Γιώργος Λάνθιμος – Έμμα Στόουν: Όσα είπαν στην παρουσίαση της νέας τους ταινίας, Βληχή

Μια πένθιμη ακολουθία με μια νεαρή γυναίκα στο επίκεντρό της γίνεται αφορμή για να ψυχοσεξουαλικό φολκλόρ με φόντο την Τήνο και την υπογραφή του Γιώργου Λάνθιμου (μάλλον ο μόνος σκηνοθέτης που θα μπορούσε να χειριστεί με στυλ και ουσία την προηγούμενη περιγραφή) στην ταινία μικρού μήκους Βληχή, που προβλήθηκε χθες στην Εθνική Λυρική Σκηνή πριν την αποψινή πρεμιέρα της παρουσία του σκηνοθέτη και της λαμπερής πρωταγωνίστριάς του, Έμμα Στόουν, της οποίας οι χολιγουντιανές καταβολές εξαφανίζονται μπροστά στο φακό του Λάνθιμου καθώς εκείνη αφομοιώνεται πλήρως από το ανηλεές άγονο τοπίο (όχι, δεν αναφερόμαστε στο ΣΕΦ). Η δεύτερη συνεργασία τους μετά την οσκαρική Ευνοούμενη έγινε με αφορμή το πρόγραμμα “The Artist On The Composer”, μια καλλιτεχνική σύμπραξη της ΕΛΣ με τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ που αποσκοπεί στη διασύνδεση σύγχρονων καλλιτεχνών με τη μουσική και την όπερα. Στην ταινία συμπρωταγωνιστεί ο Γάλλος ηθοποιός, Νταμιέν Μπονάρ (Οι Άθλιοι, Γαλλική Αποστολή).

Στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε μετά την παρουσίαση της ταινίας στους δημοσιογράφους, ο Λάνθιμος φάνηκε ταυτόχρονα διστακτικός να υπεραναλύσει το φρέσκο του εγχείρημα αλλά και ικανοποιημένος με τις ιδιαιτερότητές του (την απουσία διαλόγων, το πρώτο του σόλο σεναριακό credit, την ευκαιρία να ανοίξει διάλογο με την ελληνική παράδοση). Ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα του καλλιτεχνικού διευθυντή της ΕΛΣ, Γιώργου Κουμεντάκη, βρήκε την ευκαιρία να αναθεωρήσει στοιχεία της μέχρι τώρα φιλμογραφίας του, ειδικά στο μουσικό κομμάτι, μέσα από μια “όχι εγκεφαλική, αλλά ενστικτώδη διαδικασία”, με έμφαση στις εικόνες. Μιλώντας για την περίεργη, όπως τη χαρακτήρισε, σχέση του με την κινηματογραφική μουσική, είπε: “Δεν ήξερα πώς να χρησιμοποιήσω [τη μουσική] στο σινεμά μου, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που πλέον χρησιμοποιείται. Δεν θέλω η μουσική να είναι περιγραφική ή να επαναδιατυπώνει το νόημα της σκηνής, αλλά να τη συμπληρώνει, ως τέχνη και ως γλώσσα. Στη “Βληχή”, θεωρώ ότι η μουσική δεν είναι ούτε περιγραφική ούτε υπογραμμιστική.” Αποκάλυψε, επίσης, ότι στην επόμενη μεγάλου μήκους ταινία του, την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος Poor Things, θα ακούγονται πρωτότυπες συνθέσεις ενός ανερχόμενου ονόματος.

Γιώργος Λάνθιμος και Έμμα Στόουν, με τον Γιώργο Κουμεντάκη, Καλλιτεχνικό Διευθυντή ΕΛΣ και την Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια ΝΕΟΝ .Φώτο: Ναταλία Τσουκαλά

Στο Poor Things, o Λάνθιμος ξανασυναντά για τρίτη φορά την Έμμα Στόουν. Όσοι έχουν διαβάσει το βιβλίο θα γνωρίζουν ότι ο ρόλος της εκεί φλερτάρει με τα άκρα – όμως και στην Βληχή η Στόουν εμφανίζεται πιο ελεύθερη, θαρραλέα, εκφραστική και τρομακτική από ποτέ. Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός επανέλαβε αρκετές φορές τη συμπάθειά της για τον Έλληνα σκηνοθέτη απαντώντας σε επίμονες ερωτήσεις σχετικά με τους λόγους της συνεχιζόμενης συνεργασίας τους. “Θα μπορούσα να μιλάω ώρες για τα πράγματα που μου αρέσουν στις συνεργασίες μας. Τα πάμε πολύ καλά, ταιριάζουμε σαν άνθρωποι. Είμαστε διαφορετικοί χαρακτήρες, γεγονός που μας κάνει να αλληλοσυμπληρωνόμαστε. Καλλιτεχνικά, είναι ιδανικό το να εμπιστεύεσαι ολοκληρωτικά ένα σκηνοθέτη. Με τον Γιώργο πίσω από την κάμερα, δεν ανησυχώ για τίποτα. Είναι πολύ προσεκτικός, έχει εμμονή με τη λεπτομέρεια, καμιά φορά υπερβολική (για καλό το λέω), δεν του ξεφεύγει τίποτα. Σε κάνει να νιώθεις ασφαλής, ενώ ταυτόχρονα ξεπερνάς τα όριά σου. Δεν υπάρχει λόγος να κάνεις αυτό το –συγγνώμη γι’αυτό που θα πω– ηλίθιο επάγγελμα αν δεν βρίσκεις προκλήσεις, σαν αυτές που μου προσφέρει ο Γιώργος.” 

Η επιλογή της Τήνου ήταν φαινομενικά τυχαία για το σκηνοθέτη, αλλά και ο ίδιος παραδέχτηκε ότι ο χρόνος που έχει περάσει εκεί τον τελευταίο καιρό, η οικειότητα που σταδιακά απέκτησε με το νησί και το γεγονός ότι η σύλληψη της ιστορίας της Βληχής συνέβη εκεί, τον οδήγησαν αναπόφευκτα στην επιλογή της τοποθεσίας για το γύρισμα. Η αλήθεια είναι ότι η εντυπωσιακή επιτυχία του Λάνθιμου στο εξωτερικό τα τελευταία χρόνια συνοδεύεται στην Ελλάδα από φήμες και εικασίες σχετικά με τα συναισθήματά του με τη γενέτειρά του, που εξυπηρετούν περισσότερο ένα κουτσομπολίστικο αφήγημα παρά βασίζονται σε γεγονότα. Ο Λάνθιμος παραδέχτηκε ότι έχει αρχίσει να του λείπει η Ελλάδα, παρά τα ασύγκριτα προτερήματα της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας στο εξωτερικό. “Δεν θεωρώ ότι επέστρεψα στην Ελλάδα ή ότι κάποτε έφυγα. Οι συνθήκες με οδήγησαν να κάνω ταινίες εδώ, είναι προφανές και γνωστό ότι αυτές οι συνθήκες μπορούσαν να μας φτάσουν μέχρι ένα σημείο, και από εκεί πέρα χρειάστηκε να βρω έναν άλλο τρόπο για να συνεχίσω να κάνω ταινίες. Γι’ αυτό και αναγκάστηκα να κάνω αγγλόφωνες ταινίες – όχι μόνο αναγκάστηκα, αλλά ήταν και κάτι που με ενδιέφερε. Αυτό που βρήκα στο εξωτερικό, δηλαδή τα μέσα για να κάνω ταινίες, έχει και τα αρνητικά του. Μου άρεσε η ιδέα του να γυρίσω στην Ελλάδα και να είμαι με ανθρώπους που ξέρω καλύτερα, με μικρό συνεργείο, να δουλέψω με πιο απλό και ουσιαστικό τρόπο.”

https://youtube.com/watch?v=xDCG62C4Fig

Γυρισμένη σε 35mm, με ασπρόμαυρη φωτογραφία, και επηρεασμένη εν μέρει από το ντοκιμαντέρ για τα παραδοσιακά γαμήλια έθιμα Μακεδονικός Γάμος του Τάκη Κανελλόπουλου, η Βληχή γεννήθηκε, σύμφωνα με το σκηνοθέτη, για να παίζεται απαραιτήτως σε μια αίθουσα, με ζωντανό κοινό και συνοδεία ορχήστρας και χορωδίας. “Δεν είναι μία ταινία που βλέπεις στο λάπτοπ σου. Είναι τελείως άλλη εμπειρία. Δεν έχω γυρίσει την ταινία με άλλη μορφή, δεν υπάρχει εκδοχή με διαλόγους ή με ενσωματωμένη τη μουσική της. Υπάρχουν πολλοί τρόποι σήμερα να γυρίσεις και να δεις μία ταινία. Αυτό το έργο, όμως, είχε ξεκάθαρο προορισμό: την αίθουσα.” Εκεί, οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να αναμετρηθούν με την αντισυμβατική ματιά του Λάνθιμου πάνω στην παράδοση, τους ρόλους του άντρα και της γυναίκας, της ερωτικής επιθυμίας, της φύσης και της επιβίωσης, με υπόκρουση έργα των Γ. Σ. Μπαχ, Κνουτ Νύστεντ και Τόσιο Χοσοκάβα, που θα ερμηνευτούν ζωντανά στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος από τους σολίστ Αγγελίνα Τκάτσεβα (τσίμπαλο), Γου Γουέι (σενγκ), το κουαρτέτο “Μαρία Κάλλας” και τη Χορωδία της ΕΡΤ.