Αντρέας Μητρέλης
Όπως θα θυμούνται οι παλιοί, η τηλεόραση την δεκαετία του ’80 στην Ελλάδα, ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της οικογενειακής ψυχαγωγίας. Η οικογένεια καθόταν μπροστά από το γυαλί, με το σεμεδάκι και το βάζο από πάνω και παρακολουθούσε τον «Ιππότη της Άσφαλτου», τους «Ντιούκς», τη «Σακα Ζουλού», τη « Δυναστεία» και το «Ντάλλας». Όμως, υπήρχε και μια μουσική εκπομπή, το Μουσικόραμα, κάθε Παρασκευή με τον Γιώργο Γκούτη. Αν και η δικιά μου ψυχαγωγία μέχρι τότε ήταν τα κινούμενα σχέδια, το «Ουράνιο τόξο» και το «Γύρω γύρω όλοι», παρακολουθούσα και εγώ με τα μεγαλύτερα αδέρφια μου τα τραγούδια της εβδομάδας. Video clip υπερπαραγωγές για την εποχή τους όπως του Peter Gabriel, των Duran Duran, του Michael Jackson, των Wham και των A-ha.
Ένα καλοκαιρινό απόγευμα παρουσίασαν, για πρώτη φορά, το video clip του Dancing in the dark. Δεν ξέρω γιατί, αλλά θυμάμαι ακόμα ότι μου έκανε εντύπωση, που ο συγκεκριμένος νεαρός που τραγουδούσε στην σκηνή, είχε ένα τεράστιο χαμόγελο και χόρευε χωρίς χορογραφίες, όπως έκανε για παράδειγμα ο Michael Jackson. Δεν φορούσε φανταχτερά ρούχα, δεν ήταν κατσουφιασμένος και επειδή του γυάλισε και ένα κορίτσι το σήκωσε στην σκηνή να χορέψουν μαζί.
Είδα για πρώτη φορά κόσμο κάτω από τη σκηνή να είναι χαρούμενος που ακούει μουσική, γιατί αν είσαι στην τρυφερή ηλικία των 7 ετών και οι γονείς σου ακούνε Πάριο και Μητροπάνο, αυτό είναι κάτι διαφορετικό.
Καταλαβαίνεις αμέσως γιατί στον περισσότερο κόσμο αρέσουν τα ψυχοπλακωτικά τραγούδια. Και κυρίως στην Ελλάδα που οι Joy Division, Cure και οι Smiths είναι τα αγαπημένα συγκροτήματα των περισσότερων. Φταίνε τα ερωτικά τραγούδια της μεταπολίτευσης.
Από εκείνη την στιγμή στην ζωή μου αγάπησα την μουσική. Έβαλα την μητέρα μου να μου αγοράσει μερικούς δίσκους του Mπρους και ένα βιβλίο που με στίχους των τραγουδιών του μεταφρασμένο από τον Στάθη Παναγιωτοπουλο.
Τρία χρόνια αργότερα έμαθε η αδερφή μου, που ήταν 17 ετών τότε, πως θα κάνει συναυλία ο Σπρίνγκστιν στην Ελλάδα μαζί με μερικούς άλλους καλλιτέχνες. Μέτα από κλάματα και απειλές και κατάρες σε όλους, ασκήθηκε βέτο στην οικογένεια ότι για να πάει η αδερφή μου και ο αδερφός μου στη συναυλία θα έπρεπε να πάρουν και έμενα. Και με πήραν!
Ήταν η πρώτη μου συναυλία. Το μεγαλύτερο μέρος της το είδα στους ώμους του ξαδέρφου μου και από τις γιγαντοοθόνες. Ήταν ότι καλύτερο είχα κάνει στην ζωή μου μέχρι στιγμής και νομίζω ότι αυτή η συναυλία έπαιξε αμέτρητες φορές στο μυαλό μου.
Όσο μεγάλωνα πέρναγαν από τα αυτιά μου και τα χέρια μου πολλά είδη μουσικής, αλλά για έναν περίεργο λόγο ο Μπρους ήταν πάντα εκεί. Έμπαινε στις κασέτες που έγραφα και στις βαθυστόχαστες σκέψεις της εφηβείας μου. Τα όνειρα μου για λεωφόρους, αυτοκινητόδρομους γινόντουσαν όλο και πιο κοντινά. Οι εικόνες των τραγουδιών του έμπαιναν στην καθημερινότητα μου. Νομίζω πως ένας από τους λόγους που αγαπώ αυτό τον καλλιτέχνη είναι ότι στα τραγούδια του δεν μιλούσε πότε για γενικότητες.
Τα κορίτσια έχουν όνομα, Candy, Sandy, Janey, Bobby Jean, Wendy. Και φυσικά υπάρχει η Mary. Οι χαρακτήρες επίσης. Οι τοποθεσίες είναι αληθινές, οι πόλεις οι δρόμοι έχουν ονόματα. Τα ποτά και τα αυτοκίνητα είχαν μάρκα. Το μπουφάν του ήξερες αν ήταν δερμάτινο. Μπορούσα να ταυτιστώ γιατί μου δημιουργούσε μια εικόνα στο μυαλό. Με έκανε να νιώθω ζωντανός. Μπορούσες να κατεβάσεις το παράθυρο του αυτοκινήτου και ο αέρας που σε χτυπούσε ήταν από τους στίχους του.
Ένας άλλος λόγος που τον αγαπώ είναι οι συναυλίες του. Από το 1999 τον παρακολουθώ ανελλιπώς ακολουθώντας τον σε αρκετές συναυλίες της περιοδείας του. Προτιμώ να τον βλέπω σε πόλεις που δεν έχω ξαναπάει. Αν παίζει στην Πράγα για παράδειγμα, θα πάω και θα το συνδυάσω με τουρισμό -απλά θα διακόψω τις βόλτες και τα αξιοθέατα για να δω μια τρίωρη συναυλία.
Είμαι σίγουρος πως ακόμα και αν δεν σ’ αρέσει η μουσική του, σε οποιοδήποτε σημείο και αν κάθεσαι στο γήπεδο, είτε μπροστά στο μικρόφωνο είτα στο τελευταίο διάζωμα, θα σε κάνει να διασκεδάσεις ή θα είναι η καλύτερη συναυλία που έχεις δει. Και δεν υπερβάλω. Έχω φέρει φίλους μου σε συναυλία που δεν τον ξέρουν ή δεν τους αρέσει ιδιαίτερα και στο τέλος έλεγαν πότε θα ξανάπαμε. Τον έχω δει πάνω από 50 φορές και ξέρω κόσμο που τον έχεις δει πάνω από 100. Θα σε πουν τρελό, αλλά ο κάθε άνθρωπος έχει ένα παθός. Το δικό μου είναι ο Μπρους.
Ο Ανδρέας Μητρέλης αγαπά παράφορα τον Μπρους και τον έχει δει live 52 φορές ακριβώς.
Πόλυ Λυκούργου
Dream Baby Dream…
Παραμονή Χριστουγέννων κι εγώ έχω να γράψω ένα κείμενο για τον Μπρους Σπρίνγκστιν. Λευκή σελίδα. Πώς να γράψω ακόμα ένα κείμενο για τον Μπρους;
Εσείς αυτή τη στιγμή βρίσκεστε στα μαγαζιά. Ψωνίζετε τα τελευταία αγχωμένα δώρα. Οπότε μάλλον θα με καταλάβετε: τι αγοράζεις σε κάποιον που τον ξέρεις χρόνια, του έχεις πάρει τα πάντα και νιώθεις ότι έχουν τελειώσει από καιρό όλες οι καλές ιδέες; Πριν από δέκα χρόνια είχα πάρα πολλά να γράψω και να πω για τον ήρωα των παιδικών, εφηβικών και ενήλικών μου χρόνων. Τον μουσικό που μου κράτησε παρέα σε όλες τις ερωτήσεις και τα αδιέξοδα που βρέθηκα μεγαλώνοντας – με τραγούδια, στίχους και μία συνεπή φιλοσοφία για τη ζωή.
Πλέον όμως είμαι η γραφική του χωριού. Δεν έχω να πω τίποτα άλλο. Ή μάλλον νιώθω ότι κανείς δε θέλει να ακούσει από μένα τίποτα άλλο. Ομως αυτή είναι μια κουβέντα που δεν μπορώ να αποφύγω. Κάθε φορά που με συστήνει κάποιος σε μια καινούργια παρέα, η κινηματογραφική μου ιδιότητα μπορεί να παραληφθεί, αλλά ο Σπρίνγκστιν, ή μάλλον και συγχωρέστε μου την οικειότητα, ο Μπρους, είναι μέρος της σύστασης. Συνήθως συνοδεύεται από πείραγμα, μία μικρή σαρκαστική ειρωνία. Ακολουθούν αμήχανες χειραψίες, πέντε κλισέ που έχω μάθει να ακούω, άλλα πέντε που παπαγαλίζω και η ίδια και… τελειώσαμε. Εχω χαρακτηριστεί. Εχω το κουτάκι μου. Είμαι φανατική. Ανήκω σε φαν κλαμπ. Είμαι θεότρελη γιατί τρέχω σε συναυλίες στην Ευρώπη. Δεν πειράζει. Χαμογελάω. Θα μπορούσα να είμαι πολλά χειρότερα.
Ναι, ακούω τους δίσκους του Σπρίνγκστιν από τα 11 μου χρόνια.Την ίδια εποχή που ξεκίνησα να βλέπω και το σινεμά σαν κάτι διαφορετικό από τα τσιπς με ρίγανη και το μπουκάλι κόκα κόλα που συνόδευαν τον τελευταίο «Ρόκι» ή ό,τι άλλο ήθελε να προβάλει κάθε σαββατόβραδο το Σπόρτινγκ της Νέας Σμύρνης. Ο Κόπολα μου ανατίναξε το μυαλό με τον μαυρόασπρο «Αταίριαστο», ο Mπρους με το River. Αν κλείσετε τα μάτια σας ίσως θυμηθείτε: συμβαίνει μία έκρηξη σ’ εκείνη περίπου την ηλικία. Ο κόσμος όπως τον ήξερες αλλάζει. Ξαφνικά συνειδητοποιείς ότι οι κινηματογραφικές εικόνες δεν είναι μόνο χρώματα, ούτε η μουσική απλά κάτι που τραγουδιέται ή χορεύεται. Σε αρπάζουν από το στομάχι, σε στροφιλίζουν, σε διαλύουν, δε μιλάς για μέρες στους γύρω σου, κάτι τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα στα σπλάχνα σου και σε χτυπά στα μηνίγγια. Κάθε φορά που ακουμπάς τη βελόνα στο βινύλιο, κάτι σε κάνει να πονάς, να ψάχνεις, να σκάβεις. Κι αν είσαι τυχερός, να ανακαλύπτεις τον πραγματικό εαυτό σου κάτω από στρώσεις επιτηδευμένης επιδερμίδας.
Αυτό είναι για μένα ο Μπρους Σπρίνγκστιν. Όχι ένα “είδωλο” σε μια αφίσσα παιδικού δωματίου, μία κονκάρδα στη σάκα, ένα αυτόγραφο καρφιτσωμένο σε φελό. Όχι. Τον Μπρους τον κουβαλώ από την την εφηβεία μου μυστικά (χμμμ όχι πλέον και τόσο μυστικά) και προστατευμένα, σαν κάτι δικό μου, προσωπικό. Και εκείνος ξεπηδά στη ζωή μου με κάθε αφορμή. Εργασία στην Γ’ Λυκείου πάνω στην ποίηση; Ανέλυσα τους στίχους του Point Blank. Πρώτη και τελευταία σχολική κοπάνα της ζωής μου; Για τη διαβόητη συναυλία της Διεθνούς Αμνηστίας στο ΟΑΚΑ. Πτυχιακή εργασία για το μάθημα της κριτικής στο μάστερ μου; Η συναυλία που έδωσε στο Syracuse όπου σπούδαζα. Πριν γυρίσω για πάντα στην Ελλάδα, πήρα το μεταχειρισμένο αυτοκινητάκι μου και οδήγησα 8 ώρες σερί για να κατέβω στο Νιου Τζέρσεϊ, να βρω το Stone Pony, το κλαμπ που έπαιζε τα καλοκαίρια, να περιπλανηθώ στους ερημωμένους δρόμους του Asbury, να περπατήσω πάνω στο ξύλινο boardwalk. Τώρα, στην “επαγγελματική” μου ζωή στίχοι του ξεπηδούν ασυνείδητα στο γράψιμό μου, αλλά κι αν γράφω συνειδητά είναι γιατί …ο Μπρους με έμαθε να γράφω. Συγγνώμη πατέρα – τόσες σπουδές, τόσα δίδακτρα.
Τριάντα χρόνια αργότερα, 23 live σε Ευρώπη κι Αμερική και δεν ξέρω πόσους δίσκους, bootlegs και στιγμές στο αυτοκίνητο που τρέχει (πάντα υπάρχει ένα αυτοκίνητο που τρέχει) εγώ ακόμα ανακαλύπτω τα κομμάτια μου, ακούγοντας αυτό τον άνθρωπο να μου αφηγείται τα δικά του. Με την αμεσότητα του boy next door, την απλότητα της εργατικής τάξης, αλλά (μην κάνετε ποτέ το λάθος να τον υποτιμήσετε) μία σοφία μεστή, σπάνια κι ολόκληρα δική του. Η ικανότητα του Springsteen να σε κάνει να σπαράξεις με κάτι που θα ψιθυρίσει στο μικρόφωνο έχει μία ωστική δύναμη που γκρεμίζει στάδια ή βυθίζει σε μία υπαρξιακή σιωπή χιλιάδες κόσμο. Υπερβολές; Σας εύχομαι να βρεθείτε στην Ιταλία σε μια αρένα και να παίξει το «Badlands». Να πνιγείτε σε μία λαοθάλασσα από παλλόμενες καρδιές και βουρκωμένα μάτια. Ή να στείλει την E Street Band για ύπνο στο κατάμεστο Wembley κι εκείνος να ξαναβγεί, μετά από 4 συνεχείς ώρες live, μόνος με την κιθάρα του, να ξεκινήσει το «Thunder Road» και 40άρηδες άντρες δίπλα σας να γονατίσουν και να πλαντάξουν στο κλάμα. Ή να σας δει επιτέλους σε μία γωνίτσα στην πρώτη σειρά με το «Drive All Night» request σας και να το παίξει. Μόνο για εσάς. Τρεις δεκαετίες μετά την πρώτη φορά που το ακούσατε.
«Δεν ξέρω πόσους δίσκους…» Ναι, αν με ρωτήσετε, δεν ξέρω πόσους δίσκους έχει βγάλει ο Springsteen. Δεν είμαι σίγουρη πώς λένε τα παιδιά του, δεν έχω αναρωτηθεί τι νούμερο παπούτσι φοράει ή που ακριβώς μένει στο Νιου Τζέρσεϊ. Τα bootlegs μου είναι σε κούτες στο πατάρι, κάποια δεν τα έκανα ποτέ download όταν μου τα έστειλαν αμερικανοί φίλοι, βαριέμαι να συλλέγω. Δεν είμαι ο άνθρωπός σας για να σας δώσω facts, data, επιχειρήματα να κάνω κριτική όπως και οφείλω, να γράψω ένα κείμενο για το αν αυτός ο ρόκερ αξίζει, έστω και τώρα στα 63 του χρόνια, την προσοχή σας.
Μεγαλώνοντας άρχισα να αγοράζω οποιοδήποτε βιβλίο για αυτόν έβρισκα σε σκονισμένα ράφια βιβλιοπωλείων, αλλά κάτι με σταματούσε από το να το διαβάσω. Δεν ξέρω γιατί. Είχα τόσο δρόμο μπροστά μου μέσα από τους ίδιους τους δίσκους, μέσα από την ίδια την μουσική, τους τόσο πυκνούς στίχους. Ο άνθρωπος Bruce μπορούσε να περιμένει.
Μέχρι που πέρσι το καλοκαίρι πήρα στα χέρια μου το «Bruce». Από την πρώτη σελίδα ήμουν εθισμένη. Ολα τα κομμάτια αυτού του ανθρώπου κόλλησαν (καθόλου «αγιογραφικά», μάλιστα σε στιγμές με επώδυνες αποκαλύψεις). Ολα τα τραγούδια απέκτησαν ακόμα μία διάσταση. Η ζωή του ξεκίνησε ως μία αλά «Τα Σταφύλια της Οργής» αφήγηση, πέρασε στην 60ς και 70ς «Επαναστάτης Χωρίς Αιτία» έκρηξη, την «Born in the USA» επίπλαστη δόξα, για να καταλήξει στο σήμερα και την επίσημη κηδεία του αμερικανικού ονείρου. Αυτό οφείλεται στην πένα του Πίτερ Κάρλιν. Ο τρόπος που γράφει δεν σε πληροφορεί μόνο για την άνοδο ενός ανθρώπου από τους σκονισμένους αδιέξοδους δρόμους του Τζέρσεϊ στην κορυφή του Billboard. Η διήγηση σε γοητεύει, σε κλωτσά στο στομάχι, σε συγκλονίζει.
Έμαθα πολλά τώρα πια. Και δεν έχουν να κάνουν τόσο με trivia. Oσο λαχταριστό κι αν είναι το ότι του την έπεφτε η Τζάνις Τζόπλιν ή ότι σε εκείνον ανήκει η φράση «You talkin’ to me?» που χρησιμοποίησε ο Σκορσέζε στον «Ταξιτζή». Περισσότερο μέσα από αυτό το βιβλίο (ξανα)ανακάλυψα το πείσμα να κυνηγάς το όνειρό σου σε εποχές που ρητά στο απαγορεύουν. Να συγκρούεσαι καθημερινά με τα σκαμμένα πρόσωπα της προηγούμενης γενιάς που απέτυχε στα δικά της. Με υπερφύαλους celebrities που θεωρούν ότι ζουν το μεγάλο όνειρο γιατί εμφανίζονται στην τηλεόραση και τις κοσμικές στήλες των (απούλητων) πλέον περιοδικών. Με τον εαυτό σου που κουράζεται να περιφέρεται σαν εξωγήινος ανάμεσα στα λαμόγια. Το «Bruce» είναι σαν ένας ακόμα δίσκος του. Κουβαλά την υπόσχεση ότι δεν είσαι μόνος. Κι ότι απαγορεύεται, απαγορεύεται, να σταματήσεις να ονειρεύεσαι.
Και κάπου εδώ θα σας αφήσω – νομίζω ότι σας έδωσα μια ιδέα για χριστουγεννιάτικο δώρο. Και αν δε βάλω τελεία, δε θα προλάβω να κάνω τα δικά μου. Χρόνια πολλά!
Η Πόλυ Λυκούργου drove all night για να τον δει σε μια συναυλία στο Nιου Τζέρσι και όταν δεν ακούει Μπρους, γράφει για ταινίες στο Flix.gr.
Το “Μπρους” του Πίτερ Έιμς Κάρλιν μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά σε μετάφραση Γιώργου Μιχαλόπουλου. Ο μεταφραστής του βιβλίου, η μουσικοκριτικός Μαρία Μαρκουλή, ο Ηλίας Πυκνάδας του mixtape.gr, η σινεκριτικός Πόλυ Λυκούργου και ο Ανδρέας Μητρέλης (μέλη του ελληνικού community No Surrender) θα μας βάλουν για τα καλά στον σύμπαν του μεγάλου Aμερικάνου καλλιτέχνη τη Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου στις 19.00 στο βιβλιοπωλείο Φωταγωγός.
