Tί είναι η «τριλογία της πραγματικότητας» που ξεκινά με την Αντιγόνη;
Μόλις ολοκληρώσαμε έναν κύκλο παραστάσεων που ονομάσαμε «Η τριλογία της ουτοπίας». Διαλέξαμε έργα από όλες τις μεγάλες εποχές της ανθρώπινης σκέψης, την Αρχαία Ελλάδα (Αριστοφάνη «Όρνιθες»), την Αγγλική Αναγέννηση (Σαίξπηρ «Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας»), τον Γερμανικό Ρομαντισμό (Γκαίτε «Φάουστ»), περίοδοι που οι άνθρωποι οραματίστηκαν καινούργιους κόσμους και έφτιαξαν κοσμογονίες. Άλλοτε η Νεφελοκοκκυγία, άλλοτε η αρμονία των σφαιρών ή η ενόραση της ψυχής, δημιούργησαν για εμάς σήμερα μια πλατφόρμα για να μοιραστούμε τα δικά μας όνειρα, τις δικές μας ουτοπίες, -αλλά και τις δυστοπίες πάνω στις οποίες προσκρούουν-, με ανθρώπους νεότερους από εμάς που ακόμα οραματίζονται έναν καλύτερο και διαφορετικό κόσμο.
Όμως, σκεφτήκαμε να συνεχίσουμε την έρευνα για το τί αφορά ένα νεανικό κοινό στο θέατρο με μια νέα σκέψη. Γιατί από τη μια έχει σημασία πώς διαμορφώνω και συντηρώ τα όνειρά μου, αλλά και από την άλλη έχει σημασία πώς μαθαίνω να αντιστέκομαι, να αμύνομαι, να συνθλίβομαι και να προσχωρώ στην πραγματικότητα, εκεί που δεν υπάρχουν ψευδαισθήσεις αλλά η πραγματική ζωή. Εκεί συναντήσαμε την Αντιγόνη.
Γιατί ειδικά την Αντιγόνη;
Γιατί είναι ένα κείμενο συγκλονιστικό, που θέτει αληθινά διλήμματα με συνέπειες, επιλογές και ευθύνες σε κάθε βήμα των πράξεων μας. Ένα κείμενο ορόσημο, όχι μόνο για το περιεχόμενο του και την εποχή που γράφτηκε, αλλά και για το πότε και πώς συναντιόμαστε εμείς μαζί του, εκεί κάπου στα 15 με 16 μας, στην κρίσιμη ώρα των ορίων της εφηβικής μας ζωής και των επιλογών προς την άβυσσο της ενήλικης ζωής μας.
Γιατί θέτει ξεκάθαρα τα θέματα: η ευθύνη του ανθρώπου ως μέλους μιας ισόνομης πολιτείας, η αναζήτηση και η απόδοση του δικαίου, οι συνέπειες των πράξεων, η ορμή της νεότητας, τα όρια της κοινωνίας, θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο από την αρχή του συνειδητού του βίου.
Υπάρχει η άποψη ότι η αρχαία τραγωδία είναι ένα μεγάλο στοίχημα για τη σκηνή. Σας δυσκόλεψε η ανάλυσή της;
Η ενασχόληση με τα κλασσικά έργα είναι μια μεγάλη αναμέτρηση. Τα νοήματα είναι πυκνά, οι προτεινόμενες συνθήκες οι πιο περίπλοκες που μπορεί να φανταστεί ποτέ ανθρώπινος νους, το αξιακό και θρησκειολογικό σύστημα πολύ μακρινό από εμάς, και στο επίπεδο του σκηνικού αποτελέσματος, της φόρμας της αρχαίας τραγωδίας…όλα έχουν ειπωθεί.
Ως προς την Αντιγόνη μάλιστα, ο ανταγωνισμός με το θηρίο δεν σταματά πουθενά. Είναι ένα κείμενο που όλοι έχουμε κάνει στο σχολείο, ξέρουμε τα SOS αλλά δεν ξέρουμε όλο το έργο αλλά συνήθως μέρη του, συνοδευόμενου με διάφορες πραγματολογικές παρατηρήσεις, με ιδανικές απαντήσεις…για διαγώνισμα. Αυτή η μνήμη, μαζί με τις απόρθητες ερμηνείες για το πώς πρέπει να παίζεται το Αρχαίο δράμα από τα ιερά τέρατα της υποκριτικής και της σκηνοθεσίας, δημιουργούν τόσα στερεότυπα για το τι παίζουμε, πως και για ποιο λόγο, που ακόμα και στις πρόβες πολλές φορές με δυσκολία απομακρυνόμαστε από τις συνολικές μας μνήμες.
Μια αρχαία τραγωδία για εφήβους… Ποιές είναι οι προκλήσεις;
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι το πώς μπορεί ο λόγος του Σοφοκλή, χωρίς μετακίνηση στο σήμερα, χωρίς διασκευή, χωρίς απλοποίηση, να θυμίζει το λόγο της αρχαίας τραγωδίας και να είναι παράλληλα ένα σύγχρονο θέαμα που συνδιαλέγεται με την εποχή, τα σημερινά διλήμματα, ένα έργο που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια των θεατών, που έχει σασπένς, έναν λόγο ύπαρξης, που μπορεί να συγκινήσει και να εκπλήξει.
Το να αποφύγει κανείς τα κλισέ είναι δύσκολο. Το να μην κουνάει διδακτικά το χέρι μέσα από ένα έργο είναι μια μόνιμή μας αγωνία, στα 6 χρόνια που με την ομάδα 4frontal κάνουμε εφηβικό θέατρο. Απορρίπτουμε πολλές μας αρχικές ιδέες, ψάχνουμε συνέχεια μια ανατροπή για την σκηνή, μια προσωπική αλήθεια, που θα μπορούσε να πείσει έναν νεότερο από εμάς να συμμετάσχει σε μια κοινή εμπειρία.
Πώς επικοινωνείτε την Αντιγόνη στις αίθουσες στο σχολείο; Δεν γίνεται, λόγω του διαφορετικού κάθε φορά χώρου μια άλλη παράσταση από αυτήν που παίζετε στην αίθουσα του θεάτρου;
Με την «Αντιγόνη» μας έχουμε πολλά θέματα να διαχειριστούμε κάθε φορά που παίζουμε. Γιατί εκτός από το θέατρο, που παίζουμε με ωραίο ήχο, φώτα, ψευδαίσθηση και ατμόσφαιρα τις καθημερινές παίζουμε σε σχολεία, σε τυχαίες αίθουσες τάξης, πολλαπλών χρήσεων, θεατράκια, γυμναστήρια… Η «Αντιγόνη» ως σκηνική πράξη πολλαπλασιάζεται διαρκώς, γιατί οι ηθοποιοί και η σκηνική σύνθεση πρέπει, από την σύσταση του θεάματος, να μπορούν να προσαρμοστούν στις συνθήκες της πραγματικότητας και να αντικαταστήσουν ό,τι μπορεί να βοηθήσει ένα θέαμα να υπάρξει επί σκηνής. Οι ηθοποιοί φτιάχνουν την ατμόσφαιρα, θέτουν τα όρια της σκηνής και της διάδρασης με τους θεατές και βέβαια όλα αυτά τα χρόνια εμπειρίας της σταθερής μας ομάδας, μας δίνει την αυτοπεποίθηση ότι θα τα καταφέρουμε και με την τραγωδία…Τα υπόλοιπα θα τα δείξει η σκηνή….
Πώς συνδέεται με το έργο η πραγματικότητα των εφήβων σήμερα, το δικαίωμα να έχουν γνώμη;
Νομίζω ότι η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή δίνει μια πολύ καίρια συνθήκη για το πώς διαμορφώνεται η γνώμη, πώς αρθρώνεται και τι συνέπειες έχει. Βλέπουμε ότι τα δραματικά πρόσωπα έχουν διάφορες αντιδράσεις για το ίδιο γεγονός. Ο Κρέοντας, στην παράστασή μας, είναι δίκαιος αλλά άκαμπτος, η Αντιγόνη συναισθηματική αλλά και επίμονη, η Ισμήνη βρίσκεται σε άρνηση αλλά είναι διεκδικητική, ο Αίμωνας λογικός αλλά και παρορμητικός, ο φύλακας μετριόφρονας αλλά συμφεροντολόγος, ο χορός συμβιβασμένος αλλά και αυστηρός. Προσπαθούμε να υπογραμμίσουμε ότι δεν υπάρχει άσπρο μαύρο στη ζωή, και άρα το δικαίωμα μας για την γνώμη μας ξεκινά από την υποχρέωση μέσα από την γνώση, την προσωπική χειραφέτηση, την συναισθηματική καλλιέργεια, την ενσυναίσθηση να αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον γύρω μας, πριν αποτολμήσουμε να μιλήσουμε δημόσια και με το χέρι στην καρδιά για το κάθε τι. Το δικαίωμα της γνώμης είναι αποτέλεσμα πολλών «υποχρεώσεων» είναι το επακόλουθο μιας ενεργητικής και άκρως «παρατηρητικής» στάσης στη ζωή. Και αυτές οι παράμετροι νομίζω ότι μπορεί να είναι πολύ ωφέλιμοι οδηγοί σε έναν νέο άνθρωπο, που μπορεί ακόμα να χειραφετήσει την κρίση και την ψυχή του και να μάθει επίσης να διαλέγει ποιών τη γνώμη θα ακούει.
“Αντιγόνη” του Σοφοκλή σε διασκευή για εφήβους
Κάθε Κυριακή στις 16:00 στο Θέατρο του Νέου Κόσμου http://nkt.gr/play/90/antigonh/
Σκηνοθεσία – Διασκευή: Τζωρτζίνα Κακουδάκη
Μετάφραση: Ιωάννης Γρυπάρης
Επιμέλεια και προσαρμογή: Βασίλης Ψυλλάς
Φιλολογικός Σύμβουλος: Έφη Καρακάντζα
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Σπύρος Πίτσος, Βασίλης Ψυλλάς
Χορογραφία: Πατρίσια Απέργη
Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Μουσική Σύνθεση: Σταύρος Γιαννουλάδης
Φωτισμοί: Παναγιώτης Φουρτούνης, Σπύρος Πίτσος
Θεατροπαιδαγωγικό Υλικό: Ηρώ Ποταμούση, Τζωρτζίνα Κακουδάκη
Φωτογραφίες: Στάθης Μαμαλάκης, Μακιγιάζ: Πάνος Κονδύλης, Δημιουργικό: Χαράλαμπος Πανάγος
Παίζουν: Σταύρος Γιαννουλάδης, Θανάσης Ζερίτης, Απόστολος Κουτσιανικούλης, Ελένη Κουτσιούμπα, Αριστέα Σταφυλαράκη.
Μια παράσταση της ομάδας 4Frontal, με επίσημο συνεργαζόμενο φορέα το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, σε συμπαραγωγή με το Θέατρο του Νέου Κόσμου. Υπό την αιγίδα της ομάδας ω2.
Η παράσταση παίζεται τις καθημερινές σε σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σε αυλές σχολείων και άλλων κοινωφελών οργανισμών, σε ανοιχτούς χώρους και θέατρα και συνοδεύεται από θεατροπαιδαγωγικό πρόγραμμα για τους θεατές.
Οι παραστάσεις της 4Frontal φιλοξενούνται και στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας: http://www.e-yliko.gr/htmls/aisth_agogh/theatro.aspx
