Η Διάσωση (The Martian) *****
ΗΠΑ, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Ridley Scott
Πρωταγωνιστούν: Matt Damon, Jessica Chastain, Jeff Daniels
Διάρκεια: 130’
Μια καταιγίδα ξεσπά στην επιφάνεια του Άρη την ώρα που ένα πλήρωμα από τη Γη εξερευνά τον πλανήτη. Ένα από τα μέλη, ο Mark Watney, θεωρείται νεκρός και, ως εκ τούτου, η υπόλοιπη ομάδα δεν αναζητά τα ίχνη του. Ο Mark, όμως, ζει και με ελάχιστα μέσα προσπαθεί να στείλει SOS στη NASA ενώ μάχεται τις δυσκολίες που περιλαμβάνονται στη ζωή στον ακατοίκητο πλανήτη. Η επιχείρηση επιστροφής του θα αποδειχθεί μια διαδικασία περίπλοκη όσο και κρίσιμη. Ο Ridley Scott κάνει την υπέρβαση και προσφέρει ένα μοναδικό υπερθέαμα, όπου τίποτα δε φαντάζει περιττό και οι βασικές συνιστώσες της ψυχαγωγίας και της αγωνίας δένουν με κατάλληλο τρόπο, συνοδεία των εκπληκτικών εφέ και της αξιομνημόνευτης ερμηνείας του Matt Damon.
Πάνε χρόνια από τότε που ο Ridley Scott μεγαλουργούσε, προσφέροντας αριστουργήματα επιστημονικής δυστοπίας στο σελιλόιντ όπως το Alien και το Blade Runner και εξερευνούσε το φεμινισμό και την επανάσταση με το Θέλμα και Λουίζ. Η νέα χιλιετία τον βρήκε πότε να γυρνά στην αρχαία Ρώμη με το Μονομάχο (The Gladiator) και τα φανταστικά για την εποχή τους εφέ, ενίοτε να ασχολείται με τις γαστριμαργικές νοσηρότητες του Χάνιμπαλ (Hannibal) και ανάμεσα σε αυτά να δημιουργεί και ένα Μαύρο Γεράκι: Η Κατάρριψη (Black Hawk Down) για τους φανς της militant δράσης, με άκρως αδρεναλινοποιημένα χαρακτηριστικά. Τα τελευταία χρόνια, από την άλλη, τον βρήκαν να διχάζει όλο και περισσότερο. Ο Προμηθέας (Prometheus), μια από τις πιο διφορούμενες ταινίες του, ενώ είχε φανερά προσόντα που προσέγγιζαν το χτες του Άλιεν με τα μέσα του σήμερα, δεν εκτιμήθηκε. Ο Συνήγορος (The Counselor) ήταν στο ρελαντί μια από τις πιο ανούσιες ταινίες όλων των εποχών ενώ κάπου συγκινήθηκε και με το θρησκευτικό στοιχείο στο Έξοδος: Θεοί Και Βασιλιάδες (Exodus: Gods and Kings). Θα μπορούσε κανείς ότι έμοιαζε να έχει χάσει το ποιοτικό του έρεισμα.
Αλλά ο χρόνος δείχνει ικανός να αποδείξει το αντίθετο. Θες να κατάλαβε επιτέλους πως όσες παραγωγές σε εξόφθαλμες προπαγάνδες του στιλ Child 44 και να κάνει, για την προσφορά του στην οπτικοποιημένη επιστημονική φαντασία θα μείνει στην ιστορία; Να ήρθε η στιγμή που ξανακοίταξε πίσω στα πεπραγμένα του και να θυμήθηκε το μεράκι του που τα γρανάζια του Χόλιγουντ άλεθαν εδώ και καιρό εν όψει του κάποτε κραταιού ονόματός του; Ότι κοίταξε το εμπόριο και είδε ότι κάθε φθινόπωρο θα βγει ένα μεγάλο sci-fi blockbuster και να ζήλεψε την πίτα, ζητώντας ένα κομμάτι της; Έκανε τον απολογισμό του και αποφάσισε να επανέλθει δριμύτερος στο παιχνίδι, με τον οίστρο που κάποτε τον κατείχε. Και τι επιστροφή ήταν τελικά αυτή η Διάσωση…
Αν και παλιός στο κουρμπέτι, δεν τον έπιασε καμία μιζέρια με την αλλαγή των μέσων που χτίζεται μια ταινία, αλλά ούτε και σαν γέρος που προσπαθεί να φανεί μοντέρνος, αποφάσισε να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες του σύγχρονου design για να χτίσει έναν ρεαλιστικό πλανήτη. Να μειώσει την ψυχρότητα του ψηφιακού και να αφήσει το κόκκινο της επιφάνειας του πλανήτη Άρη να φανεί ως μια σωστή έρημος καταδίκης. Να δείξει με φαντασμαγορικό τρόπο το άπειρο διάστημα και τα σκάφη που περιδιαβαίνουν σε αυτό. Αλλά ταυτόχρονα να ενσωματώσει και κάτι από τη βρώμικη γοητεία του Νοστρόμου όταν θα χτίσει κομμάτι-κομμάτι τα εσωτερικά μέρη των σκαφών. Προσέξτε όλες τις σκηνές που διαδραματίζονται στα σκάφη των αποστολών, θα βρείτε αυτό το ψυχρό γκρίζο με τους καταθλιπτικούς φωτισμούς που χαρακτήριζε ό, τι λατρέψαμε στο Νοστρόμο. Και αν λάβουμε υπόψιν και την αντίθεση της ζεστασιάς τους με το θερμό κόκκινο του Άρη, η αισθητική του ματιά δείχνει την ιδιαιτερότητά της.
Από εκεί και πέρα, τα υψηλά νοήματα, οι υπαρξιακές αγωνίες και τα βαθυστόχαστα σενάρια περνούν σε δεύτερη μοίρα. Ακόμα και αν θίγονται κάποια βαθύτερα θέματα όπως η μάχη του ανθρώπου και η προσπάθεια εξημέρωσης του άγριου περιβάλλοντος (και, κατ’ ουσίαν, του εαυτού του) κατά τρόπο ανάλογο με το μινιμαλισμό και την σιωπηλή αγωνία του Όλα Χάθηκαν (All is Lost), το πρώτο πλάνο περνά στο στρωτό, κατανοητό και γεμάτο σασπένς σενάριο. Δε γνωρίζω το περιεχόμενο του βιβλίου για να προβώ σε συγκρίσεις, αλλά αν κερδίζει το θεατή, δεν το κάνει με πρόστυχα εύκολες τακτικές που κάνουν ακόμα και τον πλέον τυχάρπαστο να δηλώνει σκηνοθέτης ή σεναριογράφος. Και αν τις έχει τις διευκολύνσεις του, αυτό προφανώς και γίνεται χάριν του κατανοητού. Επαναλαμβάνουμε: πρώτο λόγο έχει η απόλαυση, όχι η εσωτερικότητα μα η εξωτερίκευση της πλοκής. Μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την επιστημονική ακρίβεια των όσων βλέπει ή συγκεκριμένα κενά και ελλείψεις πρωτοτυπίας στο σενάριο, αλλά δεν μπορεί να αμφισβητήσει το χιούμορ, την εξτραβαγκάντζα και, εν τέλει, την αμεσότητά του.
Στο ρόλο του διαστημικού Ροβινσώνα Κρούσου, έχουμε τον Matt Damon, έναν ταλαντούχο, αλλά ταυτόχρονα διφορούμενο ηθοποιό. Ο οποίος τελικά αποδεικνύεται και η κατάλληλη επιλογή για τον συγκεκριμένο ρόλο. Όχι μόνο έχει τα προσόντα για να υποδυθεί έναν κεντρικό ρόλο που αναγκάζεται να υποφέρει τις κακουχίες, αλλά ταυτόχρονα έχει και την ενέργεια που χρειάζεται για να κάνει τις εντάσεις του (είτε ενθουσιασμού, είτε απογοήτευσης, είτε τρόμου) να φαίνονται ρεαλιστικές, όπως θα αντιδρούσε ο μέσος εκπαιδευμένος, εύθυμος κοσμοναύτης που χαίρει εφευρετικότητας. Συμπαθής και προσιτός, καθόλου φανφαρόνος. Και, αν και το υπόλοιπο καστ καταλήγει να φαίνεται ικανό να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του γραπτού κειμένου που του δόθηκε, κανείς δεν καταφέρνει να φτάσει την εμπορικής φύσεως ερμηνεία του Damon. Εκτός, ίσως, από τον Jeff Daniels στο ρόλο του αυστηρού υπεύθυνου που ανησυχεί για την οποιαδήποτε στραβοτιμονιά στις διαδικασίες που επιβλέπει.
Μαζί με το Mad Max αποτελούν το blockbuster δίδυμο της χρονιάς. Σίγουρα θα βρει το δρόμο του στις λίστες, σίγουρα θα κόψει εισιτήρια, σίγουρα θα μαγέψει. Και σίγουρα αποτελεί την επιστροφή του Ridley Scott στα μονοπάτια του ξεχωριστού. Η Διάσωση ενός σκηνοθέτη, σαν να λέμε.
Το Αρνάκι (Kuzu) ***1/2**
Τουρκία, Γερμανία, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Kutlug Ataman
Πρωταγωνιστούν: Nezrin Cavadzade, Erdal Yildiz, Cahit Gök
Διάρκεια: 87’
Στα χωριά της Ανατολικής Τουρκίας, όταν ένα παιδί κάνει την περιτομή του, ακολουθεί μια γιορτή στην οποία σερβίρεται ψητό αρνί. Η Medine ετοιμάζεται για την περιτομή του γιού της, αλλά η οικογένειά της δεν έχει χρήματα για να αγοράσει και να σφάξει ένα ερίφιο, ως είθισται. Κανείς δεν προσφέρεται να τη βοηθήσει. Ακόμα κι όταν ο άντρας της βρίσκει δουλειά σε ένα σφαγείο, ξελογιάζεται από μια πόρνη και σπαταλά τα λεφτά του σε αυτή. Η κόρη της Medine, εκφοβίζει τον μικρό αδερφό της, λέγοντας του πως αν δεν βρουν λεφτά, θα σφάξουν αυτόν και θα τον σερβίρουν στους καλεσμένους. Ο κοινωνικός ρεαλισμός του Kutlug Ataman δεν εμφανίζει διάτρητα σημεία (τουλάχιστον όχι χτυπητά), αναμιγνύοντας την παιδική αθωότητα με τη «μεγαλίστικη» σκληρότητα και προσφέρει ένα μακάβριο παραμύθι με εξαιρετική χιονισμένη φωτογραφία, πικρά στιγμιότυπα και την εκπληκτική ερμηνεία της πανέμορφης Nezrin Cavadzade. Κρίμα που βγαίνει την ίδια μέρα με τη Διάσωση, ειδάλλως θα ήταν η πρόταση της εβδομάδας. Και τώρα, όμως, δε σημαίνει πως δεν αξίζει να τρέξετε να τη δείτε, ειδικά αν το blockbuster, όσο καλό και να είναι, δε σας λέει τίποτα.
Έβερεστ (Everest) ***1/2**
ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Baltasar Kormákur
Πρωταγωνιστούν: Jake Gyllenhaal, Keira Knightley, Josh Brolin
Διάρκεια: 121’
Σε αυτή τη νέα ταινία επιβίωσης κάτω από αντίξοες συνθήκες, ο Ισλανδός Baltasar Kormákur αφηγείται την αληθινή ιστορία που έλαβε χώρα το 1996 στο υψηλότερο όρος της Γης. Δύο διαφορετικές αποστολές βιώνουν τον απόλυτο τρόμο όταν μια δριμύτατη χιονοθύελλα κάνει το ήδη δύσκολο έργο τους θανατηφόρο. Οι ορειβάτες καλούνται να έρθουν αντιμέτωποι με τα στοιχεία της φύσης και να φτάσουν το κατώφλι του θανάτου προκειμένου να επιβιώσουν. Συγκλονιστικό θρίλερ, με οπτικά εφέ που κόβουν την ανάσα και «εκπαιδευτική» χροιά ως προς την ίδια τη φύση αυτής της αποστολής, φέρνει το θεατή στη θέση των (πρωτοκλασάτων, αλλά υπόλογων της δύναμης της εικόνας της φύσης) πρωταγωνιστών. Ο Kormákur αδιαμφισβήτητα αποτελεί τον ιδανικότερο σκηνοθέτη των καιρών μας όταν γίνεται λόγος για φυσικές καταστροφές, αφήνοντας τους υπόλοιπους χιλιόμετρα πίσω. Δείγμα ποιοτικού blockbuster υπ’ αριθμόν 2 για αυτή την εβδομάδα.
Life *****
Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Anton Corbijn
Πρωταγωνιστούν: Dane DeHaan, Robert Pattinson, Ben Kingsley
Διάρκεια: 111’
Προσπαθώντας να προσφέρει κάτι το σπαρταριστό στο περιοδικό Life για το οποίο εργάζεται, ο Dennis Stock ψάχνει την επόμενη «καυτή» προσωπικότητα που θα απαθανατίσει με τη φωτογραφική του μηχανή. Τελικά βρίσκει το κατάλληλο «μοντέλο» στον αυτοκαταστροφικό και διάσημο γόη James Dean και στην «εύφλεκτη» ζωή του. Ξεκινούν ένα οδικό ταξίδι από το Λος Άντζελες μέχρι τη γενέτειρα του Dean, Ιντιάνα και μια φιλία γεννιέται παρά τις διαφορές τους, λίγο πριν ο Dean εξελιχτεί σε ίνδαλμα μιας ολόκληρης γενιάς και ένα από τα παντοτινά φώτα του star system. Ο Dane DeHaan (γνωστός από τη συμμετοχή του ως «πρωταγωνιστής» στο Metallica: Through The Never) αποδεικνύεται απόλυτα επαρκής στο να χειριστεί το ρόλο του σε μια ταινία ιδιαίτερη με έναν cool, «δεκτικό» τρόπο για να θυμίσει ότι όντως υπήρξαν στην ιστορία επαναστάτες με ή χωρίς αιτία. Καθαρά γραμμένη και με την κατάλληλη παρατηρητική σκηνοθεσία του κάποτε φωτογράφου Anton Corbijn, κάθε άλλο παρά αρπαχτή αποδεικνύεται, χωρίς από την άλλη να αποτελεί αριστούργημά. Τόσο όσο.
Το Τελευταίο Χτύπημα (Le Dernier Coup de Marteau) **1/2***
Γαλλία, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Alix Delaporte
Πρωταγωνιστούν: Romain Paul, Clotilde Hesme, Mireia Vilapuig
Διάρκεια: 82’
Ο Victor μεγάλωσε χωρίς να γνωρίσει πατέρα και ζει με τη μητέρα του δίπλα στη θάλασσα. Τώρα μπαίνει στην εφηβεία, είναι ερωτευμένος με τη Luna, την Ισπανίδα που μένει κοντά του και πηγαίνει να παρακολουθήσει μια ορχηστρική εκτέλεση της 6ης Συμφωνίας του Mahler. Δε γνωρίζει όμως, πως ο διευθυντής ορχήστρας είναι ο πατέρας του και, όταν το μαθαίνει, αρχίζει να βλέπει τον κόσμο διαφορετικά. Προκειμένου να γλιτώσουν αυτός και η μητέρα του την επερχόμενη φυγή από τον τόπο διαμονής τους, αποφασίζει να κάνει ό, τι μπορεί για να σώσει το σπίτι του και όλα αυτά που τον έκαναν να αισθανθεί κάτι. Γλυκόπικρη, αλλά ταυτόχρονα άνιση, αυτή η ιστορία εισόδου στην εφηβεία μπορεί να συγκινήσει με το ατόφιο μελόδραμά της και την αιθέρια εικονοπλασία, αλλά σεναριακά δεν παύει να έχει τις διευκολύνσεις της, φοβούμενη μη χαλάσει την υπάρχουσα φόρμουλα.
Μήπως είσαι ο τύπος μου; και άλλες αναζητήσεις περί έρωτος (Pas Son Genre) *1/2****
Γαλλία, Βέλγιο, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Lucas Belvaux
Πρωταγωνιστούν: Émilie Dequenne, Loïc Corbery, Sandra Nkake
Διάρκεια: 111’
Μια πόλη της γαλλικής επαρχίας καλωσορίζει τον νέο της κάτοικο, τον νέο (και σε πόστο και ηλικιακά) καθηγητή φιλοσοφίας Clement. Η αλλαγή του τρόπου ζωής συνεπάγεται και μια πλήξη, η οποία δε θα κρατήσει πολύ, καθώς στη ζωή του θα μπει η Jennifer, μια κομμώτρια με εντελώς διαφορετικά γούστα από αυτόν. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο θα ερωτευτούν, αλλά οι διαφορετικές τους νοοτροπίες δε θα αργήσουν να γίνουν εμφανείς. Ανάλαφρη ταινία, ούτε κατά διάνοια αξιοποιεί τις πάμπολλες ευκαιρίες που δίνονται για «στερεοποίηση» χαρακτήρων ή έστω την ουσία της διαφοράς στην ερωτική σχέση, ανεξαρτήτου της βραβευμένης για το συγκεκριμένο ρόλο Émilie Dequenne. Στιγμιαία και προσπελάσιμα ευχάριστη, αλλά με μέτρο.
Ταξίδι στην Ιταλία (Viaggio in Italia)
Ιταλία, 1954, Ασπρόμαυρη
Σκηνοθεσία: Roberto Rossellini
Πρωταγωνιστούν: Ingrid Bergman, George Sanders, Maria Mauban
Διάρκεια: 97’
Ο Alex Joyce, ένας ευκατάστατος δικηγόρος από την Αγγλία, επισκέπτεται οδικώς τη Νάπολη μαζί με τη γυναίκα του, Katherine. Αιτία της επίσκεψής τους, η ανακοίνωση του θανάτου ενός θείου, που τους κληροδοτεί μια βίλα. Αυτό το ταξίδι στέκεται ως μια ευκαιρία ενδοσκόπησης και επίλυσης των προβλημάτων που εδώ και καιρό ταλανίζουν τη σχέση τους, μια σχέση που, όπως αποδεικνύεται, δεν είναι σίγουρο αν θα εξακολουθήσει να υφίσταται μετά το τέλος του ταξιδιού. Αποστασιοποιημένος πλέον από το νεορεαλισμό, με περισσότερο «εσωτερικές» παρά κοινωνικές διαθέσεις, ο Rossellini παραδίδει ένα πορτραίτο συναισθηματικής κρίσης που μπορεί να μην κατατάσσεται στη θεματολογία που τον όρισε ως δημιουργό, αλλά δε σημαίνει ότι έπαψε να έχει αυτή τη σπίθα που ανέκαθεν τον διέκρινε, όταν μιλούσε για τα ανθρώπινα προβλήματα και τον βραχνά από κάποια ανώτερη κυριαρχία. Είτε αυτή λέγεται φασισμός, είτε ψυχική κρίση.
