Aναστάσιος Ζουγανέλης: «Η Δημοκρατία αποτελεί τον μανδύα που καλύπτει το πραγματικά τέλειο έγκλημα…»

Ο Αναστάσιος Ζουγανέλης είναι απόφοιτος της σχολής Σταυράκου και ασχολείται εδώ και χρόνια με τη σκηνοθεσία ταινιών μικρού μήκους όπως το “anamesa” (2011), το “flasbacks from Tenerife” (2012), το “a QuestionMark” (2013) και το “Heptagon” (2016). Εκτός από τα “Ηλίθια Αστεία” που έκαναν πρεμιέρα στις 21 Ιανουαρίου στο Θέατρο Αργώ και είναι βασισμένο στο φιλμ Funny Games του M. Haneke, έχει σκηνοθετήσει επίσης το και theatrical remake του “Last Supper” της Stacy Title.

Μιλήστε μας λίγο για το έργο που ανεβάζετε στο θέατρο Αργώ. Θα έχει κινηματογραφική δομή & αισθητική; Είναι εξολοκλήρου γραμμένο από εσάς; Το έργο βασίζεται στην κινηματογραφική ταινία του Michael Haneke, Funny Games, κατά συνέπεια η διασκευή του και μόνο αποτελεί μία σύμβαση και ταυτόχρονα ένα στοίχημα για όλους όσους συμμετέχουμε. Το έργο, επίσης, βασίζεται σε άλλες κινηματογραφικές ταινίες με κοινό, κατά την γνώμη μου, θέμα την πραγμάτωση του τέλειου φόνου από άτομα που τοποθετούν τους εαυτούς τους σε ανώτερες κάστες. Η διασκευή του πρωτότυπου έργου και η συρραφή του με τις υπόλοιπες ταινίες έγινε αποκλειστικά από εμένα.

Είναι η πρώτη θεατρική παράσταση που σκηνοθετείτε; Γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τίτλο; O τίτλος ήταν κοντά στην πρωτότυπη ταινία του Michael Haneke και τον θεώρησα εξαιρετικά άμεσο και περιεκτικό. Είναι η δεύτερη θεατρική παράσταση που σκηνοθετώ ωστόσο και η πρώτη μου ήταν διασκευή από τον κινηματογράφο (Last Supper της Stacy Title).

Έχετε επιλέξει ένα σκοτεινό θέμα και μάλιστα η παράσταση Ηλίθια Αστεία είναι κατάλληλη για κοινό άνω των 15 ετών. Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει ο τέλειος φόνος; Θα συμφωνήσω ότι το σύμπαν του έργου στις βασικές αισθητικές και ηθικές γραμμές του, είναι σκοτεινό. Έχω την αίσθηση όμως ότι το ίδιο συμβαίνει και στο σύμπαν που ζούμε τουλάχιστον την δεδομένη χρονική περίοδο. Μπορεί το σκοτάδι να μην είναι τόσο ξεκάθαρο και ορατό από όλους όπως ήταν ίσως τον Μεσαίωνα για παράδειγμα, δεν παύει όμως να κινείται εξίσου απειλητικά και υπόγεια. Σκοτάδι μπορεί να υπάρξει και σε μία κεντρική πλατεία σαν του Συντάγματος ακόμα και όταν αυτή είναι φωτισμένη με χιλιάδες φώτα ή σε ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο που σφύζει από ζωή και φως.Νομίζω ότι οι έννοιες φόνος και τελειότητα δεν μπορούν, και κυρίως είναι επικίνδυνο, να τοποθετούνται μαζί. Φυσικά και μπορεί να «τελεστεί» ένα απόλυτα οργανωμένο έγκλημα και να παραμείνει ανεξιχνίαστο, όπως στην περίπτωση του Zodiac, της μαύρης Ντάλια, της μικρής Ζαν Μπενέ Ράμσεϊ κ.ά. Όμως σε καμία περίπτωση μία απεχθής πράξη όπως το να αφαιρείς την ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να διέπεται από καμία τελειότητα. Προσωπικά δεν πιστεύω στον φόνο, πιστεύω όμως στην φιλοσοφική και πνευματική τελειότητα.

Έχετε ασχοληθεί αρκετά και με τον κινηματογράφο στο παρελθόν. Μιλήστε μας λίγο για τις ταινίες που έχετε κάνει. Είναι εύκολη ή δύσκολη η μεταφορά ιδεών στο θεατρικό σανίδι; Ναι έχω πειραματιστεί αρκετά από τότε που τελείωσα τη σχολή κυρίως γράφοντας και σκηνοθετώντας ταινίες μικρού μήκους. Αυτή ήταν και η βασική συμβουλή ενός από τους σημαντικότερους δασκάλους μου: «Στο ξεκίνημά σας, κάντε ταινίες. Ακόμα και κακές ταινίες. Μόνο από αυτές θα μάθετε και από καμία σχολή κινηματογράφου στον κόσμο». Στην τελευταία μου δουλειά το Heptagon σε screenplay του Στράτου Κουρλή και δική μου σκηνοθεσία ασχοληθήκαμε επηρεασμένοι κυρίως από το Seven του Φίντσερ με τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Κάναμε μία σπονδυλωτή ταινία επτά διαφορετικών ιστοριών που καθεμία από αυτές αντιπροσώπευε και ένα θανάσιμο αμάρτημα.

Όσον αφορά τη μεταφορά από το σινεμά στο θέατρο θεωρώ ότι τα δύο μέσα δεν έχουν και τόσα κοινά όσα πιστεύει ο περισσότερος κόσμος. Τα δύο κύρια κοινά τους στοιχεία όμως είναι ο γραπτός λόγος που εκφράζεται με τη μορφή του κειμένου στο θέατρο, του σεναρίου στον κινηματογράφο και ο προφορικός λόγος που εκφράζεται μέσω της υποκριτικής τέχνης και στις δύο περιπτώσεις. Κατά συνέπεια θα έλεγα ότι είναι μία μεγάλη πρόκληση η τοποθέτηση των παραπάνω συστατικών σε κοινή «κατσαρόλα» κυρίως για την εκτέλεση αλλά και το αποτέλεσμα της συνταγής.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Νίκος Πασχίδης: «Όταν πας να δεις το «Γλάρο», τον «Άμλετ» ή το «Περιμένοντας τον Γκοντό» δεν χρειάζεται να ξέρεις το έργο…»

Έχετε επηρεαστεί από σημαντικά έργα του παγκόσμιου κινηματογράφου για το συγκεκριμένο θεατρικό. Πώς ήταν για εσάς η μεταφορά των έργων αυτών που σας έχουν εμπνεύσει; Όπως σας είπα ο κοινός παρανομαστής των έργων που με επηρέασαν είναι η πραγμάτωση του τέλειου φόνου και όπως σωστά αναφέρατε γίνεται αναφορά σε κλασικά αριστουργήματα όπως η Θηλιά του Α. Χίτσκοκ. Έχω την αίσθηση ότι το δύσκολο κομμάτι δεν είναι η μεταφορά καθεαυτή αλλά η αρχική ιδέα της. Το διεξοδικό ψάξιμο δηλαδή για να βρω τι επηρέασε τον Χάνεκε πριν κάνει το Funny Games. Τι ήθελε να πει ο Χίτσκοκ με αυτήν την αστυνομική μαύρη κωμωδία… Αυτό νομίζω ήταν και το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της διαδικασίας

Στην παράσταση συμμετέχει κι ο μικρός Κλέαρχος. Πώς είναι η εμπειρία του να δουλεύετε με ένα παιδί; Είναι η τρίτη φορά που δουλεύω με κάποιο παιδί στην ηλικία του Κλέαρχου σε δουλειά μου, αλλά η πρώτη σε θεατρική παράσταση. Το τρομερό με τον Κλέαρχο είναι ότι ξεκινώντας αυτό το «ταξίδι» είχα έναν έντονο προβληματισμό για το πως θα μπορέσω σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα να μεταδώσω σε ένα παιδί, τη δραματουργική ένταση του έργου αλλά και να του μάθω τα βασικά στοιχεία υποκριτικής μιας και δεν είχε αντίστοιχη εμπειρία. Αυτή τη στιγμή αισθάνομαι ότι εγώ είμαι αυτός που έχει μάθει περισσότερα από αυτήν την σχέση. Ο Κλέαρχος είναι ένα πανέξυπνο, ταλαντούχο και ιδιαίτερο πλάσμα. Όπως τα περισσότερα παιδιά της ηλικίας του, είναι μία ακατέργαστη λευκή πλάκα που με την σωστή καθοδήγηση και επιμονή μπορεί να αφουγκραστεί και να καταλάβει ενδεχομένως περισσότερο και από έναν ενήλικα βαθιές έννοιες όπως εκείνη της ζωής και του θανάτου, του καλού και του κακού.

Στο δελτίο τύπου αναφέρετε ότι τα «”Ηλίθια Αστεία” αποτελούν ένα δριμύ κατηγορώ στη Δύση και τις προβληματικές σύγχρονες κοινωνίες που αναπτύσσονται μέσα και γύρω από αυτήν. Μία γροθιά στο στομάχι του υπέρμετρου καταναλωτισμού, του καθωσπρεπισμού και της δήθεν Δημοκρατίας του 21ου αιώνα». Πώς το αντιλαμβάνεστε εσείς αυτό; Η συγκεκριμένη ερώτηση αποτελεί και τον πυρήνα της αιτίας που με έκανε να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο project. Θεωρώ ότι οι κοινωνίες της Δύσης αποπνέουν μία δυσωδία θα έλεγα, στην καλύτερη, ένα είδος ασφυξίας και ηθικής ανασφάλειας. Είναι αδιανόητο να έχουμε φτάσει σε αυτού του είδους την τεχνολογική εξέλιξη και ταυτόχρονα ο μισός πλανήτης να μαστίζεται από κοινωνική ανισότητα και αδικία σε όλες τις εκφάνσεις τους. Θεωρώ ότι ο σύγχρονος άνθρωπος έχει αποπροσανατολιστεί εντελώς από το στόχο του ή δεν έχει κανέναν. Ασχολείται με ασήμαντα πράγματα, όπως το πού θα βγει, τι κινητό θα αγοράσει ή το τι θα δημοσιεύσει στα social media την ίδια στιγμή που στον πλανήτη υπάρχει κόσμος χωρίς νερό στέγη ή φαγητό. Το γεγονός ότι δεν το βλέπουμε δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Όσον αφορά το ερώτημα για τη Δημοκρατία σαν θεσμό αλλά και σαν εφαρμογή, έχω την αίσθηση ότι αποτελεί τον μανδύα που καλύπτει το πραγματικά τέλειο έγκλημα που αναφερθήκατε στην αρχή της συνέντευξης. Προσωπικά δεν αποθέτω καμία ελπίδα βελτίωσης της παγκόσμιας κατάστασης στην πολιτική χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι δεν είμαι αισιόδοξος. Αντιθέτως πιστεύω απόλυτα στη δύναμη του ανθρώπου και της φιλοσοφίας. Εκεί κατατάσσω το θέατρο και οποιαδήποτε μορφή τέχνης. Είμαι σίγουρος ότι αν εμπιστευτούμε τους εαυτούς μας απόλυτα και ταυτόχρονα δώσουμε χώρο στην πραγματική τέχνη, την δίχως τέλος και αρχή φιλοσοφία, αυτό το μέρος μπορεί να γίνει καλύτερο ή έστω κάπως πιο δίκαιο για όλους.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας; Το επόμενο project του οποίου η προπαραγωγή έχει ήδη ξεκινήσει είναι η πρώτη μου επαγγελματική κινηματογραφική απόπειρα. Μία ταινία πλήρους αφήγησης δηλαδή της οποία το screenplay υπογράφω ο ίδιος. Ο τίτλος του έργου είναι Utopia Motel και η λέξη Utopia βασίζεται στον όρο που έδωσαν Αναγεννησιακοί μελετητές στο έργο του Πλάτωνα μιας και ο ίδιος ποτέ δεν χρησιμοποίησε η αποδέχτηκε αυτόν τον όρο για το έργο του.