Καθώς η κινηματογραφική βιομηχανία προσπαθεί ακόμα να πατήσει γερά στα πόδια της μετά την επιτάχυνση της κρίσης που επέφερε η πανδημία, το ίδιο το σινεμά απέδειξε φέτος ότι κάθε άλλο παρά πάσχει, είτε πρόκειται για αγνό χολιγουντιανό θέαμα είτε για φρέσκιες φωνές με συναρπαστικές ιδέες είτε για τους κορυφαίους auteurs που συνεχίζουν να κρατούν ψηλά το επίπεδο και να εμπνέουν τις επόμενες γενιές.
Παρακάτω, η Popaganda ξεχωρίζει τις 10 καλύτερες ταινίες της χρονιάς που κυκλοφόρησαν επίσημα στην Ελλάδα στις αίθουσες ή σε streaming υπηρεσίες.
10. Top Gun: Maverick
Θα ήταν αξιοσημείωτο αυτό το σίκουελ αν απλώς ξεπερνούσε την περίφημη ταινία των 80s, κάτι που καταφέρνει εύκολα, χάρη στις εντυπωσιακές στιγμές δράσης και τη σωστή δοσολογία νοσταλγίας, που την κάνουν ένα από τα ελάχιστα συναρπαστικά μπλοκμπάστερ της χρονιάς. Η ξέφρενη, όμως, επιτυχία της στα ταμεία, που συνεχίζεται μήνες μετά την κυκλοφορία της, και η ιστορική της πλέον θέση στην έτσι κι αλλιώς μεγαλειώδη καριέρα του Τομ Κρουζ κάνουν την ταινία ένα ορόσημο της μετα-πανδημικής ποπ κουλτούρας, καθώς αρχίζει να κατακάθεται η σκόνη των στουντιακών πειραμάτων και της έκρηξης του streaming.
Καθώς το κινηματογραφικό τοπίο αλλάζει για πάντα, η 60χρονος Κρουζ βρίσκεται απέναντι από τη μεγαλύτερη επιτυχία ολόκληρης της πορείας του, λίγο πριν αναγκαστεί να αναμετρηθεί με το περίπλοκο προσωπικό του legacy. Η μέρα εκείνη μπορεί να έρθει αργά ή γρήγορα, αλλά για σήμερα το σινεμά μπορεί να ελπίζει ακόμα λίγο στην αξία ενός πραγματικού σταρ.
9. X
Μπορεί η ταινία του Τι Γουέστ να έχει εμπνευστεί κατά κόρον από slashers της δεκαετίας του ’70, με προφανέστερο το Ο Σχιζοφρενής Δολοφόνος με το Πριόνι, όμως το ζητούμενο δεν είναι η νοσταλγία. Αντίθετα, ο Γουέστ κάνει κάτι πραγματικά μοντέρνο με αυτή την ιστορία αιματοχυσίας στο αγροτικό πλατώ των γυρισμάτων μιας πορνοταινίας στα 70s, χρησιμοποιώντας το παρελθόν για να βάλει στη ναφθαλίνη τα ήθη εκείνης της εποχής, παρουσιάζοντας μια sex positive ιδέα κρυμμένη πίσω από την πλάκα, το σασπένς και, φυσικά, το μακελειό που βρίσκει την παρέα επίδοξων σταρ που τολμά να ενοικιάσει τον αχυρώνα ενός ζευγαριού υπερήλικων. Σε μια εξαιρετική χρονιά για τις ταινίες τρόμου, το Χ μαζί με το ακόμα καλύτερο, αλλά ακυκλοφόρητο στη χώρα μας πρίκουελ Pearl, αναζωπύρωσε τον ενθουσιασμό για το μέλλον του είδους.
8. Nanny
Ένα Get Out για τη μεταναστευτική εμπειρία και τη γυναικεία φύση, που κέρδισε το πρώτο βραβείο στο φετινό φεστιβάλ του Σάντανς. Με ηρωίδα μια Σενεγαλέζα (Άννα Ντιόπ) που εργάζεται ως νταντά για μια εύπορη λευκή οικογένεια στο Μανχάταν για να μαζέψει λεφτά και να φέρει το μικρό της γιο από την Αφρική στην Αμερική, το Nanny παντρεύει αφρικανικούς μύθους με μια πολύ σύγχρονη αλληγορία, πριν κάνει μια κατάβαση στο σκοτεινό υποσυνείδητο.
Καθώς η νταντά αρχίζει να βασανίζεται από τρομακτικά οράματα που διαταράσσουν την καθημερινότητά της και της δημιουργούν αμφιβολίες για την πραγματικότητα, η Τζούσου χρησιμοποιεί τη δική της προσωπική εμπειρία (η μητέρα της, από την Σιέρα Λεόνε, ήταν οικιακή βοηθός στην Ατλάντα) και τη γλώσσα του θρίλερ (ψυχολογικού, αλλά και κοινωνικού – μια ματιά στις αμήχανες στιγμές ανάμεσα στη νταντά και τη λευκή εργοδότριά της αρκεί για να πάει το cringe στο ταβάνι) για να αφηγηθεί μια ιστορία για τη μητρότητα, τις ενοχές και μια αθέατη πλευρά του Αμερικάνικου Ονείρου που διατηρεί το σασπένς ως το σπαρακτικό φινάλε του.
7. Ούτε Καν (NOPE)
Η πρώτη από τις δύο προχειρομεταφρασμένες ταινίες αυτής της λίστας (ο αγγλικός τίτλος NOPE είναι αρχικά για το “Not Of Planet Earth”, ένα τεράστιο υπονοούμενο για την πλοκή) βρίσκει τον Τζόρνταν Πιλ στο απόγειο της ικανότητάς του να συνδυάζει χωρίς ρωγμές την επίκαιρη κοινωνική κριτική με τις genre στυλιστικές αναζητήσεις.
Δύο αδέρφια, που υποδύονται ο Ντάνιελ Καλούγια και η Κίκι Πάλμερ (σε μια από τις καλύτερες ερμηνείες της χρονιάς), δουλεύουν στην κινηματογραφική βιομηχανία, αλλά η πιο απίστευτη περιπέτειά τους συμβαίνει στην αληθινή ζωή, όταν έρχονται αντιμέτωποι με μια εξωγήινη απειλή. Με γουέστερν, sci-fi και παραδοσιακή χολιγουντιανή ιστορία στο DNA του, το Ούτε Καν θέλει να συμφιλιώσει την Αμερική με τη βιομηχανία του θεάματος που εκείνη έτσι κι αλλιώς εφηύρε και τελειοποίησε, μέσα από μια διασκεδαστική και πολυεπίπεδη ιστορία με –τι άλλο;– ούφο.
6. Πάντα στο Κόκκινο (Turning Red)
H Pixar επέστρεψε/η Pixar δεν έφυγε ποτέ. Σε όποια πλευρά του στρατοπέδου κι αν βρίσκεστε μετά από τον ατελείωτο δημόσιο διάλογο των τελευταίων ετών, κατά τη διάρκεια των οποίων φάνηκε περισσότερο από κάθε άλλη φορά το κεφαλοκλείδωμα της ιδιοκτήτριας Ντίσνεϊ σε ένα από τα πιο συναρπαστικά στούντιο animation του κόσμου, είναι γεγονός ότι το Πάντα στο Κόκκινο αναζωογόνησε την Pixar, όχι μόνο συμπεριληπτικά, αλλά και αφηγηματικά, μέσα από την ιστορία ενός κοριτσιού που έρχεται σε επαφή με τη δύναμη και τον τρόμο της θηλυκότητάς της όταν μεταμορφώνεται σε κόκκινο πάντα μετά από συναισθηματική φόρτιση. Επιπλέον, η ταινία αποτελεί μια από τις ελάχιστες πετυχημένες απεικονίσεις της κουλτούρας της δεκαετίας του ’90 (το πώς προσεγγίζει το pop fandom φτάνει το ντοκιμαντέρ), που έχει αποδειχθεί άπιαστη σε σχέση με τα επάρατα, “πολυφορεμένα” 80s.
5. Μετρητής Καρτών (Τhe Card Counter)
Ο Όσκαρ Άιζακ υποδύεται όχι έναν συλλέκτη Υπερατού (όπως θα ήθελε να νομίζετε ο ατυχής ελληνικός τίτλος) αλλά έναν εσωστρεφή χαρτοπαίκτη που ξημεροβραδιάζεται σε ανώνυμα μοτέλ και καζίνο της Αμερικής, συμμετέχοντας σε τουρνουά πόκερ. Η ψυχαναγκαστική, μοναχική φύση του υπονοεί κάποιο βαθύ τραύμα και η ρουτίνα του κλονίζεται όταν εμφανίζονται φιγούρες από το στρατιωτικό παρελθόν του και ο ίδιος αναγκάζεται να αντιμετωπίσει τους δαίμονες από τους οποίους προσπαθεί να ξεφύγει.
Η νέα ταινία του Πολ Σρέιντερ αμέσως μετά το First Reformed χαρακτηρίζεται από ένα διαφορετικό είδος οργής, πιο υπόγειο και συνεπώς πιο τρομακτικό, για την πολεμική μηχανή των ΗΠΑ, με τον Άιζακ σε μια συγκρατημένη και τελικά σπαρακτική κεντρική ερμηνεία.
4. Έλβις (Elvis)
Μπορεί κάποια καχύποπτα μυαλά να απορρίπτουν το καλειδοσκοπικό biopic του Μπαζ Λούρμαν, όμως ο Αυστραλός σκηνοθέτης επέδειξε μια αξιοθαύμαστη ικανότητα στην εξισορρόπηση της έκστασης των αρχικών χρόνων του Βασιλιά της Ροκ με την καρικατούρα των τελευταίων χωρίς να χάνει τη συμπόνοια του. Το bonus; Απέσπασε ταυτόχρονα δύο κεντρικές ερμηνείες στα εντελώς αντίθετα δύο άκρα της υποκριτικής κλίμακας: μια star-making αποκάλυψη από τον πρωταγωνιστή Όστιν Μπάτλερ, που υποδύεται το θρυλικό τραγουδιστή, και μια πραγματικά ασυγχώρητη και αψυχολόγητη ελεύθερη πτώση από τον Τομ Χανκς, στο ρόλο του σατανικού μάνατζέρ του.
Παραδόξως, όλα λειτουργούν σε αυτή την ταινία, που κοιτάζει τη σκοτεινή πλευρά της δόξας και την ανθρωποφαγική λάμψη της διασημότητας με απρόσμενη αυτογνωσία. Όπως γράψαμε και τότε, “[η] ιστορία της ποπ επαναλαμβάνεται, […] αν και πίσω από το φανταχτερό θέαμα του Λούρμαν, ο Έλβις παραμένει άλυτο μυστήριο, συμβολίζοντας ό,τι επιθυμεί ο κάθε ένας από τους θαυμαστές και τους επικριτές του. Με τη ζωντάνια, την ειλικρίνεια, αλλά και τη χαοτική ενέργεια και τις ατέλειές της, η ταινία κοιτάζει τον Έλβις μέσα από το θολό καλειδοσκόπιο της μουσικής και της εξαντλητικής λατρείας.”
3. RRR
Prod DB © DVV Entertainment
Το κινηματογραφικό φαινόμενο της χρονιάς σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται κάτω από τη μύτη σας, συγκεκριμένα στο Netflix (η Ελλάδα δεν συγκαταλέγεται στις χώρες όπου η ταινία έχει διανομή στις αίθουσες – δική της απώλεια, αφού τα σκηνικά που εκτυλίσσονται στις προβολές του κάνουν τη συμμετοχή του κοινού στο Rocky Horror Picture Show να ωχριά σε ένταση.)
Πρέπει κανείς να δει το μεγαλύτερο ινδικό μπλοκμπάστερ όλων των εποχών για να το πιστέψει: ένα macho υπερθέαμα δράσης, αδρεναλίνης και ειλικρινούς bromance με μουσικά Bollywood ιντερλούδια και αντι-ιμπεριαλιστικό μήνυμα στο οποίο συνυπάρχουν απρόσκοπτα μια σκηνή στην οποία ο πρωταγωνιστής τα βάζει με μια τεράστια άγρια τίγρη με μοναδικό όπλο τα μπράτσα του, ένα romcom-μουσικοχορευτικό από δύο σκληροτράχηλους ήρωες που εν αγνοία τους βρίσκονται σε αντίθετα στρατόπεδα, μια γενναία διάσωση από φλεγόμενη γέφυρα στην οποία οι εμπλεκόμενοι σώζονται όταν τυλίγονται με την ανεπίσημη εθνική σημαία της Ινδίας (η ταινία εκτυλίσσεται στην προ-επαναστατική περίοδο των αρχών του 20ου αιώνα). Εδώ, η εθνική μυθολογία συναντά τη φορμαλιστική τελειότητα σε μια μορφή ψυχαγωγίας που ξεπερνά την ειρωνεία και μπαίνει, τελικά, στις σελίδες της Ιστορίας.
2. Απόφαση Φυγής (Decision To Leave)
Η νέα ταινία του Παρκ Τσαν Γουκ, που κέρδισε το βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Καννών, είναι μια αφηγηματικά περίτεχνη αστυνομική ιστορία έρωτα, εμμονής και φόνου, με αβάσταχτο στυλ και μια αξέχαστη αινιγματική πρωταγωνίστρια (Τανγκ Γουέι). Από την κριτική μας στις Κάννες: “Ο διάσημος κορεάτης δημιουργός προσεγγίζει στη νέα του αριστουργηματική ταινία τα προσφιλή του θέματα (σεξ, βία, εμμονή) σαν τρυφερό χορό παρά σαν ασυγκράτητη έκρηξη, με πινελιές από το Δεσμώτη του Ιλίγγου και με μαγευτική χρήση του χρόνου, της γεωγραφίας και του συσχετισμού των εικόνων.
Η ταινία χτίζει μεθοδικά, και με αρκετές δόσεις χιούμορ και αντιπερισπασμών, την πορεία της μέχρι το αφοπλιστικό φινάλε, μέσα από μια αστυνομική έρευνα και τη μαγνητική σχέση ανάμεσα στο ντετέκτιβ και τη βασική ύποπτη.”
1. Πίτσα Γλυκόριζα (Licorice Pizza)
Η πρώτη ταινία που κυκλοφόρησε το 2022 τυχαίνει να είναι και η καλύτερη που βγήκε φέτος. Ήταν όλες οι υπόλοιπες κινηματογραφικές εβδομάδες μάταιες; Ίσως – άλλωστε δεν υπάρχουν πολλοί δημιουργοί που μπορούν να συγκριθούν με τον Πολ Τόμας Άντερσον. Ένας ηλιόλουστος ύμνος όχι ακριβώς στο νεανικό ρομάντσο, αλλά στην ιδέα του, με άψογο κάστιγνκ πρωτοεμφανιζόμενων με προσωπική σημασία για το σκηνοθέτη (ο Κούπερ Χόφμαν, γιος του αδικοχαμένου φίλου του, Φίλιπ Σίμουρ Χόφμαν, και η τραγουδίστρια Αλάνα Χάιμ, κόρη της δασκάλας του), αλλά και μια σκοτεινή υποψία πίσω από την καλοφτιαγμένη, ακαταμάχητη (ακόμα και για όσους δεν την έζησαν) νοσταλγία για την Καλιφόρνια της δεκαετίας του ’70.
(Περισσότερα για τις αναφορές και τα αμέτρητα cameos γράψαμε εδώ.) Ο Άντερσον εδώ βλέπει το Χόλιγουντ από το περιθώριο, με τους ήρωές του να τρέχουν προς το μέλλον χωρίς να θέλουν ή να μπορούν στην πραγματικότητα να το πιάσουν. Όμως η παρέα μαζί τους είναι τόσο ευχάριστη που δεν θέλεις να τη χάσεις.
