«Δεν είμαι απλώς ευχαριστημένη, είμαι ευτυχισμένη! Είχαμε μια απίστευτη εκτίναξη στα εισιτήρια, φαίνεται ότι ο κόσμος εμπιστεύεται απόλυτα το πρόγραμμά μας, το είδος του φεστιβάλ που κάνουμε, τη σκληρή δουλειά ως προς το περιεχόμενο και την επικοινωνία. Ευχαριστώ όλη την ομάδα μας, όλους όσους μας στηρίζουν!», δήλωνε ενθουσιασμένη η διευθύντρια του φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου του Βερολίνου, The Greek Film Festival in Berlin (TGFFB), Σοφία Σταυριανίδου, στο γιορτινό πάρτυ λήξης της διοργάνωσης, πριν λίγες μέρες, στο μουσείο των ψευδαισθήσεων, Illuseum Berlin. Και έτσι είναι.
Το φεστιβάλ μάς αποχαιρέτησε στην φετινή -και πιο επιτυχημένη από ποτέ- ένατη διοργάνωσή του, στρώνοντας ήδη τον δρόμο για τα φωτεινά γενέθλια της πρώτης δεκαετίας του. Προωθώντας με τον καλύτερο τρόπο τον ελληνικό κινηματογράφο σε μία από τις πιο σινεφίλ πόλεις του κόσμου –αλλά και στην Φρανκφούρτη και στην Κολωνία παράλληλα-, με 3000 κομμένα εισιτήρια πέρα από τις προσκλήσεις του, με sold out προβολές γεμάτες από ένα πολυποίκιλο κοινό που στο τέλος γινόταν μια πολύχρωμη, πολύγλωσση παρέα, το φεστιβάλ απέδειξε άλλη μια φορά, τόσο στους θεατές όσο και στους φιλοξενούμενούς του, πως η αγάπη για αυτό που κάνεις και η σκληρή δουλειά είναι τα όπλα για να πετύχεις το όνειρό σου. «Είμαστε περήφανοι για τις επιλογές μας. Ένα πρόγραμμα με προσανατολισμό, ασυμβίβαστο, έτσι όπως μάθαμε από τους δασκάλους μας που έκαναν φεστιβάλ για 30-40 χρόνια», έλεγε στην τελετή λήξης η διευθύντριά του. Έλληνες, Γερμανοί, άνθρωποι από κάθε γωνιά του πλανήτη που έχουν κάνει σπίτι τους το Βερολίνο, νέοι και μεγαλύτεροι, πέρασαν τις πόρτες του ιστορικού κινηματογράφου Babylon στην καρδιά της πόλης, στο Mitte. Κατέκλυσαν ασφυκτικά τις τρεις αίθουσες –την κεντρική των 520 θέσεων και τις δύο μικρές- και το φουαγιέ του, και απόλαυσαν για πέντε μέρες μερικές από τις καλύτερες ταινίες της πρόσφατης εγχώριας παραγωγής, παίρνοντας ένα γερό δείγμα της γόνιμης διαδρομής που διανύει το ελληνικό σινεμά χάρη στους ανθρώπους του και τους δημιουργούς του που πασχίζουν με χίλια εμπόδια να δώσουν σάρκα και οστά στις ταινίες τους. Πραγματικά χαιρόσουν να ακούς τους σκηνοθέτες, τους ηθοποιούς, τους παραγωγούς, τους συντελεστές των ταινιών, τους 40 συνολικά φιλοξενούμενους επαγγελματίες του χώρου -οι περισσότεροι για πρώτη φορά εκεί-, να δηλώνουν κατενθουσιασμένοι και έκπληκτοι αρκετοί, καθώς δεν το περίμεναν, πόσο απόλαυσαν ένα φεστιβάλ τόσο δυνατό, με εντυπωσιακή σύνθεση στην κριτική επιτροπή του, ουσιαστικές συζητήσεις (Q&A) με το κοινό και βέβαια υπέροχη φιλοξενία. Δεν λέμε υπερβολές.
H ηθοποιός Φλομαρία Παπαδάκη, του ωραίου «Animal» της Σοφίας Εξάρχου, που κέρδισε το βραβείο του Διαγωνιστικού Τμήματος ταινιών μεγάλου μήκους Emerging Greeks (photo: Joe Doe Photography)
Μια ομάδα με γυναικεία ψυχή (κατά κύριο λόγο), όπως επεσήμαναν, ανάμεσα σε άλλους, ο σκηνοθέτης Χρήστος Αδριανόπουλος και η ηθοποιός Φλομαρία Παπαδάκη, τρέχει εδώ και χρόνια τη διοργάνωση. «Πέρα από το ότι χάρηκα πολύ τόσο το φεστιβάλ όσο και τις ταινίες, που πολλές δεν τις είχα δει, εκείνο που ευχαριστήθηκα ιδιαίτερα είναι ότι νιώθω πως είναι κάπως ένα… women led festival… και το εκτιμώ, μου έκανε εντύπωση!» είπε ο δημιουργός του συγκινητικού ντοκιμαντέρ «Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα», με «ήρωες» τη γιαγιά και τον παππού του, η προβολή του οποίου κατέληξε σε ένα πολύ θερμό Q&A με το κοινό. Όπως άλλωστε και του ωραίου «Animal» της Σοφίας Εξάρχου, ταινίας που κέρδισε το βραβείο του Διαγωνιστικού Τμήματος ταινιών μεγάλου μήκους Emerging Greeks και εκπροσωπήθηκε στο Βερολίνο από την Φλομαρία Παπαδάκη, η οποία συμπρωταγωνιστεί, δίπλα στην Δήμητρα Βλαγκοπούλου: «Οι ερωτήσεις στο Q&A ήταν πολύ ωραίες, όπως και η ανταπόκριση του κόσμου. Αντιλαμβάνεσαι με πόσο διαφορετική ματιά βλέπει κάποιος την ταινία, αναλόγως από πού είναι, Έλληνας, Γερμανός ή από κάπου αλλού στην Ευρώπη -και είναι πολύ ενδιαφέρον. Είμαι πάρα πολύ χαρούμενη που είμαι εδώ, μακάρι να ήταν και η Σοφία και η Δήμητρα. Μαθαίνω ότι τα τελευταία χρόνια έχει πάρει πολλή μεγάλη ώθηση η διοργάνωση και νομίζω ότι αυτό οφείλεται στην δουλειά και την αγάπη που έχουν ρίξει. Με το που έφτασα και είδα επτά γυναίκες να οργανώνουν ένα φεστιβάλ, να κάνουν τηλέφωνα, να κανονίζουν, να συνεργάζονται, είπα “εντάξει, εδώ είμαστε”», χαμογελάει πλατιά. H υπεύθυνη προγράμματος Έλενα Αθανασιάδου, η υπεύθυνη film traffic Άλκηστις Καφετζή, η υπεύθυνη καταλόγου, μεταφράσεων και Q&A Σοφία Αθανασάκη, η υπεύθυνη φιλοξενίας Αλεξάνδρα Παπακωνσταντίνου, είναι μόνο μερικά από τα υπέροχα και ακούραστα κορίτσια του φεστιβάλ που κάνουν εγκάρδια την ατμόσφαιρά του. «Μας αγκάλιασε πάρα πολύ η διοργάνωση», είπε ο Κύρος Παπαβασιλείου, ο Κύπριος σκηνοθέτης της πολύ ενδιαφέρουσας ταινίας επιστημονικής φαντασίας «Embryo Larva Butterfly». «Οι ταινίες εξαιρετικές, μικρή επιλογή αλλά πολύ καλή στο σύνολό της. Μου έκανε εντύπωση ο κόσμος στην ταινία μου, ήταν πολύ θερμός, Έλληνες και ξένοι. Και το Q&A ήταν… the best!».
Τα ίδια και άλλα πολλά έλεγαν και όσοι καλεσμένοι βρέθηκαν στην καθιερωμένη περιήγηση στην πόλη -αφορμή και για να γνωριστούν καλύτερα μεταξύ τους-, υπό την “καθοδήγηση” της συμπαθέστατης ξεναγού Γεωργίας Θεοδωράτου που κατάφερε, με όσα ενδιαφέροντα έλεγε, να μας κάνει να ξεχάσουμε την παγωνιά και την βροχή και να αντέξουμε το περπάτημα στο Mitte και στα κανάλια του, στην Πύλη του Βρανδεμβούργου, στη περιοχή γύρω από το Reichstag -το κτήριο του Κοινοβουλίου-, στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος, στα απομεινάρια του Τείχους, στο Μνημείο για τα θύματα του πολέμου και της τυραννίας…. «Είμαστε πολύ χαρούμενες που η ταινία μας προβλήθηκε σε αυτό το εξαιρετικό φεστιβάλ, ειδικά σε αυτή την περίοδο που η άκρα δεξιά αυξάνει την επιρροή της στη Γερμανία», έλεγε η Μυρτώ Πατσαλίδου, συν-σκηνοθέτρια με τη Μαρία Λούκα του ντοκιμαντέρ «Πένθος – Αυτοί που μένουν». Η ταινία που πήρε το βραβείο Ντοκιμαντέρ, καταγράφει τα γεγονότα γύρω από τις στυγνές δολοφονίες του Παύλου Φύσσα, του Ζακ Κωστόπουλου και του Shahzad Luqman, την οδύνη και τον αγώνα για δικαιοσύνη των οικογενειών τους. «Ευχόμαστε η ταινία να λειτουργήσει με ένα τρόπο ως τεκμήριο μιας σκοτεινής εποχής για την Ελλάδα και να επηρεάσει τους θεατές. Να υπενθυμίσει τα δεινά της άκρας δεξιάς αλλά και της δύναμης που εμείς ως πολίτες έχουμε όταν αντιδρούμε μαζικά και όταν κάνουμε μια συλλογική προσπάθεια απέναντι στην άκρα δεξιά και σε οποιαδήποτε ακραία κατάσταση, είτε έρχεται από τον οργανωμένο φασισμό είτε από τον κοινωνικό εκφασισμό είτε από τις κυβερνήσεις μας. Μπορούμε να αντιδράσουμε και να έχουμε δύναμη απέναντι σε αυτό», τόνισε η δημιουργός.
Η διευθύντρια του φεστιβάλ, Σοφία Σταυριανίδου, στο Q&A του απολαυστικού queer φιλμ «Το καλοκαίρι της Κάρμεν» του Ζαχαρία Μαυροειδή, με τον πρωταγωνιστή Γιώργο Τσιαντούλα και τον συν-σεναριογράφο Ξενοφώντα Χαλάτση (photo: Lefteris Koumaras )
Tο φουαγιέ του Babylon, ασφυκτικά γεμάτο από Έλληνες και ξένους θεατές, κάθε γενιάς και στυλ
«Είμαστε πραγματικά τυχεροί που προβλήθηκαν εδώ οι ταινίες μας. Έχουν κάνει τρομερή δουλειά, έχουν δώσει σημασία στην κάθε λεπτομέρεια, ο κινηματογράφος Babylon είναι φανταστικός και η κριτική επιτροπή είχε καταπληκτική σύνθεση -και αυτό κάνει μεγάλη διαφορά. Θα ξανάρθουμε!», έλεγε η Χριστίνα Ιωακειμίδη που το εφηβικό, τρυφερό και ανήσυχο «Medium» της πήρε Ειδική Μνεία στο Διαγωνιστικό Τμήμα Emerging Greeks κι ετοιμάζεται να συναντήσει το ελληνικό κοινό τον Ιούνιο στα θερινά.
Η κριτική επιτροπή του Emerging Greeks & Documentary Award έκανε όντως αίσθηση, όπως άλλωστε κάνει κάθε χρόνο, καθώς η Σοφία Σταυριανίδου δίνει ιδιαίτερη σημασία στη σύστασή της, θεωρώντας δικαίως πως αποτελεί κύριο στοιχείο ενός καλού φεστιβάλ. Η Γαλλίδα παραγωγός-film expert Marie-Pierre Macia (πολλοί θυμούνται το πολύτιμο έργο της στην ανάπτυξη της Αγοράς του φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης), ο Ελβετός κριτικός κινηματογράφου-μέλος της FIPRESCI και πολιτικός επιστήμονας Malik Berkati και ο Γερμανός παραγωγός Christopher Zitterbart, έδωσαν ξεχωριστό στίγμα στη διοργάνωση. «Μια κριτική επιτροπή τέτοιου βεληνεκούς δίνει μεγάλη βαρύτητα και κύρος στο φεστιβάλ. Παράλληλα ανέδειξε ένα πολύ καινούργιο ελληνικό κινηματογράφο ο οποίος με δυσκολία δημιουργείται», υπογράμμισε ο Ξενοφών Χαλάτσης, συν-σεναριογράφος με τον σκηνοθέτη Ζαχαρία Μαυροειδή στο queer φιλμ «Το καλοκαίρι της Κάρμεν» που καταχειροκροτήθηκε. «Το γεγονός ότι η ταινία μας αποτέλεσε την ταινία λήξης του φεστιβάλ ήταν μεγάλη τιμή για εμάς» πρόσθεσε, ενώ δίπλα του ο πρωταγωνιστής Γιώργος Τσιαντούλας δεν έκρυβε τη χαρά του για την ανταπόκριση του κοινού. «Ο κόσμος το χάρηκε πάρα πολύ, διασκέδασε και αυτό είναι πολύ σημαντικό, συναρπαστικό! Πρόκειται για μια πολύ οργανωμένη και δομημένη διοργάνωση που δίνει αντιπροσωπευτική εικόνα αυτού που συμβαίνει στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο», πρόλαβε να πει καθώς αρκετοί ζητούσαν να φωτογραφηθούν μαζί του.
Η ομάδα του φεστιβάλ (photo: Joe Doe Photography)
Η φιγούρα του Γερμανού σκηνοθέτη Ernst Lubitsch στις πρώτες σειρές της κεντρικής αίθουσας του Babylon, βρίσκεται μόνιμα εκεί από το 2014.
«Το φεστιβάλ ήταν υπεράνω των προσδοκιών μου, με εξέπληξε τρομερά ευχάριστα, με εντυπωσίασε. Πέρα από την ελληνική κοινότητα, είναι η συμμετοχή των Γερμανών και των ανθρώπων που ζουν στο Βερολίνο και ήρθαν με μεγάλη προσμονή να δουν τις ελληνικές ταινίες της πρόσφατης παραγωγής. Μπράβο στην ομάδα του φεστιβάλ για την εξαιρετική δουλειά τους. Μας τιμούν όλους. Αισθάνθηκα πολύ περήφανη σαν Ελληνίδα. Και με τιμά διπλά που βραβεύτηκα εδώ από την εξαιρετική κριτική επιτροπή και ανάμεσα σε ταινίες που έχουν ξεχωρίσει σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ. Εκτός από το δικό μας στη Δράμα όπου κάναμε αφετηρία όλοι μαζί», δήλωσε η Μαίρη Κολώνια που η τρυφερή μικρού μήκους ταινία της «Η πολυθρόνα στο πεζοδρόμιο», με θέμα την τρίτη ηλικία, πήρε Ειδική Μνεία στο –για πρώτη φορά διαγωνιστικό- τμήμα Short Films, το οποίο επιμελείται ο υπεύθυνος προγράμματος ταινιών μικρού μήκους, Κωνσταντίνος Αϊβαλιώτης. Το πρόγραμμα μάλιστα είχε ξεχωριστή κριτική επιτροπή, με μέλη την Ελληνογερμανίδα δημοσιογράφο–ραδιοφωνική παραγωγό Αντρέα Μαυροειδή, τον συγγραφέα, σκηνοθέτη, παραγωγό, πολυμεσικό καλλιτέχνη και εμπνευστή του TGFFB (μαζί με τη σύζυγό του Ίνα) Αστέρη Κούτουλα και τον σκηνοθέτη και διευθυντή του νεότευκτου Anafi International Film Festival, Στέλιο Χριστοφόρου, οι οποίοι έδωσαν το βραβείο στην ταινία «Buffer Zone» του Κύπριου Σάββα Σταύρου.
Οι μικρού μήκους είχαν κι εδώ φανατικό κοινό και μάλιστα οι σπουδαστικές, όπως και στο φεστιβάλ μικρού μήκους της Δράμας με το οποίο συνεργάζεται η διοργάνωση του Βερολίνου, αγαπήθηκαν ιδιαίτερα. «Είχαν φοβερό buzz από τη Δράμα. Πήγανε πάρα πολύ καλά, ήταν γεμάτες αίθουσες, sold out, πραγματικά πολύ ωραία», επεσήμανε η διευθύντρια της Hellas Film του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, Γιάννα Σαρρή, μέχρι πέρσι διευθύντρια προγράμματος του φεστιβάλ και «μια φίλη που άφησε στίγμα με τις επιλογές της», όπως τόνισε στην ομιλία της στην τελετή λήξης η Σοφία Σταυριανίδου. «Αν και το γνώριζα το φεστιβάλ, δεν το περίμενα έτσι. Με τόσο πολύ κόσμο, κόσμο που περίμενε κι έξω από την αίθουσα προβολής να σου πει ένα μπράβο, ευχαριστούμε που ήρθες -κι ήταν τόσο ωραίο να μιλάς μαζί του…», έλεγε κι ο μικρομηκάς σκηνοθέτης του πολύ καλού σπουδαστικού «Το θερμοκήπιο», Γιώργος Γεωργακόπουλος. «Ο χώρος του Babylon είναι πανέμορφος και τεχνικά άψογος. Συγχρόνως είναι ένας παλιός χώρος με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα», πρόσθεσε, κοιτώντας το «γλυπτό» του Ernst Lubitsch που δεσπόζει στις πρώτες σειρές της κεντρικής αίθουσας. Η φιγούρα του σπουδαίου Γερμανού σκηνοθέτη που γεννήθηκε κοντά στον κινηματογράφο το 1892, βρίσκεται μόνιμα εκεί από το 2014.
Ο σκηνοθέτης του πολύ καλού ντοκιμαντέρ «ΑΚΟΕ/ΑΜΦΙ: Η Ιστορία μιας Επανάστασης (*Να κοιμάμαι στο στήθος του…)», Ιωσήφ Βαρδάκης (photo: Joe Doe Photography)
Στο Μirror Room του Babylon, δίπλα στο φουαγιέ, παρουσιάστηκαν τα δύο video art έργα του Αστέρη Κούτουλα και των συνεργατών του: «Το ένα είναι βασισμένο σε 38 σκίτσα-πορτραίτα του Γιώργου Κολιού για 38 Ελληνίδες ηθοποιούς, με μία ταινία video art που παίζει σε λούπα, με μουσική του Γιώργου Θεοδωράκη και στίχους της Ιρίνα Καστανίδης. Το δεύτερο έργο, ένα installation σε εξέλιξη ακόμη, είναι βασισμένο σε 365 τρίστιχα της Ίνας Κούτουλα που γράφτηκαν από 1η Μαρτίου του ‘23 ως 28 Φλεβάρη του ’24 -ένα για κάθε μέρα. Πάνω σε αυτά έγιναν 365 φιλμ της Χάνα φον Μπέσκου και δικά μου. Είναι δηλαδή ένα ημερολόγιο τριών ανθρώπων, τριών “εγώ”. Λέγεται και egociety, το αντίστροφο από το society» εξήγησε ο καλλιτέχνης. Ο ίδιος παρέδωσε και masterclass για το καινοτόμο project Liquid staging, που δουλεύει χρόνια και έχει υλοποιήσει σε διάφορα events και παραστάσεις, «μια μελλοντική άποψη για το προς τα πού θα πάει ο κινηματογράφος, προς τα πού θα πάει το θέατρο -είναι κάτι οσμωτικό. Θα ενωθούν καθώς η κινούμενη εικόνα θα εισαχθεί σε όλα τα άλλα, είναι η εικόνα του 21ου αιώνα που κυριαρχεί», όπως είπε.
Προς το παρόν πάντως, ο κινηματογράφος γενικώς καλά κρατεί και ο ελληνικός ειδικώς, ευχόμαστε επίσης. Όπως είπε εντυπωσιασμένος ο Γενικός Διευθυντής Σύγχρονου Πολιτισμού του ΥΠΠΟ, Γιώργος Κακαβάς: «Δεν περίμενα να έχει τόσο μεγάλη αποδοχή από το Γερμανικό κοινό ο ελληνικός κινηματογράφος. Δοξάστηκε, θεωρώ. Στο κέντρο της Γερμανίας, στην καρδιά της «χτύπησε» ο ελληνικός κινηματογράφος και κέρδισε τους θεατές. Οι ταινίες έδωσαν το στίγμα όχι μόνον για αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα, αλλά στον κόσμο ολόκληρο, με πολλά μηνύματα που πέρασαν στο κοινό και αυτό φάνηκε από τις συζητήσεις. Ήταν μια ευχάριστη εμπειρία να βλέπουμε ότι ο ελληνικός κινηματογράφος καλά κρατεί και στο εξωτερικό». Προσπαθώντας μόνος του ουσιαστικά, με νύχια και με δόντια, στηριγμένος στις πλάτες όσων βαθιά τον αγαπάνε, θα πρόσθετα.
Το φεστιβάλ και το κοινό του τον γιόρτασε πάντως γερά από την πρώτη ως την τελευταία στιγμή, με κεντρικό άλλωστε “σύνθημα” «We choose the bloody BIG screen» for ever and ever! Αξέχαστες στιγμές φυσικά και εκείνες που ζήσαμε στο αφιέρωμα του φεστιβάλ στα bloody horror films, είτε με το κλασικό cult «Το Κακό» του Γιώργου Νούσια είτε με το ολοκαίνουργιο και… άφθαστο monster movie «Minore» του Kωνσταντίνου Κουτσολιώτα που παίζεται τώρα στις αθηναϊκές αίθουσες. Αμέριστη η συμμετοχή του κοινού που περίμενε πώς και πώς να δει ένα σχεδόν άγνωστο είδος στον ελληνικό κινηματογράφο και να “καταδυθεί” με την ψυχή του στα βάθη του… Και όπως είπε η Γιάννα Σαρρή, «είναι τέλειο να βλέπουμε κόσμο από το εξωτερικό, να βλέπει με τόση θέρμη ελληνικές ταινίες, να μη φεύγει μετά, να θέλουν να μιλήσουν με τους σκηνοθέτες, να γίνονται πολύ ωραίες συζητήσεις. Είναι τόσο ενθαρρυντικό, να βλέπουμε ότι έχει μεγάλη απήχηση ακόμη ο καλός ελληνικός κινηματογράφος στο εξωτερικό. Οπότε ελπίζουμε βασικά να συνεχίσουν να γίνονται ελληνικές ταινίες…».
