Αλήθεια, πώς μίλησαν τα μπλουζ σε ένα λευκό παιδί από το Νιουκάστλ; Μία από τις πρώτες αναμνήσεις που έχω είναι να γυρνάω από το νυχτερινό σχολείο και να περνάω από το κέντρο της πόλης με το σακίδιό μου. Οι πόρτες του θεάτρου ήταν ανοιχτές κι άκουσα μία πολύ δυναμική φωνή και σκέφτηκα: «Ουάου, αυτό είναι φανταστικό. Αυτό θέλω να γίνω». Αυτή είναι η πρώτη μου φορά που άκουσα τα αυθεντικά αμερικάνικα μπλουζ. Ήταν o Μάντι Γουότερς. Κατάλαβα πως αν στεκόμουν σε αυτή την πόρτα τις βραδινές ώρες θα μπορούσα να συναντήσω οποιονδήποτε ήθελα. Κι αυτό έκανα μια φορά το μήνα. Ήμουν γκρούπι! Συνάντησα όσους ονειρευόμουν να συναντήσω. Συνειδητοποίησα πως τα μπλουζ ήταν η λαϊκή μουσική των έγχρωμων Αμερικανών, αλλά συγχρόνως ήταν και πολύ πολιτικά.
Ζήσατε από πρώτο χέρι τα 60s, μια δεκαετία που οι επόμενες γενιές τείνουν συχνά να βλέπουν με μια μυθική διάσταση. Το νιώθατε τότε πως όντως συμβαίνει κάτι ξεχωριστό; Ναι, φυσικά. Μπορούσες να νιώσεις την δύναμη.
Μήπως έπαιξαν ρόλο και τα ναρκωτικά; Πόσο διαφορετική πιστεύετε πως θα ήταν αυτή η δεκαετία, και η μουσική της, χωρίς αυτά; Θα ήταν αρκετά διαφορετική. Δεν θα έλεγα σε κάποιον σήμερα να πάει να μαστουρώσει, ακόμη και το ηλεκτρονικό τσιγάρο πλέον μου φαίνεται αηδιαστικό. Τότε βέβαια παλεύαμε για το δικαίωμα να έχουμε μαριχουάνα, κάτι πουτώρα θεωρείται εν μέρει νόμιμο, ακόμη και οι γιατροί την συνταγογραφούν – αν και πλέον δεν την καπνίζω. Με αηδιάζει λίγο να σκέφτομαι ότι κάποιοι φίλοι μου κατέληξαν στην φυλακή επειδή έκαναν κάτι που σήμερα δίνουν οι γιατροί.
Ωστόσο, φοβηθήκατε καθόλου που τόσοι μουσικοί. ίσως και φίλοι σας, πέθαιναν από τα ναρκωτικά; Ήξερα πολλούς ανθρώπους που έκαναν ένα σωρό διαφορετικά ναρκωτικά, όμως δεν ξέρω κανέναν που να πέθανε από υπερβολική δόση μαριχουάνας.
Όχι από μαρχουάνα, από άλλα ναρκωτικά… Ναι, η ηρωίνη είναι κάτι άλλο. Χορεύεις με την ηρωίνη και χορεύεις με τον διάβολο. Έχω δει ανθρώπους να καταρρέουν, είναι πολύ επικίνδυνη. Κατά μία έννοια πάντως, δεν θα μπορούσαμε να έχουμε πολέμους αν δεν υπήρχε η ηρωίνη, γιατί την χρειάζονταν για να επαναφέρουν τους στρατιώτες από το τραύμα στο πεδίο της μάχης. Επομένως, τελικά ανήκει στον κόσμο του πολέμου. Και αυτό με κάνει να την μισώ.
«Η φήμη είναι απαίσια. Είναι κάτι που αν έρθει στον δρόμο σου χάνεις την ελευθερία σου»
Όταν γνωρίζεις μεγάλη επιτυχία σχεδόν από την πρώτη στιγμή, όπως εσείς με τους Animals, πόσο εύκολο είναι από εκεί και πέρα να ζεις και να δημιουργείς κουβαλώντας αυτή τη φήμη; Πρώτα απ’ όλα έχει σημασία τι εννοείς επιτυχία. Μετράς την επιτυχία με τα πολλά λεφτά;
Καλύτερα να απαντήσετε εσείς, για σας τι είναι επιτυχία; Η πραγματική επιτυχία είναι να έχεις έναν βαθμό ικανοποίησης σε αυτό που κάνεις. Τώρα το πως (και αν) νιώθεις ικανοποίηση, δεν έχει να κάνει αν αυτό που παράγεις είναι καλό ή κακό. Πιστεύω πως η μουσική στα 60s έκανε τρομακτικό καλό γιατί ανοίξαμε τις πόρτες στην ελευθερία για τα νέα παιδιά. Αυτό για μένα ήταν μεγάλη ικανοποίηση κι επιτυχία. Με την επιτυχία βέβαια έρχονται και χρήματα, και πίσω από αυτά υπάρχουν πολλοί κλέφτες, δεν έχω συναντήσει λίγα «κακά παιδιά». Ήταν αρκετά σκληρά τα πράγματα. Και κατά έναν τρόπο, αυτό ήταν που με κράτησε να συνεχίσω. Όχι η προσωπική μου φήμη αλλά η εσωτερική μου πάλη για την επόμενη φορά που «θα το κάνω σωστά». Όταν όλοι ξέρουν ότι είσαι ένας νέος άνθρωπος που μπορεί να βγάλει πολλά λεφτά χωρίς κάποια φοβερή μόρφωση, τότε γίνεσαι στόχος. Συναντάς μια σειρά από όχι και τόσο καλούς άντρες και γυναίκες που γίνονται χειριστικοί. Αλλά επειδή ξέρεις ότι αυτό που κάνεις ικανοποιεί το κοινό σου, συνεχίζεις. Και συνεχίζουν κι εκείνοι να σε γαμάνε.
Θεωρείτε επομένως πως η φήμη είναι υπερεκτιμημένη; Η φήμη είναι απαίσια. Είναι κάτι που αν έρθει στον δρόμο σου χάνεις την ελευθερία σου. Και η ελευθερία είναι λίγο-πολύ τα πάντα στη ζωή. Κάποιες φορές η φήμη λειτουργεί, αλλά όχι συχνά. Μπορεί να σε σταματήσουν στο δρόμο γιατί έτρεχες με το αμάξι σου, να σε αναγνωρίσουν και να σε αφήσουν. Κυρίως όμως η φήμη έχει άσχημα επακόλουθα. Οι περισσότεροι άνθρωποι σε βλέπουν να γίνεσαι διάσημος κι έχουν υφάκι απέναντί σου, σε μισούν γι’ αυτό.
Υπάρχουν και κάποιοι όμως που σε λατρεύουν. Ή τέλος πάντων, λατρεύουν την εικόνα που έχουν κατασκευάσει για σένα… Ναι, αυτή είναι μία από τις λέξεις που ξεπήδησαν στα 60s, η εικόνα. Το “image”. Τι σκατά είναι το image; Δεν είναι κάτι πραγματικό.
Είναι απλά μια ιδέα, μια εντύπωση… Ναι, αλλά αν είσαι το αντικείμενο των image makers, τότε δεν υπάρχει κάτι για να νιώθεις περήφανος για τον εαυτό σου. Πάντως, για να επανέλθω στα προηγούμενα, δεν μπορώ να πω πως μισώ 100% την φήμη γιατί τη χρησιμοποίησα για να συναντήσω μερικούς πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπους. Κυρίως γυναίκες, γυναίκες με δύναμη (Δεν μπορώ να διανοηθώ γυναίκες που δεν έχουν δύναμη. Πρέπει να έχετε δύναμη. Αυτό σας κάνει και γοητευτικές.) Όπως η Μελίνα Μερκούρη, για παράδειγμα. Με κάλεσε να έρθω στην Ελλάδα. Έτσι καλλιέργησα μεγάλο σεβασμό για τη χώρα σας, το ελληνικό θέατρο και το ελληνικό σινεμά. Αλήθεια, γιατί σταμάτησαν οι Έλληνες να φτιάχνουν σπουδαίες ταινίες;
Υπάρχει ενδιαφέρον ελληνικό σινεμά σήμερα, κυρίως ανεξάρτητο… Όλα πλέον είναι ανεξάρτητα. Και το Χόλιγουντ τώρα είναι κυρίως σκουπίδια.
Λοιπόν, πώς ήταν η Μελίνα Μερκούρη από κοντά; Δυστυχώς δεν την είχα συναντήσει, απλώς με είχε καλέσει. Όταν την είχα δει όμως στην οθόνη είπα πως αυτή είναι μια πραγματικά δυναμική γυναίκα. Έχω συναντήσει πάντως πολλές γυναίκες για τις οποίες νιώθω περήφανος που υπήρξα μέρος της ζωής τους. Ήταν το ίδιο σημαντικές για τη ζωή μου, όσο και όλοι αυτοί οι φοβεροί μουσικοί των μπλουζ. Στα μπλουζ συνάντησα λίγες γυναίκες. Τη Νίνα Σιμόν, ας πούμε, που ήταν πολύ καλή μου φίλη. Όταν είχε έρθει στο Λονδίνο είχα αναλάβει να την ξεναγήσω στην πόλη. Ήταν μια από τις ωραίες συναντήσεις στη ζωή μου.
Τί είναι αυτό που σας ενοχλεί πολύ και δεν το αντέχετε; Δεν αντέχω την υποκρισία. Οι άνθρωποι που υποκρίνονται είναι πιο χαμηλά από όλους. Δεν έχω χρόνο γι’ αυτό. Όταν συνειδητοποιείς ότι αυτό είναι κάτι που δεν θες, το βλέπεις συνεχώς μπροστά σου.
Με μια τρελή εικασία, πώς πιστεύετε θα συνέβαινε το British Invasion (σ.σ. η μαζική «εισβολή» βρετανικών συγκροτημάτων όπως οι Beatles, Rolling Stones, Kinks, Zombies και, φυσικά, Animals στις ΗΠΑ των mid 60s) αν υπήρχε το ίντερνετ; Χαίρομαι που δεν το είχαμε, γιατί εμείς ως μουσικοί έπρεπε να βγούμε στον δρόμο για να φτάσει η μουσική μας στον κόσμο, όχι να κάθονται αυτοί στο σπίτι και να πατάνε ένα κουμπί. Όλα ωραία και καλά, αλλά δεν νομίζω πως αυτή η τεχνολογική επανάσταση είναι η γέννηση ενός καινούργιου κόσμου αλλά ο θάνατος του κόσμου που ζούμε. Με ένα κουμπί μπορείς να αλλάξεις τα πάντα. Και είμαι ευαίσθητος με αυτό, γιατί μεγάλωσα στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν συνειδητοποιώ κάτι είναι πως με όλους τους συνοδοιπόρους και φίλους μου στα 60s, ήμασταν παιδιά κατεστραμμένα από τον πόλεμο. Και βρήκαμε την μουσική ως τρόπο για να είμαστε ζωντανοί. Ιδιαίτερα όσοι άρθρωσαν και μια ιδεολογία μαζί με τη μουσική τους. Σχηματίστηκε ένα διεθνές κίνημα. Μπορούσες να δεις κάποιον στην άλλη άκρη του δωματίου και να αντιληφθείς ότι ήταν μέρος του. Δεν περίμενες να κάτσεις στο σπίτι σου και να δεις κάποιον στην οθόνη. Πλέον είναι σαν να είμαστε κάποιου είδους αστυνομικοί. Βρίσκουμε ολόκληρη τη ζωή κάποιου στην οθόνη χωρίς στην πραγματικότητα να τον ξέρουμε όλους.
Δεν ξέρω ακόμα για τον Μπόρις Τζόνσον, αλλά σίγουρα ξέρω για τον Ντόναλντ Τραμπ. Έχοντας ζήσει τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνέπειές του, μπορώ να αναγνωρίσω έναν φασίστα όταν τον βλέπω.
Επανερχόμαστε δηλαδή, με έναν διαφορετικό τρόπο, και πάλι στο image που λέγαμε νωρίτερα… Ναι, ακριβώς. Και τελικά βρίσκω τις νέες τεχνολογίες περισσότερο τρομακτικές, παρά τις βλέπω ως πλεονέκτημα. Αδιαφορώ βασικά. Δεν τις γνωρίζω, ούτε τις χρησιμοποιώ. Ζω τη ζωή μου χωρίς αυτές, και για μένα λειτουργεί.
Σήμερα στις ΗΠΑ κυβερνά ο Ντόναλντ Τραμπ και πλέον στην Μεγάλη Βρετανία πρωθυπουργός είναι ο Μπόρις Τζόνσον. Πώς σας φαίνονται; Δεν ξέρω ακόμα για τον Μπόρις, αλλά σίγουρα ξέρω για τον Ντόναλντ Τραμπ. Έχοντας ζήσει τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνέπειές του, μπορώ να αναγνωρίσω έναν φασίστα όταν τον βλέπω. Νομίζω οι περισσότεροι ξέρουν πως ο Τραμπ είναι τέτοιος. Το πιο τρομακτικό πράγμα όμως είναι ο τρόπος που οι ΗΠΑ αντιδρούν σε αυτή την κυβέρνηση. Στους περισσότερους αρέσει, γιατί στην πραγματικότητα δεν την καταλαβαίνουν. Δεν ζούμε σε χαρούμενους καιρούς.
Ποιός είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας; Αν μπορώ να βγάλω νόημα ανάμεσα σε αυτές τις πέτρες που βρίσκονται εκεί για αιώνες (σ.σ. δείχνοντας το Ηρώδειο). Αν μπορώ να ανέβω στην σκηνή και οι άνθρωποι να νιώσουν αυτό που νιώθω. Δεν μπορώ να το ξέρω. Επομένως, ο φόβος μου είναι το άγνωστο.
Για εσάς επομένως ποιό είναι το μεγαλύτερο στοίχημα; Να προσελκύσετε νεότερα ακροατήρια με την παλαιότερη μουσική σας ή να ξανακερδίσετε τους παλαιότερους fans με την καινούρια μουσική σας; Οι νέοι είναι νέοι. Πρέπει να βρουν τον δρόμο τους. Δεν μπορώ να τους πω τίποτα, γιατί -ακόμη κι αν το έκανα- δεν θα με άκουγαν. Μπορώ να καταλάβω τους νέους ανθρώπους μόνο συγκριτικά με την δική μου νιότη. Και τότε δεν ήμουν πρόθυμος να ακούσω κανέναν. Άκουγα τον Μάντι Γουότερς, τον Ρέι Τσαρλς, τον Τσακ Μπέρι. Και νομίζω πως ακόμη και σήμερα έτσι είμαι.
Αν μπορούσατε πάντως να μιλήσετε τώρα στον 20χρονο εαυτό σας, τι θα του λέγατε; Δεν ξέρω, ίσως αυτό που είπε ο Ντόναλντ Τραμπ στο ακροατήριό του: μην πιστεύεις ό,τι βλέπεις και ακούς. Απλά αυτός δεν το λέει για το γενικότερο καλό, αλλά γιατί θέλει να πει τα δικά του ψέματα. Κι αυτό είναι ο σύγχρονος φασισμός.
Κάποτε τραγουδούσατε “It’s my life and I’ll do what I want”. Το μόττο της ζωής σας; Ναι, αλλά χωρίς να το σκέφτομαι. Τότε δεν αναλογιζόμουν και πολύ τι κάνω για να έχω συνειδητά κάποιο μόττο. Πάντα με ενδιέφερε να ζω όπως οι σημαντικοί άνθρωποι: ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Γουίνστον Τσέρτσιλ, ο Τζακ Κέρουακ. Ζούσα κατά μία έννοια με όρους σινεμά. Η αγαπημένη μου ταινία ήταν το
Η Άγρια Συμμορία του Σαμ Πέκινπα. Βασικά θα έλεγα ότι ζούσα με μόττο τις εξής ατάκες από την ταινία:
«Αν κουνηθούν, σκότωσέ τους» και
«- Έτσι λένε αυτοί. – Ποιοί είναι αυτοί;».
