Amy: Το Κορίτσι, το Ντοκιμαντέρ και η Μοιρασιά.

«Να βρεις εκεί, αυτό που σου έλειπε…», αυτό ήταν το σαχλό caption που είχα βάλει ποντάροντας το «Love Is A Loosing Game» της Amy Winehouse στο facebook, στις 23 Ιουλίου 2011, δηλαδή την ημέρα του θανάτου της. Σαχλό, καθώς ποτέ δεν πίστευα και εξακολουθώ να μην πιστεύω σε κανένα επέκεινα, παράδεισο ή κόλαση. Η είδηση της ένταξης της Amy Winehouse στο «Club 27» όμως, με συγκλόνισε τόσο που όταν τη διάβασα, έβαλα αυθόρμητα τα κλάματα.

Άκουσα για πρώτη φορά τη «μαύρικη» φωνή της – όπως και οι περισσότεροι – όταν η βόμβα μεγατόνων που ακούει στο όνομα Back To Black, άρχισε να κατακτά το ραδιόφωνο. Αμέσως αναζήτησα το κομμάτι και έσπευσα να κατεβάσω το άλμπουμ. Όταν, δε, βγήκε το video clip, το κορίτσι αυτό με την παχιά γραμμή eye liner στα μάτια και το μπομπαρισμένο μαλλί, φώλιασε αμέσως στην καρδιά μου και βολεύτηκε ατσούμπαλα στο θρόνο της βασίλισσας της μελαγχολίας και των ανεκπλήρωτων ερώτων. Όπως κατέδειξε η μετέπειτα πορεία της, αυτό ήταν η Amy. Ένα κορίτσι που αναζητούσε μονίμως τον έρωτα.

Τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό της, το ντοκιμαντέρ Amy κάνει πρεμιέρα στις αίθουσες και προσωπικά προετοιμάζω τον εαυτό μου για μεγάλη συγκινησιακή φόρτιση. Βρέθηκα λοιπόν ένα απόγευμα στον θερινό κινηματογράφο ΕΚΡΑΝ για να κρυφοκοιτάξω τη ζωή της Amy μέσα από την κλειδαρότρυπα που αποκάλυψε στο ευρύ κοινό o Asif Kapadia, σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ που αφηγείται την άνοδο και την πτώση της μεγάλης ντίβας της σόουλ. Θεωρώ ωστόσο πως εν γένει τα ντοκιμαντέρ για καλλιτέχνες, και πόσο μάλλον για καλλιτέχνες που είναι ήδη νεκροί επειδή άλλωστε οι ίδιοι φλέρταραν τόσο έντονα με το θάνατο, ισορροπούν πάνω στο λεπτό νήμα που χωρίζει την θέαση μιας βιογραφίας που καλλιεργεί νοσταλγικά συναισθήματα από το – όπως το αποκαλούμε εδώ στα γραφεία της Popaganda – «πορνό καταστροφής». Αφήστε με να το εξηγήσω λίγο παραπάνω.

Αυτό το σκάλισμα στις ενδότερες στιγμές της ζωής της Amy -και της κάθε Amy- είναι κάτι παραπάνω από μια απλή πληροφορία ή από ένα μέσο για να κατανοήσουμε πως ένα τόσο χαρισματικό κορίτσι αφέθηκε στην αγκαλιά της παραίσθησης που προσφέρουν τα ναρκωτικά και το αλκοόλ. Είναι μια άκρατη έκθεση της ζωής της, των αδυναμιών και των παθών της, μια έκθεση που τη ξεγυμνώνει από το ταλέντο της, από την προσφορά της στη μουσική. Βλέποντας το ντοκιμαντέρ της Amy, ένιωσα σαν να ανοίγω το φερμουάρ της πλαστικής σακούλας μέσα στην οποία την έβγαλαν από το διαμέρισμά της και να χαζεύω τη σωρό της. Γιατί τελικά το είδα αφού το ήξερα πως αυτό θα συμβεί; Μα γιατί αν και εσένα σου δίνονταν η ευκαιρία να ξεκουμπώσεις το φερμουάρ, θα το έκανες. Για τον ίδιο λόγο που –έλα, παραδέξου το– λίγο μετά το θάνατό της πίστεψες πως θα βρεις στο διαδίκτυο μια φωτογραφία της που να την απεικονίζει νεκρή. Γιατί όλοι θέλουμε να κρυφοκοιτάξουμε.

Ο Asaf Kapida αντικειμενικά, έκανε μια εξαιρετική επιλογή footage που καταδεικνύουν απόλυτα την πίεση που ασκήθηκε στην Amy Winehouse από τα μέσα, τον παραγωγό και τον πατέρα της, Mitch Winehouse (που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή της τραγουδίστριας και πολύ περισσότερο στο θάνατό της) αλλά και από τον έρωτα της ζωής της, Blake, και δικαιολογούν απόλυτα την κατάληξη της. Η Amy έμεινε για πάντα εκείνο το εννιάχρονο κορίτσι που στερήθηκε την πατρική αγκαλιά. Έτσι όταν ο Mitch επέστρεψε στη ζωή της, εκείνη βρήκε την ευκαιρία να ζήσει μαζί του όλα όσα της έλειπαν και τυφλή από τον «έρωτα», το κοριτσάκι του μπαμπά, διψασμένο για αγάπη, παρέβλεψε το γεγονός ότι ο πατέρας της, την αντιμετώπισε σαν μηχανή που χέζει λεφτά. Η ίδια ακριβώς δίψα, η αίσθηση του να ανήκει κάπου την οδήγησε και στα χέρια του Blake. «Ό,τι κάνεις εσύ, θα το κάνω κι εγώ», φέρεται ότι του είχε πει κάποια στιγμή, όταν φτιάχνονταν παρέα. Σε αυτή τη φράση θεωρώ πως συμπυκνώνεται όλη της η ζωή.

Το σημείο που με συγκίνησε πιο πολύ, και με συγκινεί πάντα όταν το βλέπω, είναι η αντίδρασή της όταν της απονεμήθηκε το Grammy. Αυθεντική αντίδραση έκπληξης, ίσως και ένδειξη ταπεινότητας και μιας παιδικής αφέλειας, που χαρακτήριζε την «μικρή εβραιοπούλα» από το Λονδίνο καθ’ όλη τη διάρκεια της σύντομης ζωής της. Αυτό που μου έλειψε λοιπόν από το ντοκιμαντέρ, είναι μνείες στη μουσική ιδιοφυία Amy, στο ταλέντο, τις αναφορές, τις επιρροές της, το πάθος της για την τζαζ. Έμαθα τα πάντα για την αναβλητική, προβληματική τραγουδίστρια που υπήρξε γλυκός μπελάς για τους παραγωγούς, τους μάνατζερ και τις μπάντες, έμαθα όμως ελάχιστα για τη μουσικό, τη συνθέτρια, την ερμηνεύτρια. Για αυτόν ακριβώς το λόγο μιλώ για φλερτ με το «πορνό καταστροφής», γιατί πιστεύω πως σε ένα δίωρο ντοκιμαντέρ, θα μπορούσε να υπάρχει λίγος παραπάνω χρόνος αφιερωμένος στο ταλέντο της Amy να φτιάχνει μουσική που φέρει την οικειότητα του παρελθόντος, συνδυασμένη με έναν τόσο καινοφανή τρόπο ερμηνείας που σε τινάζει σαν ηλεκτρικό ρεύμα.

Καθώς το ντοκιμαντέρ έφτανε προς την ολοκλήρωσή του, μια από τις τελευταίες σκηνές ήταν με αποσπάσματα από την κηδεία της. Μόνο τότε συνειδητοποίησα πως η Amy δε ζει πια. Οι τίτλοι τέλους έπεσαν με το «Valerie» και το κοινό του ΕΚΡΑΝ αποχώρησε με ένα βάρος στο στήθος (που μάλλον μοιραστήκαμε όλοι) χωρίς να σιγοψιθυρίζει τους στίχους, δίχως να κουνά ρυθμικά τα πόδια. Το Amy ήταν μια κατάδυση στην ανοιχτή πληγή που κουβαλούσε η Winehouse στην ψυχή της. Μας έμπασε ολοκληρωτικά μέσα σε αυτήν, το δίχως άλλο. Έμεινα όμως με την εντύπωση ότι ο Kapadia διαιώνισε την εικόνα του κατεστραμμένου ειδώλου -που τόσο απολάμβαναν να προβάλουν τα media και οι άνθρωποι πίσω από την ερμηνεύτρια- χωρίς να σταθεί στιγμή στην μουσική κληρονομία που άφησε πίσω της αυτή η μαγική, παρά τις αδυναμίες της, γυναίκα.