Για ένα διάστημα το όνομα Ξυλούρης είχε συνδυαστεί με συγκεκριμένες πολιτικές πεποιθήσεις. Η αλήθεια είναι όμως, πως στην Κρήτη, πάντα οι Ξυλούρηδες ακούγονταν γιατί ήταν και είναι οι καλύτεροι οργανοπαίκτες. Εμβληματικές προσωπικότητες, δυνατοί χαρακτήρες που πραγματικά διαμόρφωσαν και ανύψωσαν την λαϊκή μουσική σε κάτι άλλο από αυτό που ήταν μέχρι τότε. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ο γιος του Ψαραντώνη Γιώργος Ξυλούρης, σε συνεργασία με τον θρυλικό ντράμερ Jim White, λαμβάνουν θερμότατες κριτικές από τα πιο έγκριτα μουσικά περιοδικά. Στην Ελλάδα, οι Ξυλούρηδες ήταν μέχρι σήμερα για τους εναλλακτικούς. Όλο και περισσότερο όμως, όσοι αγαπούν την μουσική καταλαβαίνουν το τεράστιο πολιτιστικό απόθεμα που αφήνει αυτή η οικογένεια στην ιστορία της ελληνικής μουσικής.
Πως είναι άραγε όμως να βλέπεις αυτή την οικογένεια εκ των έσω; Η σκηνοθέτης της ταινίας Αγγελική Αριστομενοπούλου, είναι η δημιουργός της ταινίας Μια οικογενειακή υπόθεση (A Family Affair) που ανεβαίνει στις 8 Ιανουαρίου στους κινηματογράφους.
Πότε θυμάσαι να ακούς Ξυλούρη για πρώτη φορά; Καλή ερώτηση. Δεν μου την έχουν ξανακάνει. Νίκο Ξυλούρη άκουσα στο λύκειο για πρώτη φορά την δεκαετία του 90, αν θυμάμαι καλά στις μαθητικές πορείες. Σε μια κρητική οικογένεια, όπως ο Ξυλούρης για μας τους ανθρώπους της Αθήνας τότε, δεν σε συνέδεε τόσο με την Κρήτη όσο με την περίοδο της μεταπολίτευσης και την Αθήνα. Οπότε, την καταγωγή του Ξυλούρη την κατάλαβα μετά από αρκετά χρόνια όταν επισκέφτηκα πρώτη φορά το χωριό των Ανωγείων της Κρήτης.
Τι μουσική ακούς; Τι να απαντήσω τώρα. Όταν είμαι σπίτι ακούω κυρίως παιδικά ή όταν κοιμούνται τα παιδιά, τον τελευταίο καιρό, βάζω κανά δυο καινούρια βινύλια το «Man from Managra» του Coti K. και ένα afrobeat δίσκο που μου κάνανε δώρο πρόσφατα. Στην δουλειά ακούω παραδοσιακά Κρητικά, τα τελευταία 3 χρόνια, στο αυτοκίνητο έχω ένα παλιό i-pod που έχει από παλιά ρεμπέτικα μέχρι punk και ηλεκτρονική μουσική. Γενικώς δεν είμαι φανατική με κάποιο συγκεκριμένο είδος μουσικής, είμαι μάλλον ανοιχτή σε όλα, ανάλογα την διάθεση της στιγμής και την εποχή. Μόνο με το έντεχνο δεν τα πάω καλά.
Πως ξεκίνησε η ιδέα για αυτή την ταινία- θεώρησες ότι οικονομικά μπορούσες να καταφέρεις κάτι τέτοιο; Οι ιδέες ξεκινάνε σχετικά εύκολα και είναι πολλές. Τώρα το οικονομικό είναι ένα άλλο θέμα γι αυτό και οι περισσότερες ιδέες πάνε στα σκουπίδια. Στην συγκεκριμένη ταινία δεν ήμουν μόνη, είχα τους παραγωγούς μου, την Ρέα και τον Γιούρι από την Άνεμον που στηρίξανε την ταινία εξ’ αρχής και στην συνέχεια όλοι μαζί με πολύ δουλειά και επιμονή καταφέραμε να συγκεντρώσουμε τα χρήματα για να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε μια αρκετά απαιτητική παραγωγή για Ελληνικό ντοκιμαντέρ.
Η σκηνοθέτης της ταινίας Αγγελική Αριστομενοπούλου.
Τα παιδιά του Ψαρογιώργη.
Ο “μέγας” Νίκος Ξυλούρης.
Πόσο δύσκολο είναι τελικά να “μπει” μια κάμερα μέσα σε μια οικογένεια; Πάρα πολύ δύσκολο. Λογικό είναι. Ποιος θέλει μια κάμερα στο σπίτι του; Νομίζω ότι η μεγαλύτερη δυσκολία που έχουμε εμείς οι ντοκιμαντερίστες είναι το να καταφέρουμε να χτίσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης και σεβασμού με τους ανθρώπους γι αυτό και παίρνει αρκετό χρόνο να γυρίσεις μια τέτοια ταινία. Στην συγκεκριμένη ταινία κάναμε γυρίσματα για 2,5 χρόνια. Πολλές φορές κατέβαινα Κρήτη και γυρνούσα χωρίς καθόλου υλικό γιατί απλά τους πετύχαινα σε μια δύσκολη στιγμή και δεν υπήρχε η διάθεση. Όμως ακόμα κι αυτές οι φορές που η δουλειά δεν προχωράει είναι σημαντικές γιατί είσαι εκεί και τους θυμίζεις ότι θα είσαι εκεί μέχρι να καταφέρεις να κάνεις κάτι καλό. Έτσι σιγά σιγά κερδίζεται η εμπιστοσύνη. Θα ήταν ενδιαφέρον πάντως να την κάνεις και στους Ξυλούρηδες αυτή την ερώτηση.
Πες μας το πιο περίεργο πράγμα που συνέβη στα γυρίσματα. Περίεργο δεν ξέρω, ιδιαίτερη στιγμή ήταν όταν κάποια στιγμή βρεθήκαμε με τον Ψαρογιώργη (Γιώργη Ξυλούρη) στην εξοχή της Αυστραλίας σε ένα σπίτι μέσα στο δάσος που ζούσε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων που περιέθαλπτε τραυματισμένα ζώα. Είχανε 3 καγκουρό και ένα wombat όταν πήγαμε (αν δεν ξέρεις τα wombat αξίζει να τα ψάξεις στο Google- είναι απίστευτα πλάσματα). Για εμάς φυσικά ήτανε η πρώτη φορά που αντικρίζαμε αυτά τα ζώα από τόσο κοντά. Το φοβερό ήτανε όταν ο Γιώργης που κρατούσε το λαούτο του το έβγαλε να παίξει και μετά από λίγο το wombat ήρθε κοντά και κούρνιασε μέσα στην θήκη του λαούτου ενώ τα καγκουρό πλησίασαν γύρω του. Περιέργως, έμοιαζε να τους αρέσει ο ήχος του λαούτου. Ε, αυτό ήταν μαγικό.
Δεν ασχολήθηκες τόσο με την ιστορικότητα και το ντοκουμέντο που κουβαλάει αναπόφευκτα η ιστορία των Ξυλούρηδων. Ήταν ωραίο που είδα να την αφηγείται απλά σαν μια οικογενειακή ιστορία ο Γιώργος Ξυλούρης μέσα από τη μουσική. Για ποιο λόγο επέλεξες όμως να μην πας προς τα εκεί; Ε ναι τι να έκανα; Άλλο ένα φολκλόρ ντοκιμαντέρ με τον Νίκο Ξυλούρη να τραγουδάει στο πολυτεχνείο, γεμάτο αρχειακά υλικά και μαρτυρίες για το παρελθόν; Θα έκοβα τις φλέβες μου από την βαρεμάρα. Έτσι κι’ αλλιώς για μένα αν δεν υπήρχαν τα 3 παιδιά του Γιώργη και αυτή η σχέση Κρήτης – Αυστραλίας λόγο της διπλής καταγωγής των παιδιών, δεν ξέρω αν θα μου κινούσε το ενδιαφέρον το θέμα. Το «Μια οικογενειακή υπόθεση» είναι μια ταινία σύγχρονη που όπως είπες έχει σαν κεντρικό χαρακτήρα τον Γιώργη Ξυλούρη. Ο Γιώργης είναι η γέφυρα μεταξύ της προηγούμενης γενιάς, του πατέρα του Ψαραντώνη, και των θείων του, του θρυλικού τραγουδιστή Νίκου Ξυλούρη και του δεξιοτέχνη του λαούτου Ψαρογιάννη και της επόμενης γενιάς που εκφράζεται μέσα από τα παιδιά του Νίκο, Αντώνη και Απολλωνία Ξυλούρη. Τα παιδιά του Γιώργη που μεγάλωσαν στην Κρήτη και τώρα έχουν και τα τρία μεταναστεύσει στην Αυστραλία για σπουδές εκφράζουν την συνέχεια και την εξέλιξη της παράδοσης. Ζούνε στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον της Μελβούρνης και έχουν το εξαιρετικό χάρισμα να μεταπηδούν από την μια κουλτούρα στην άλλη με τρομερή μαεστρία και ωριμότητα. Η ταινία λοιπόν παρακολουθεί την ζωή τους τα τρία τελευταία χρόνια. Παρακολουθούμε την μικρή κόρη που ετοιμάζεται να αφήσει την Κρήτη και να μεταναστεύσει στην Αυστραλία, γνωρίζουμε τα αγόρια μέσα στην καθημερινότητα της ζωής τους στην Μελβούρνη και παρακολουθούμε τον Γιώργη και τον Ψαραντώνη που ετοιμάζονται να ξεκινήσουν την περιοδεία τους στην Αυστραλία οπού και θα δούμε όλη την οικογένεια μαζί επί σκηνής για πρώτη φορά. Φυσικά όταν και τα τρία παιδιά έχουν φύγει από την Κρήτη κάνουμε μια βουτιά στο παρελθόν του Γιώργη για να γνωρίσουμε τον τόπο που γεννήθηκε καθώς και τις ρίζες της μουσικής τους οικογένειας μέσα από σπάνια αρχειακά υλικά. Νομίζω ένα από τα πιο δυνατά κομμάτια της ιστορίας είναι να δεις πως η τόσο πλούσια κρητική μουσική παράδοση συντηρείτε και εξελίσσετε μέσα από τις τρεις διαφορετικές γενιές. Επίσης είναι συγκινητικό ένα πιο βαθύ επίπεδο που νιώθεις τα συναισθήματα και την αγωνία του πατέρα για τα παιδιά του.
Είναι αυτό ένα μουσικό ντοκιμαντέρ ή μια οικογενειακή ιστορία; Και τα δύο. Είναι μια ταινία για μια οικογένεια οπού αυτό που τους συνδέει μεταξύ τους είναι η μουσική. Σίγουρα είναι μια ταινία που δεν απευθύνεται μόνο σε αμιγώς πωρωμένους με την κρητική μουσική αλλά σε ένα ευρύτερο κοινό που μπορεί να ταυτιστεί με τους ρόλους και τις διαφορετικές γενεές σε μια ελληνική οικογένεια.
*H «Οικογενειακή Υπόθεση» προβάλλεται αποκλειστικά στον κινηματογράφο Δαναό (Λ. Κηφισίας 109 , τηλ. 210 6922655)
Ο Ψαραντώνης με τα παιδιά του.
Ο Ψαραντώνης σε συναυλία στην Αυστραλία.
Νίκος και Αντώνης Ξυλούρης.
Ο Ψαρογιώργης και τα παιδιά του.
