Βucharest Human Installation. H performance που περιέγραφε τη σχέση των κατοίκων του Βουκουρεστίου με την πόλη τους.
Ένα κοριτσάκι, σαν φιγούρα βγαλμένη από στούντιο του Χόλιγουντ άλλων εποχών, αψηφώντας την αυγουστιάτικη καταρρακτώδη βροχή, χοροπηδά ξετρελαμένο με ανοιγμένα τα χέρια μέσα στις γεμάτες νερό λακκούβες στον πεζόδρομο της παλιάς πόλης της ρουμανικής πρωτεύουσας, εκεί όπου κάποτε χτυπούσε η καρδιά της αγοράς, στο σημείο ακριβώς όπου στεγαζόταν το μεγαλύτερο χάνι της πόλης, μεταμορφωμένο σήμερα στο Arta Cultura Bucurestiului- ΑRCUB,το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Βουκουρεστίου, που δίνει αγώνα για τη διεκδίκηση του τίτλου της πολιτιστικής πρωτεύουσας το 2021 από την πόλη.
Τροχόσπιτα, φυλλάδια, αφισσάκια, μπάνερ, χάρτινες βεντάλιες διατρανώνουν σε αυτή τη γιορτινή, ζωντανή νησίδα μιας γκρίζας καταθλιπτικής πόλης, ακόμη και κατακαλόκαιρο, την ευρωπαϊκή διεκδίκηση, την ώρα που στην εσωτερική στοά του κτηρίου γίνεται πανικός: στους χώρους του ARCUB βρίσκεται σε εξέλιξη το 9ο Undercloud Festival (22 ως 31 Αυγούστου),το σημαντικότερο φεστιβάλ της ανεξάρτητης θεατρικής σκηνής στη Ρουμανία. Η διοργάνωση, που τελεί υπό την αιγίδα του προγράμματος «Europe for Festivals. Festivals for Europe», φιλοξενεί πέρα από τα ρουμανικά σχήματα και παραγωγές έξι χωρών: από την Ελλάδα (τον «Φιλοκτήτη», στη σύμπραξη της Σίσσυς Παπαθανασίου με τον Ενκε Φεζολάρι, που ενθουσίασε κοινό και διοργανωτές, ανανεώνοντας έτσι το ραντεβού τους και για του χρόνου), την Ρωσία (το Ινστιτούτο Μέγερχολντ, με σύγχρονο ρωσικό κείμενο), την Αγγλία (το Prodigal Theater-Marea Britanie με σύνθεση πάνω στους τραγικούς), την Γαλλία (τη γαλλολιβανέζικη κολλεκτίβα Κahraba Franta), τη Μολδαβία και το Ισραήλ (με παράσταση χοροθεάτρου της Tami Dance Company).
H πρώτη εικόνα, που αντικρίζεις και παραμένει κυρίαρχη μπαινοβγαίνοντας στις θεατρικές αίθουσες, είναι οι δεκάδες πιτσιρικάδες εθελοντές με τα κίτρινα t-shirt που τρέχουν σαν μελισσάκια προς κάθε κατεύθυνση, μεταφέροντας κάτι ή κατευθύνοντας στις αίθουσες τούς επισκέπτες.
Ο Ένκε Φεζολάρι και η Βέφη Ρέδη στα έγκατα του ARCUB.
Τιμώμενο πρόσωπο της φετινής διοργάνωσης είναι ο Πασκάλ Μπρυκνέρ, που φαίνεται πως έχει ρεύμα στη Ρουμανία. Ήταν σχεδόν αναμενόμενο η παγκοσμίως πρώτη παρουσίαση του πρώτου του θεατρικού έργου «Χριστούγεννα στο παλάτι»(2016), να γίνει αμέσως sold out. Το έργο, μια πολιτική κωμωδία, που βάζει στο στόχαστρο και τη σύγχρονη Γαλλία αλλά και την χαοτική Ρουμανία, ανέλαβε να το σκηνοθετήσει η καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ Κρις Σιμιόν, ενώ κι ο ίδιος ο Μπρυκνέρ είχε ένα ρόλο… έκπληξη.
Η σχέση του Γάλλου συγγραφέα με τη Ρουμανία είναι πολύχρονη. Κάτι που δεν γνωρίζαμε είναι ότι εκτελεί, ήδη από το 1999, χρέη επίτιμου προέδρου στο D’AYA Theater Company, που είναι η πιο γνωστή ανεξάρτητη θεατρική ομάδα στη Ρουμανία, με επικεφαλής τη Σιμιόν.
Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ στο Βουκουρέστι για την παγκόσμια πρεμιέρα του πρώτου του θεατρικού
Μετά την παρουσίαση του έργου και τις επευφημίες, ο Μπρυκνέρ ήταν αδύνατο να φύγει. «Πρέπει να προσέξουμε γιατί ζούμε το τέλος της ιστορίας. Ο θρησκευτικός πόλεμος θα μας διαλύσει», ανέφερε συνοφρυωμένος απευθυνόμενος στο κοινό.
Υπάρχει και δεύτερο τιμώμενο πρόσωπο, ο γαλλόφωνος ρουμάνος συγγραφέας και ποιητής Ματέι Βίσνιεκ, σύμφωνα με τον οποίο «η λογοτεχνία ήταν ένα είδος αντίστασης ενάντια στην κομμουνιστική ιδεολογία και το καθεστώς της Ρουμανίας. Θα ήμουν ένας άλλος συγγραφέας αν δεν είχα μεγαλώσει σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς». Παρουσιάστηκε το έργο-ορόσημο της βιογραφίας του «Πώς να εξηγήσεις την ιστορία του Κομμουνισμού σε ψυχασθενείς». Θα είχε ενδιαφέρον να μαθαίναμε πόσες φορές έχει ανεβεί αυτό το κείμενο ειδικά στη Ρουμανία αλλά κι εν γένει σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, γιατί στις ΗΠΑ κάνει θραύση.
Η ελληνική ποιητική συμμετοχή, με την επιλογή του «Φιλοκτήτη» του Γιάννη Ρίτσου, αποδείχτηκε μια εύστοχη επιλογή στο πλουραλιστικό πρόγραμμα, που περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, θεατρικά των Σιγκάρεφ, Μακντόνα, Χόροβιτς και Μπέλ. Η σόλο παράσταση (τα σόλο έχουν όλως παραδόξως την τιμητική τους στο φεστιβάλ) που σκηνοθέτησε η Σίσσυ Παπαθανασίου, με ερμηνευτή τον ταλαντούχο σκηνοθέτη Ενκε Φεζολάρι, έκανε επίσης sold out.
Το κείμενο του Ρίτσου είχε μεταφραστεί με υπέρτιτλους στα αγγλικά, και όχι απευθείας στα ρουμανικά (υπήρχε γενικότερα ζήτημα με τους υπέρτιτλους, και κυρίως με τις ρουμανικές παραστάσεις που δεν είχαν μετάφραση στα αγγλικά, κι αυτό ενώ τρέχει η διεκδίκηση του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας). Παρόλα αυτά το κοινό έμεινε καθηλωμένο στις θέσεις του, ανακαλύπτοντας έναν μεγάλο έλληνα ποιητή που αγνοούσε την ύπαρξή του, όπως χαρακτηριστικά σχολίασε μια μορφή του σύγχρονου ρουμανικού θεάτρου, ο συγγραφέας και ακαδημαϊκός Οκτάβιαν Σάιου. Στο κοινό της παράστασης βρισκόταν και η ρουμάνα μεταφράστρια του Ρίτσου, πρέσβειρα του ελληνικού πολιτισμού στη χώρα της και ψυχή του εκδοτικού οίκου ‘’ΟΜΟΝΙΑ’’ που εκδίδει έλληνες λογοτέχνες, Έλενα Λαζάρ.
«Μεγάλα πρότυπα μας κληροδότησαν. Ποιος τα ζήτησε; Ας μας άφηναν στο δικό μας ελάχιστο, δεν θέλουμε να μετρηθούμε με αυτά». «Γιατί ήρθαμε; Γιατί πολεμήσαμε; Γιατί και πού επιστρέφουμε;», αναρωτιόταν από σκηνής ο Ενκε Φεζολάρι, μια σάρκινη, παλλόμενη ύπαρξη, που δονούνταν απ΄τις λέξεις, σε μια ερμηνεία που ανέβασε υψηλές θερμοκρασίες .
Oι εθελοντές, πανταχού παρόντες, δίνουν τον τόνο.
Η παράσταση του «Φιλοκτήτη» δεν πραγματοποιήθηκε στη μικρή θεατρική σκηνή του ARCUB, για την οποία προοριζόταν, αλλά σε θολωτή υπόγεια αίθουσα που θύμιζε το κέλυφος ναΐσκου. Κίνηση ματ που συναποφάσισαν την τελευταία στιγμή η σκηνογράφος Ζωή Μολυβδά-Φαμέλη και η σκηνοθέτιδα και συνέβαλε στη δημιουργία της ιδανικής ατμόσφαιρας. Πάνω σε μια μακρόστενη πλατφόρμα-πασαρέλα πηγαινοερχόταν με το στρατιωτικό αμπέχονο ο Φεζολάρι, αναψοκοκκινισμένος, έχοντας δίπλα του ακίνητη, σαν άγαλμα, τη Βέφα Ρέδη, η οποία ζωντάνεψε για να τραγουδήσει ένα πολυφωνικό παραδοσιακό μοιρολόι από τη Χειμάρρα.
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της παράστασης, η Σίσσυ Παπαθανασίου, ψυχή των πετυχημένων Θεατρικών Αναλογίων, εξασφάλισε το πράσινο φως για να συμμετάσχει και στην διοργάνωση του 2017: «Το ταξίδι στο Βουκουρέστι ήταν πολύ γόνιμο, έφερε προτάσεις για μελλοντικές συνεργασίες και δικτυώσεις», όπως λέει. Η νέα πρόσκληση αφορά την παρουσίαση αρχαίου δράματος και την πραγματοποίηση σεμιναρίου από την ίδια πάνω στο είδος. Το Undercloud Festival δίνει εξάλλου έμφαση στα workshop (φέτος πραγματοποίησαν τόσο οι Αγγλοι όσο κι οι Ρώσοι προσκεκλημένοι) και στα συνέδρια. (για το Νταντά, το ανεξάρτητο κινέζικο θέατρο κ.ά.).
Στο Βουκουρέστι η ελληνική αποστολή δέχτηκε κι άλλη πρόταση, από το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού για τη διοργάνωση ενός φεστιβάλ σύγχρονης ελληνικής δραματουργίας. Στα sold out του Undercloud (στην κυριολεξία, με τον καιρό που έκανε) Festival, εκτός από τον Μπρυκέρ και τον «Φιλοκτήτη», ήταν και το «Human Bucharest Installation», που αναμείχθηκε με το κοινό σε χώρους εκτός των σκηνών, μιλώντας για τη σχέση αγάπης και μίσους με την πόλη τους.
