Από τις 22 έως τις 26 Ιουλίου, πραγματοποιήθηκαν προβολές και δράσεις καλλιτεχνών ανά τον κόσμο σε επιλεγμένα spots του νησιού, συνδεδεμένες – όπως κάθε χρονιά – με την αξιοποίηση και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου. Το 9ο SIFF έλαβε χώρα σε εννέα διαφορετικές τοποθεσίες, ανάμεσα στις οποίες υπήρξαν και δύο νέες: Το άλλοτε δημοφιλές θερινό σινεμά «Αθηνά» το οποίο σήμερα έχει μετατραπεί στο πάρκινγκ της οδού Μάρτεν Νόρδεστρομ και τo Κολυμβητήριο Δημοτικού Αθλητικού Κέντρου Σύρου «Δημήτριος Βικέλας».
Στον πυρήνα του φετινού
SIFF, βρέθηκε για δεύτερο συνεχές έτος η
θεματική “Off Season / Εκτός Εποχής”, η οποία επικεντρώνεται στις διαφορετικές αντιλήψεις για τον χρόνο, τις ποικίλες «ταχύτητες» στις οποίες λειτουργεί η ανθρωπότητα, την αναγκαστική μετακίνηση και στάση, τη διαχείριση του προσωπικού και του «ελεύθερου» χρόνου ως θεμελιώδους ανθρωπίνου δικαιώματος.
Με το αρνητικό αποτέλεσμα του rapid test στο χέρι και όλη την αναγκαία χαρτούρα των ημερών παραμάσχαλα, βρίσκομαι στον Πειραιά περιμένοντας να επιβιβαστώ στο πλοίο για Σύρο. «Μια ανάσα» προτού συμπληρώσει δέκα χρόνια ύπαρξης, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σύρου έχει ανοίξει τις πόρτες της ένατης διοργάνωσής του, ανυπομονώντας να υποδεχθεί τον κόσμο του, σε μία αρκετά νοσηρή και ανελεύθερη, μα τόσο ζωτική φεστιβαλική χρονιά.
Φτάνοντας στο νησί, παίρνω το δρόμο από το λιμάνι για το ξενοδοχείο, χαζεύοντας από μακριά την επιβλητική ομορφιά της Ερμούπολης. Το δωμάτιό μου στο «Νησάκι», έχει θέα το αχόρταγο μπλε της θάλασσας. Από την πολύβουη γειτονιά του Κεραμεικού, βρίσκομαι στη γαλήνη του ήχου των κυμάτων. Παίρνω μια μεγάλη θαλασσινή ανάσα και ανοίγω το Πρόγραμμα του Φεστιβάλ που βρίσκεται μέσα στην SIFF tote bag που με περίμενε στο ξενοδοχείο.
Κατά την έναρξη του SIFF στις 22 Ιουλίου, έχουν προηγηθεί πολύ ενδιαφέρουσες δράσεις και προβολές, τόσο στο Θερινό «Παλλάς» στην Ερμούπολη με το Daughters of the Dust της Julie Dash, όσο και στο Υπαίθριο Πάρκινγκ της Οδού Νόρδεστρομ. Η τοποθεσία έχει αναδιαμορφωθεί από το φεστιβάλ στο σινεμά της δεκαετίας του ’70, βάζοντας – σύμφωνα με τις μαρτυρίες των θαμώνων – την οθόνη και τις καρέκλες στην αρχική ρύθμιση που είχε ο κινηματογράφος εκείνη την εποχή, προκειμένου να δημιουργηθεί η ανάλογη συνθήκη για την προβολή του Cheirographon (Χειρόγραφον), μιας found-footage ταινίας με σπάνια πλάνα από πρώιμα ντοκιμαντέρ για τη μετανάστευση από τη Μεσόγειο στις ΗΠΑ το πρώτο μισό του 20ού αιώνα.
Το πρόγραμμα της δεύτερης ημέρας του SIFF, είναι πλούσιο και απαρτιζόμενο από την ανοιχτή συζήτηση με τον καλλιτέχνη Tamer El Said και τους συμμετέχοντες του εργαστηρίου «Περιφερειακή όραση», από μουσικά performances και προβολές ταινιών μικρού μήκους στο Ναυπηγείο Ταρσανάς. Η οπτικοακουστική εγκατάσταση από την Μαρίνα Γιώτη και η μουσική performance της May Roosevelt που την πλαισιώνει, επικεντρώνονται στην τελετουργική καθέλκυση ενός νέου πλοίου, συνθέτοντας ένα φιλμικό κολάζ φτιαγμένο από αρχειακό υλικό από ελληνικά και διεθνή επίκαιρα και φιλμ των μέσων του αιώνα, το οποίο στοχεύει να φέρει στο παρόν έναν σκόπιμο αναχρονισμό.
Η τρίτη -και πρώτη για ‘μένα- βραδιά του Syros International Film Festival, έχει επιτέλους φτάσει. Οδηγούμαστε με το αμάξι στη Ντελαγκράτσια, εκεί όπου από το 2015 φιλοξενούνται οι drive-in προβολές. Η διαδρομή γίνεται αρκετά περιπετειώδης, μιας και δυσκολευόμαστε να εντοπίσουμε τον προορισμό μας. Δεν παύουμε όμως να απολαμβάνουμε με δέος το συριανό ηλιοβασίλεμα που μας κρατάει συντροφιά καθώς προσπαθούμε να εντοπίσουμε τον σωστό δρόμο.
Η προσέλευση του κόσμου είναι από νωρίς θερμή. Για όσους δεν επιθυμούν να παρακολουθήσουν τις ταινίες από το αμάξι τους, έχουν στηθεί καρέκλες μπροστά από την οθόνη. Ο αέρας είναι δυνατός, τα jackets απαραίτητα, μα το κλίμα μοιάζει ιδανικό για εμάς που επιλέγουμε να ζήσουμε την εμπειρία του drive-in.
Η αρχή γίνεται με το A Matter of Life and Death (Ζήτημα ζωής και θανάτου) των Michael Powell και Emeric Pressburger. Η βαθιά ανθρωπιστική, θρυλική αυτή ταινία των 40s, διασχίζει τον χρόνο και τον χώρο για να προασπιστεί την υπερβατική αξία της αγάπης. Για τα επόμενα 104 λεπτά, γινόμαστε συνοδοιπόροι μιας ρομαντικής, διαγαλαξιακής εμπειρίας και οι κρυάδες έχουν αρχίσει να με διαπερνούν. Παρά τον πυρετό που ανεβάζω εξαιτίας του εμβολιασμού, διαθέτω ακόμη δυνάμεις και ενθουσιασμό για όσα θα ακολουθήσουν.
Η προβολή της ταινίας μικρού μήκους Backyard with a View (Πίσω αυλή με θέα), της δημιουργού Δήμητρας Κονδυλάτου, μας συντροφεύει κάτω από τον έναστρο ουρανό, για τα επόμενα δέκα λεπτά. Στα μάτια και το χαμόγελο του κόσμου, σκιαγραφείται όλη η ομορφιά της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι μάσκες δεν καλύπτουν τα πρόσωπά μας, καθώς βρισκόμαστε σε εξωτερικό χώρο. Τα χαμόγελα, μας ανήκουν ξανά. Το καλοκαίρι, μας ανήκει, ξανά.
Ακολουθεί η εμβληματική γαλλική ταινία Beau Travail της Claire Denis, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκονται οι ανδρικοί κώδικες τιμής, όπως μαεστρικά αποτυπώνονται μέσα από τη σταδιακή εμμονή που αναπτύσσει ο πρωταγωνιστής λοχίας της γαλλικής Λεγεώνας των Ξένων, με έναν εκθαμβωτικής ομορφιάς νεαρό εκπαιδευόμενο. Το αριστουργηματικό φινάλε της ταινίας, υπό τους ήχους του “Rhythm Of The Night”, ωθεί τον κόσμο να βγει από τα αυτοκίνητα και να σηκωθεί από τις θέσεις του για να χορέψει. Η ατμόσφαιρα παίρνει για λίγα λεπτά τον χαρακτήρα ενός after-party το οποίο όμως δεν θα γευτούμε λόγω των περιοριστικών μέτρων κατά της εξάπλωσης του covid.
To Κολυμβητήριο Δημοτικού Αθλητικού Κέντρου Σύρου «Δημήτριος Βικέλας», γίνεται η κεντρική τοποθεσία της επόμενης βραδιάς του Φεστιβάλ. Από το πρωί, ο πυρετός καλά κρατεί, δίχως ωστόσο να με εμποδίσει να απολαύσω μία μεσημεριανή βόλτα στα μαγευτικά στενά της Ερμούπολης και να γευτώ το πρωινό μου κοντά στο επιβλητικό Δημαρχείο της Σύρου.
Κατά τις 9 το βράδυ, έπειτα από αρκετή ξεκούραση, ξεκινώ για το Κολυμβητήριο, στο οποίο έχει δημιουργηθεί ένα ιδιαίτερο σκηνικό για την τέταρτη ημέρα του SIFF. Δεδομένου ότι οι εγκαταστάσεις είναι κλειστές για το κοινό για λόγους ανακαίνισης, η άδεια πισίνα παρέχει ένα ιδανικό, «εκτός εποχής», πλαίσιο για τα ηλιόλουστα πλάνα της Φρίντας Λιάππα στην ταινία Τα χρόνια της μεγάλης ζέστης, αλλά και για τις εικόνες μιας περασμένης εποχής στη μακρινή σοβιετική, στο φιλμ Salt from Svanetia (Αλάτι για τη Σβανέτια) – συνοδευόμενο από την πρωτότυπη μουσική του Κωστή Δρυγιαννάκη.
Πριν από την προβολή των δύο ταινιών, η μικρού μήκους ταινία The Hills are Alive (Οι λόφοι είναι ζωντανοί) της γαλλίδας σκηνοθέτριας Anouk Nier-Nantes, μας ξεναγεί σε τρεις λόφους των Αθηνών, που μπορεί να θεωρούνται ξεχασμένοι, αλλά μας υπενθυμίζουν πως ασφυκτιούν από ζωή, αποτελώντας ένα υπόγειο κομμάτι της πόλης – ένα ορυχείο μυστικών ιστοριών ή και μυθολογιών. Από τις κερκίδες του κολυμβητηρίου, παρακολουθούμε τις προβολές στρέφοντας τακτικά το βλέμμα μας στο πανέμορφο σκηνικό που διαμορφώνει η θάλασσα πίσω από την οθόνη. Η πανσέληνος ξεπροβάλλει από το βουνό, η εικόνα μοιάζει απόκοσμη. Η πολιτιστική κληρονομιά του νησιού, συναντάει το φυσικό κάλλος συνθέτοντας μία μοναδική, αξέχαστη κινηματογραφική εμπειρία. Η μεγάλη παρέα φοιτητών από το εξωτερικό που κάθεται μπροστά μου, απολαμβάνει τη βραδιά με όλη της ψυχή κι εγώ πλέον απύρετη, σκάω μερικά χαμόγελα καθώς τους χαζεύω.
Η
πέμπτη και τελευταία ημέρα του 9ου Syros International Film Festival, ξεκινάει με την ανοιχτή συζήτηση με τον καλλιτέχνη του ήχου, Κωστή Δρυγιαννάκη, ο οποίος πλαισίωσε με μία ζωντανή μουσική σύνθεση την ταινία Salt from Svanetia. Συνειδητοποιώντας πόσο γρήγορα έχουν κυλήσει οι μέρες μου στο νησί, με κατακλύζουν γλυκόπικρα συναισθήματα λίγο πριν βρεθώ στον χώρο προβολών αυτής της βραδιάς. Φτάνοντας στο Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Κυκλάδων, ενημερώνομαι πως οι καρέκλες που έχουν τοποθετηθεί στον υπαίθριο χώρο είναι γεμάτες. Καταφέρνω μαζί με μερικούς ακόμη θεατές να καθίσω σε κάποιο μαρμάρινο πεζούλι, με την πρώτη προβολή να έχει ήδη ξεκινήσει.
Το Πρόγραμμα ταινιών μικρού μήκους της ενότητας «Περιφερειακή όραση», αποτελεί ένα υβριδικό –διαδικτυακό και επιτόπιο– εργαστήριο που απευθύνεται σε κινηματογραφιστές και καλλιτέχνες, υπό τον συντονισμό του Τάμερ Ελ Σαΐντ, κινηματογραφιστή και συνιδρυτή του Cimatheque – Alternative Film Center του Καΐρου. Σε συνεργασία με το Goethe-Institut Athen και συμπράττοντας με τη Cimatheque, τις Ηχητικές Συναντήσεις Σύρου και το Ιστορικό Αρχείο Σύρου, το εργαστήριο οδήγησε στην ανάπτυξη πέντε ταινιών μικρού μήκους, οι οποίες παρουσιάζονται σε αυτό το πρόγραμμα και τις οποίες υπογράφουν εννιά συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Kamilla Gylfadóttir, Alex Morelli, Tram Nghiem, Joshua Olsthoorn, Ινώ Βαρβαρίτη, Θεοφάνης Δαλέζιος, Γιάννης Δελαγραμμάτικας, Δήμητρα Μητσάκη, Έλενα Δήμητρα Χαντζή.
Έπειτα από την προβολή των ταινιών, οι δημιουργοί τους συγκεντρώθηκαν μπροστά από την οθόνη, συμμετέχοντας σε ένα σύντομο Q&A. Σε παράλληλο χρόνο, στο θερινό «Παλλάς» στην Ερμούπολη, πραγματοποιείτο μία
Προβολή για νέους και παιδιά, στο πλαίσιο του Εργαστηρίου «Νεαροί προγραμματιστές ταινιών». Η προβολή σχεδιάστηκε, υλοποιήθηκε και παρουσιάστηκε από παιδιά και εφήβους του νησιού. Μετά τη λήξη της συζήτησης με τους δημιουργούς των ταινιών μικρού μήκους, ο κόσμος οδηγείται στο Αρχοντικό Βελισσαρόπουλου που στεγάζει σήμερα το Eργατοϋπαλληλικό Κέντρο Κυκλάδων και στο Βυρσοδεψείο Κορνηλάκη-Δενδρινού, εκεί όπου η Αλεξάντρα Σαλίμπα και η Άννα Λιόκα αντίστοιχα, παρουσίασαν τη δουλειά τους με τη μορφή εγκατάστασης.
Την τελευταία βραδιά του Syros International Film Festival, επέστρεψα στο δωμάτιο αρκετά νωρίς. Η αλήθεια είναι πως μισώ τους αποχαιρετισμούς, οπότε σπάνια τους επιδιώκω. Πολλές φορές όμως, είναι αναπόφευκτοι – όπως εκείνος που συνοδεύει την αναχώρησή μου από το νησί. Λίγο προτού επιβιβαστώ στο πλοίο για Αθήνα, αφήνω μερικά κομμάτια της ψυχής μου στην πανέμορφη Σύρο, με την υπόσχεση πως θα επιστρέψω σε αυτή και το γεμάτο όμορφους ανθρώπους, ήχους και εικόνες φεστιβάλ της. Until we meet again SIFF.
