garson στο ομώνυμο κομμάτι, και το “Lady Grinning Soul”…
Δεν κάνεις πολλές συνεργασίες. Δουλεύεις πολλά χρόνια με την Λένα Πλάτωνος, και τώρα και με τον Ξαρχάκο δείχνει να υπάρχει μια συνέχεια. Ναι. Πολλά χρόνια με τη Λένα. Πράγματι, έτσι είναι. Αλλά και τι να έκανα δηλαδή; Να έκανα καριέρα ως τραγουδιστής; Δεν με ενδιέφερε κάτι τέτοιο. Δεν ξέρω κι αν θα μπορούσα. Το ξέρεις ότι μου είχαν πει από τις δισκογραφικές ότι δεν θα κάνω καριέρα επειδή είμαι φαλακρός; Κι εκείνο το διάστημα, λίγο μετά, έβγαλε τον πρώτο του δίσκο ο Ορφέας Περίδης – στον οποίον είχαν πει τα ίδια! – αυτόν που είχε τη «Φωτοβολίδα» και τα λοιπά. Και έσκισε!
Πάντως θυμάμαι και μια σειρά εμφανίσεων της Ελευθερίας Αρβανιτάκη, όπου συμμετείχαν και δυο τραγουδιστές, ένας που ήξερα, εσύ, ο Γιάννης Παλαμίδας, κι ένας που τότε δεν ήξερα, ο Γιάννης Κότσιρας! Δεν νομίζω πως συνυπήρξαμε με το Γιάννη, ήμουν πρώτα μαζί με το Δημήτρη Ζερβουδάκη, και μετά με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη. (σ.σ. Κάποιον από τους δυο μας τον απατά η μνήμη του, θα έπαιρνα όρκο πως ήταν μαζί. Αλλά ενδέχεται να κάνω λάθος…). Έκανα κυρίως φωνητικά. Έλεγα και το «Κοπερτί», αλλά και κάποια άλλα, λαϊκά… Μα τώρα μεταξύ μας, εσένα δηλαδή σε έπειθα;
Όχι, για να είμαι ειλικρινής. Δεν έμοιαζες να ανήκεις εκεί. Ε ναι. Πώς να σε πείσω λοιπόν; Γι’ αυτό και σου λέω πως δεν θα με ενδιέφερε να κυνηγήσω μια καριέρα τέτοιου είδους.
Υπήρξε κι ενδιάμεσο διάστημα στο οποίο δεν τραγουδούσες καν. Σε είχα συναντήσει να κάνεις εκφωνήσεις σε εταιρίες παραγωγής. Ναι, το έκανα κι αυτό. Αυτά που έβρισκα να κάνω στο τραγούδι δεν με ενδιέφεραν. Μη νομίζεις πως και τώρα είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Κάναμε ένα πολύ ωραίο κομμάτι με τους Magic de Spell, που συνεργαστήκαμε στον τελευταίο δίσκο τους, και κάναμε και συναυλίες μαζί. Καμιά δισκογραφική δεν θέλησε να το κυκλοφορήσει, δεν ξέρουν τι να το κάνουν!
Τα τελευταία χρόνια μένεις στην Κερατέα. Πώς και το αποφάσισες; Με κούρασε ο θόρυβος από την Πλατεία Αμερικής, όπου έμενα ως τότε. Και πήγα στο άλλο άκρο.
Μετά τη Σονάτα του Σεληνόφωτος, ποιος είναι ο επόμενος σταθμός; Στις 20 Ιουνίου θα παίξουμε με τη Λένα Πλάτωνος στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Θα παρουσιάσει τα τραγούδια που έγραψε πάνω σε ποίηση της Έμιλυ Ντίκινσον, και στο δεύτερο μέρος θα συμμετέχω κι εγώ, μάλλον θα παίξουμε λίγο από όλα.
Θα άξιζε κάποια στιγμή να ξαναπαίξετε ολόκληρο τον Καβάφη. Εϊναι σημαντική η ερμηνείας σου εκεί. Ναι, θα το ήθελα. Ένιωσα πιο άνετα κάποιες φορές που το παίξαμε κι εκτός σκηνοθεσίας.
Και μετά, τι ακολουθεί; Δεν έχω ιδέα. Δεν προγραμματίζω άλλωστε.
